Ryt z zamku krzyżackiego w Toruniu. Przyczynek do badań nad średniowiecznymi projektami elementów architektury na obszarze państwa zakonu krzyżackiego w Prusach

artykuł recenzowany

Dominika Szczupak

dominika19973@onet.eu
Toruń, Uniwersytet Mikołaja Kopernika (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-0991-463X

Abstrakt

Ryt z zamku krzyżackiego w Toruniu w świetle analiz czytelnych obecnie żłobków oraz fotografii sprzed kilku lat daje się odczytać jako przedstawienie maswerku. Na podstawie dotychczasowych ustaleń badaczy na temat faz budowy toruńskiego zamku oraz jego topografii i układu przestrzennego podjęto próbę ustalenia chronologii wykonania rytu i funkcji obiektu, w którym się znajdował. Istotne znaczenie dla wyjaśnienia przyczyn wyrycia przedstawienia maswerku miało niewątpliwie odkrycie reliktów detali architektonicznych w obrębie zamku wysokiego oraz odnalezienie pewnych analogii z kościołem św. Jakuba w Nowym Mieście Toruniu. 


Słowa kluczowe:

Toruń, projekty architektoniczne, średniowiecze, maswerk, detal architektoniczny, zakon krzyżacki, zamek

Arszyński, Marian. Organizacja i technika średniowiecznego budownictwa ceglanego w Prusach w kontekście europejskim. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku, 2016.
  Google Scholar

Barnes Jr., Carl F. The Portfolio of Villard de Honnecourt. A New Critical Edition and Color Facsimile. London, New York: Routledge, 2009.
  Google Scholar

Bechmann, Roland. Villard de Honnecourt: la pensée technique au XIIIe siècle et sa communication. Paris: Picard, 1993.
  Google Scholar

Bolgia, Claudia. “An Engraved Architectural Drawing at Santa Maria in Aracoeli, Rome.” Journal of the Society of Architectural Historians 62, nr 4 (2003): 436–447.
DOI: https://doi.org/10.2307/3592496   Google Scholar

Bork, Robert. “Plan B and the Geometry of Façade Design at Strasburg Cathedral, 1250–1350.” Journal of the Society of Architectural Historians 64, nr 4 (2005): 442–473.
DOI: https://doi.org/10.2307/25068200   Google Scholar

Böker, Johann Josef. Michael von Savoyen und der Fassadenriss des Kölner Domes. Wien-Köln-Weimar: Böhlau Verlag, 2018.
DOI: https://doi.org/10.7788/9783412500993   Google Scholar

Büker, Dieter. In neuem Licht – Der Klosterplan von St. Gallen. Aspekte seiner Beschaffenheit und Erschaffung. Berlin, New York: Peter Lang, 2020.
DOI: https://doi.org/10.3726/b17608   Google Scholar

Erlande-Brandenburg, Alain. Carnet de Villard de Honnecourt. Paris: Stock, 1986.
  Google Scholar

Gąsiorowski, Eugeniusz. Ratusz Staromiejski w Toruniu. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2004.
  Google Scholar

Hassmann, Elisabeth. Meister Michael. Baumeister der Herzöge von Österreich. Wien-Köln-Weimar: Böhlau Verlag, 2002.
  Google Scholar

Heisel, Joachim P. [recenzja] Michael von Savoyen und der Fassadenriss des Kölner Domes, Johann Josef Böker. Mediaevistik 32, nr 1 (2019): 512–514. https://doi.org/10.3726/med.2019.01.146.
DOI: https://doi.org/10.3726/med.2019.01.146   Google Scholar

Jakobsen, Werner. “Nouvelles recherches sur le Plan de Saint-Gall.” W Le Rayonnement spirituel et culturel de l'abbaye de Saint-Gall. Colloque tenu au Centre culturel Suisse, Paris 12 octobre 1993, redakcja Carol Heitz, Werner Vogler, François Heber-Suffrin, 11–35. Paris: Universite de Paris X-Nanterre, 2000.
  Google Scholar

Jarzewicz, Jarosław. “Rysunek architektów średniowiecza (Villard de Honnecourt i inni).” W Disegno – rysunek u źródeł sztuki nowożytnej. Materiały z sesji naukowej w Toruniu 26–27 X 2000, redakcja Tadeusz Żuchowski, Sebastian Dudzik, 65–83. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2001.
  Google Scholar

Jóźwiak, Sławomir, i Janusz Trupinda. Krzyżackie zamki komturskie w Prusach. Topografia i układ przestrzenny na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2012.
  Google Scholar

Jóźwiak, Sławomir, i Janusz Trupinda. “Topografia i układ przestrzenny krzyżackiego zamku komturskiego w Toruniu w świetle średniowiecznych źródeł pisanych.” Zapiski Historyczne 81, z. 3 (2016): 7–35. http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2016.31.
DOI: https://doi.org/10.15762/ZH.2016.31   Google Scholar

Jóźwiak, Sławomir, i Bogusz Wasik. [recenzja] Zamek krzyżacki w Toruniu XIII–XXI w. Studium historyczno-architektoniczne z katalogiem detalu architektonicznego ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu, redakcja Marek Rubnikowicz. Zapiski Historyczne 82, z. 4 (2017): 139–150. https://dx.doi.org/10.15762/ZH.2017.52.
DOI: https://doi.org/10.15762/ZH.2017.52   Google Scholar

Kąsinowski, Antoni. “Podstawowe zasady murarstwa gotyckiego na Pomorzu Zachodnim.” Studia z Dziejów Rzemiosła i Przemysłu 10 (1970): 47–131.
  Google Scholar

Kulig, Anna, Szymon Filipowski, i Maciej Wójtowicz. “Nowe technologie w badaniach zabytków architektury. Analiza parametryczno-algorytmiczna gotyckiego sklepienia w Szydłowcu.” Wiadomości Konserwatorskie, nr 64 (2020): 59–74.
  Google Scholar

Kurkowski, Michał. Ryte i malowane dekoracje maswerkowe w architekturze średniowiecznej na terytorium ziemi chełmińskiej: studium typologiczno-formalne, t. 1-2. Toruń: Muzeum Okręgowe, Towarzystwo Naukowe, 2017.
  Google Scholar

Kwiatkowska-Kopka, Beata. “Z badań nad domami opatów w klasztorach benedyktyńskich.” Wiadomości Konserwatorskie, nr 35 (2013): 53–63.
  Google Scholar

Nawrocki, Zbigniew. “Zamek krzyżacki w Toruniu. Budowa, upadek i ponowne zagospodarowanie.” W Zamek krzyżacki w Toruniu XIII–XXI w. Studium historyczno-architektoniczne z katalogiem detalu architektonicznego ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu, redakcja Marek Rubnikowicz, 10–83. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2017.
  Google Scholar

Ruiz Begoña, Alonso, i Alfonso Jiménez Martin. “A Fifteenth-Century Plan of the Cathedral of Seville.” Architectural History 55 (2012): 57–77.
DOI: https://doi.org/10.1017/S0066622X00000058   Google Scholar

Scholz, Sebastian. “Ein Chronogramm im St. Galler Klosterplan? Anmerkungen zur Neudatierung des Klosterplans und zur Verwendung von Chronogramen im frühen Mittelalter.” Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters 64, nr 1 (2008): 109–118.
  Google Scholar

Stange, Matthias. Building Information Modelling im Planungs- und Bauprozess. Eine quantitative Analyse aus planungsökonomischer Perspektive. Wiesbaden: Springer Vieweg, 2020.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-658-29838-8   Google Scholar

Steinmann, Marc. Die Westfassade des Kölner Domes. Der mittelalterliche Fassadenplan F. Regensburg: Schnell&Steiner, 2003.
  Google Scholar

Szweda, Adam. “Jeszcze o graffitach w krużgankach zamku biskupiego w Lidzbarku Warmińskim.” W Mikołaj Kopernik w zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim. Materiały po konferencji “Astronomiczne dokonania Mikołaja Kopernika podczas pobytu w zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim”, Zamek w Lidzbarku Warmińskim, Oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, 22 października 2020 roku, 45–64. Białystok: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2020.
  Google Scholar

Torbus, Tomasz. Zamki konwentualne państwa krzyżackiego w Prusach. Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki, 2014.
  Google Scholar

Uziembło, Romualda. “Detal architektoniczny z toruńskiego zamku krzyżackiego w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu.” W Zamek krzyżacki w Toruniu XIII–XXI w. Studium historyczno-architektoniczne z katalogiem detalu architektonicznego ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu, redakcja Marek Rubnikowicz, 84–229. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2017.
  Google Scholar

Wasik, Bogusz. Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej od XIII do XV wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2016.
  Google Scholar

Wasik, Bogusz. “Kształtka z rysunkiem sklepienia z zamku w Kowalewie Pomorskim.” Ochrona Zabytków 269, nr 2 (2016): 21–30.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2022-11-30

Cited By / Share

Szczupak, D. (2022). Ryt z zamku krzyżackiego w Toruniu. Przyczynek do badań nad średniowiecznymi projektami elementów architektury na obszarze państwa zakonu krzyżackiego w Prusach. Biuletyn Historii Sztuki, 84(3), 473–486. https://doi.org/10.36744/bhs.1087

Autorzy

Dominika Szczupak 
dominika19973@onet.eu
Toruń, Uniwersytet Mikołaja Kopernika Polska
https://orcid.org/0000-0002-0991-463X

Statystyki

Abstract views: 540
PDF downloads: 140


Licencja

Prawa autorskie (c) 2022 Dominika Szczupak

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.