Architect Jakub Fontana Employed by Marshal Franciszek Bieliński
Monika Wyszomirska
Archiwum Państwowe w Toruniu, Oddział we Włocławku (Poland)
Abstract
The paper is dedicated to the outstanding architect Jakub Fontana (1710-73), for about twenty years serving at the court of Marshal of the Court Franciszek Bieliński (1683-1766), later Grand Marshal of the Crown, a personage closely bonded with the Warsaw of the Saxon era. On the grounds of previously unknown archival sources, new facts are revealed that complete the so-far knowledge of the architect and shed additional light on the range, character, and chronology of his works for his patron. The beginnings of Franciszek Bieliński’s acquaintance with Jakub’s father Giuseppe Fontana are presented; the circumstances of two educational trips of the young architect to Paris, most likely partially sponsored by Bieliński, are discussed; these to be followed by the presentations of his main works on the church in Karczew, the residences in Otwock and Warsaw (in Królewska Street); the funerary ceremonies of Marshal’s wife Dorota Henrietta née Przebendowski (castrum doloris 1755); the design and later re-composition of the tomb commemorating Jan Jerzy Przebendowski and Bieliński’s wife; the raising of the church and convent in Góra Kalwaria (1755-60). Furthermore, what is discussed are a number of public projects executed by Jakub Fontana as the main architect of the Cobblestone Commission (until 1761) which the Marshal chaired as of 1742 (land surveys for marking out canals), as well as the vision of the royal castle; additionally, simultaneous works on establishing the Bielino jurisdiction (ca 1757) are signalled. In the final part of the article an attempt is made to present mutual relations between Jakub Fontana and Franciszek Bieliński, who being the patron did not only finance the projects, but also acted as an advocate of the architect’s interests, showing much concern for his family. Jakub Fontana, in his turn, highly respected Bieliński and regarded the tasks commissioned by him with utmost attention.
Keywords:
18th century architecture, Jakub Fontana, Marshal of the Court Franciszek BielińskiReferences
Achremczyk Stanisław, „Bieliński Franciszek h. Junosza (ok. 1683-1766)”, [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, red. Stanisław Gierszewski, t. I, Gdańsk 1992.
Google Scholar
Baranowska,Zofia „Pałac w Starym Otwocku (Z historii budowy w XVIII i przebudowy w XIX stuleciu)”, Rocznik Historii Sztuki, R. XVIII: 1988.
Google Scholar
Baranowski Ignacy, Marszałek Franciszek Bieliński, Warszawa 1919.
Google Scholar
Bartczakowa Aldona, Jakub Fontana. Architekt warszawski XVIII wieku, Warszawa 1970.
Google Scholar
Boberski Wojciech, „Fontana (Fontanna, Fontani) Jakub (Giacomo)”, [w:] Allgemeines Künstlerlexicon. Die Bildenden Künstler aller Zeiten und Völker, t. 27, München-Leipzig 2004.
Google Scholar
Boberski Wojciech, „Splendor architekta. O «mediach sławy» w czasach nowożytnych”, [w:] Architekt – Budowniczy – Mistrz Murarski. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN Warszawa, 24-25 listopada 2004 roku, red. Hanna Faryna-Paszkiewicz, Małgorzata Omilanowska, Jakub Sito, Warszawa 2007.
Google Scholar
Boberski Wojciech, Fontana (Fontanna, Fontani) Giuseppe Giacomo (Józef, Joseph), [w:] Allgemeines Künstlerlexicon. Die Bildenden Künstler aller Zeiten und Völker, t. 27, München-Leipzig 2004.
Google Scholar
Bohdziewicz Piotr „Kościół późnobarokowy w Karczewie”, Biuletyn Historii Sztuki, R. IX: 1947.
Google Scholar
Borkowska Małgorzata, Dzieje Góry Kalwarii, Kraków 2009.
Google Scholar
Dygdała Jerzy, „Wcześniej niż Komisja Brukowa? Próby uporządkowania Warszawy w latach trzydziestych XVIII wieku”, Almanach Warszawy, 2015, t. 9.
Google Scholar
Feliks Anna, „O ciekawym przedwojennym projekcie rewaloryzacji i powojennych adaptacjach wnętrz pałacu w Otwocku Wielkim”, [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, red. Bogusław Szmygin, Warszawa 2014.
Google Scholar
Gajewski Jacek, „Nagrobek Jana Tarły w Warszawie i zagadnienia jego rekonstrukcji (mała architektura w twórczości Jakuba Fontany; Plersch i warsztat)”, Arteria. Rocznik Wydziału Sztuki Politechniki Radomskiej, 2012, nr 10.
Google Scholar
Gajewski Jacek, „Sztuka w prymasowskim Łowiczu”, [w:] Łowicz. Dzieje miasta, red. J. Kołodziejczyk, Warszawa 1986.
Google Scholar
Guttmejer Karol, „Autorstwo i przekaz źródłowy, a interpretacja dzieła architektonicznego”, [w:] Architekt – Budowniczy – Mistrz Murarski. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN Warszawa, 24-25 listopada 2004 roku, red. Hanna Faryna-Paszkiewicz, Małgorzata Omilanowska, Jakub Sito, Warszawa 2007.
Google Scholar
Guttmejer Karol, „Kościół w Karczewie pod Warszawą”, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, R. 37: 1992, z. 4.
Google Scholar
Herbst Stanisław, Ulica Marszałkowska, Warszawa 1949.
Google Scholar
Hornung Zbigniew, „Wpływy drezdeńskie w rzeźbie polskiej XVIII w.”, Teka Komisji Historii Sztuki, t. III, Toruń 1965.
Google Scholar
Jaroszewski Tadeusz S., Pałac Lubomirskich, Warszawa 1971.
Google Scholar
Kaczorowski Bartłomiej, „Fundacje i sprawy artystyczne w «Państwie Boćkowskim» Józefa Franciszka Sapiehy”, Biuletyn Historii Sztuki, R. L: 1988, nr 1-2.
Google Scholar
Karpowicz Mariusz, „«Sala Horacego» w Starym Otwocku. Z rozważań nad antykizacją treści”, [w:] Muzeum i twórca. Studia z historii sztuki i kultury ku czci Prof. dr Stanisława Lorentza, Warszawa 1969.
Google Scholar
Karpowicz Mariusz, „Horacy, czyli o pałacu w Otwocku Wielkim”, [w:] id., Sztuka oświeconego sarmatyzmu. Antykizacja i klasycyzacja w środowisku warszawskim czasów Jana III, Warszawa 1984.
Google Scholar
Kowalczyk Jerzy, „Rola Rzymu w późnobarokowej architekturze polskiej”, Rocznik Historii Sztuki, R. XX: 1994.
Google Scholar
Kuczyński Wiktoryn, Pamiętnik 1668-1737, Białystok 1999.
Google Scholar
Kurowski Franciszek Ksawery, Pamiętniki miasta Warszawy, oprac. Eugeniusz Szwankowski, t. II, Warszawa 1949.
Google Scholar
Lileyko Jerzy, Zamek warszawski. Rezydencja królewska i siedziba władz Rzeczypospolitej 1569-1763, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1984.
Google Scholar
Mączyński Ryszard, „Warszawa XVII i XVIII wieku jako centrum kultu relikwii świętych”, [w:] Historyczne centrum Warszawy. Urbanistyka. Architektura. Problemy konserwatorskie. Materiały z sesji naukowej Warszawa, 23-24 maja 1996, red. Bożena Wierzbicka, Warszawa 1998.
Google Scholar
Miłobędzki Adam, Architektura polska XVII wieku, t. 1, Warszawa 1980.
Google Scholar
Mossakowski Stanisław, Tylman z Gameren (1632-1706). Twórczość architektoniczna w Polsce, Warszawa 2012.
Google Scholar
Paszenda Jerzy, „Kościół Jezuitów w Iłłukszcie”, Biuletyn Historii Sztuki, R. XL: 1978, nr 4.
Google Scholar
Popow Samanta, „Meissonierowski salon Franciszka Bielińskiego – historia rokokowej dekoracji dworu magnackiego”, [w:] Dwory magnackie w XVIII wieku. Rola i znaczenie kulturowe, red. Teresa Kostkiewiczowa, Agata Roćko, Warszawa 2005.
Google Scholar
Putkowska Jolanta, „Warszawski zespół rezydencjonalny Franciszka Bielińskiego marszałka wielkiego koronnego”, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, R. 41: 1996, nr 1.
Google Scholar
Putkowska Jolanta, Architektura Warszawy XVII wieku, Warszawa 1991.
Google Scholar
Putkowska Jolanta, Warszawskie rezydencje na przedmieściach i pod miastem w XVI-XVIII wieku, Warszawa 2016.
Google Scholar
Rewski Zbigniew, „Działalność architektoniczna warszawskich Fontanów”, Biuletyn Historii Sztuki i Kultury, R. II: 1933/1934, nr 4.
Google Scholar
Rewski Zbigniew, „Fontana Jakub (1710-1773)”, [w:] Polski słownik biograficzny, t. VII, Kraków 1948-1958.
Google Scholar
Rewski Zbigniew, „Fontana Józef, (ok. 1670-ok. 1741)”, [w:] Polski słownik biograficzny, t. VII, Kraków 1948-1958. Sito Jakub, „Rzeźba św. Jana Nepomucena - pamiątka po działalności Komisji Brukowej”, Spotkania z Zabytkami, 2016, nr 11-12.
Google Scholar
Sito Jakub, Wielkie warsztaty rzeźbiarskie Warszawy doby saskiej. Modele kariery – formacja artystyczna – organizacja produkcji, Warszawa 2013.
Google Scholar
Staszewski Jacek, August III, Wrocław 1989.
Google Scholar
Waniczkówa Helena, „Bieliński Franciszek h. Junosza”, [w:] Polski słownik biograficzny, t. I, s. 47-50, Warszawa-Kraków 1935.
Google Scholar
Waszkiewicz Jerzy, „Jurydyka Bielino”, [w:] Warszawa XVIII wieku, t. XII, z. 1, Warszawa 1972.
Google Scholar
Wyszomirska Monika, „Fontana (Fontanna, Fontani) Giuseppe Giacomo (Józef) (1676-ok. 1739/1741)”, [w:] Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV-XVIII w., red. Paweł Migasiewicz, Hanna Osiecka-Samsonowicz, Jakub Sito, Warszawa 2016. Wyszomirska Monika, „Fontana (Fontanna, Fontani) Jakub (Giacomo) (1710-1773)”, [w:] Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV-XVIII w., red. Paweł Migasiewicz, Hanna Osiecka-Samsonowicz, Jakub Sito, Warszawa 2016.
Google Scholar
Zagórowski Olgierd, „Nieznany list Jakuba Fontany”, Biuletyn Historii Sztuki, R. XX: 1958, nr 3-4.
Google Scholar
Authors
Monika WyszomirskaArchiwum Państwowe w Toruniu, Oddział we Włocławku Poland
Statistics
Abstract views: 504PDF downloads: 360
License
Copyright (c) 2019 Biuletyn Historii Sztuki
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
