The Gothic Architecture of the Main Parish (Knights of the Holy Sepulchre) Church of the Holy Ghost in Przeworsk

peer-reviewed article

Jakub Adamski

jakub.adamski@uw.edu.pl
Institute of Art History, University of Warsaw (Poland)
https://orcid.org/0000-0003-4387-2012

Abstract

The article constitutes a monographic study, the first to be found in specialist literature, of the Gothic architecture seen in the main parish (formerly of Knights of the Holy Sepulchre) church of the Holy Ghost in Przeworsk, once a private town of the Tarnowski family in Crown Ruthenia. On the basis of an analysis of the written sources and the building’s architectural structure, the author proposes a coherent interpretation of its construction in historical perspective. The construction process, begun probably ca. 1400, and the 19th- and 20th-century transformations of the structure are discussed. The origins of particular architectural solutions (ground plan type, spatial structure, construction system, vault composition) are discussed, allowing to present the building’s important place in the history of the Gothic architecture in southern Poland.

Supporting Agencies

National Science Center, Poland. OPUS Grant no 2022/45/B/HS2/00038

Keywords:

church architecture, Gothic architecture, Crown Ruthenia, Knights of the Holy Sepulchre, rib vault, lierne vault, net vault, pseudo-basilica

Adamski, Jakub. „Gotycka architektura katedry łacińskiej we Lwowie – problem na nowo rozpatrzony”. W: Katedra, ratusz, dwór. Wielkie miasta a władza świecka i kościelna w kulturze średniowiecznej Europy, redakcja Jacek Kowalski, Tomasz Ratajczak, 9–31. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2014.
  Google Scholar

Adamski, Jakub. Gotycka architektura sakralna na Śląsku w latach 1200–1420. Główne kierunki rozwoju. Kraków: Societas Vistulana, 2017.
  Google Scholar

Adamski, Jakub. „The Influence of Thirteenth- and Fourteenth-Century English Architecture in the Southern Baltic Region and Poland”. W: Decorated Revisited. English Architectural Style in Context, 1250–1400, redakcja John Munns, 143–171. Turnhout: Brepols, 2016.
  Google Scholar

Adamski, Jakub. „Kim był Heynricus parlirer zatrudniony przy wznoszeniu kościoła Mariackiego? Uwagi o architekturze korpusu fary i przemianach w organizacji prac budowlanych w późnośredniowiecznym Krakowie”. W: Jako serce pośrodku ciała… Kultura artystyczna kościoła Mariackiego w Krakowie, redakcja Marek Walczak, Agata Wolska, 127–136. Kraków: Societas Vistulana, 2020–2021.
  Google Scholar

Adamski, Jakub. „Nowatorskie sklepienia figuratywne w klasztorze Franciszkanów w Krakowie”. W: Sztuka w kręgu krakowskich franciszkanów i klarysek, redakcja Marcin Szyma, Marek Walczak, 147–155. Kraków: Societas Vistulana, 2020.
  Google Scholar

Adamski, Jakub. „Nurty stylowe późnogotyckich sklepień w Krakowie. Przekrycia chórów kościołów Mariackiego, Augustianów i Dominikanów”. Biuletyn Historii Sztuki 75, nr 2 (2013): 175–212.
  Google Scholar

Adamski, Jakub. „Sieciowe sklepienie w chórze kościoła Dominikanów w Krakowie i jego miejsce w późnogotyckiej architekturze Małopolski”. W: Sztuka w kręgu krakowskich dominikanów, redakcja Anna Markiewicz, Marcin Szyma, Marek Walczak, 395–414. Kraków: Esprit, 2013.
  Google Scholar

Becker-Hounslow, Steffani. Der Beitrag Englands zur Entstehung und Entwicklung figurierter Gewölbe im Deutschordensstaat Preußen. Eine Hinterfragung etablierter Thesen zur Herkunft von Stern- und Schirmgewölben in der Backsteinarchitektur im 14. Jahrhundert. Schwerin: Thomas Helms, 1998.
  Google Scholar

Czuba, Mariusz. „Czterofilarowy korpus nawowy krośnieńskiego kościoła Franciszkanów – geneza formy”. W: Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie – przeszłość oraz dziedzictwo kulturalne. Materiały z sesji naukowej, redakcja Ewa Mańkowska, 63–78. Krosno: Muzeum Rzemiosła, 1998.
  Google Scholar

Dáňová, Helena. „Chrám sv. Ducha v Hradci Králové. Příspěvek k poznání vývoje architektury kostela ve středověku”. W: Pro arte. Sborník k poctě Ivo Hlobila, redakcja Dalibor Prix, 107–125. Praha: Artefactum, 2002.
  Google Scholar

Grzybkowski, Andrzej. Gotycka architektura murowana w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2014.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323515432   Google Scholar

Herrmann, Christopher. Mittelalterliche Architektur im Preussenland. Untersuchungen zur Frage der Kunstlandschaft und -geographie. Petersberg: Imhof, 2007.
  Google Scholar

Kaczmarek, Romuald. „Portal z tympanonem w fasadzie wschodniej ratusza we Wrocławiu. Przyczynek do ikonografii lwa w hełmie”. W: Nobile claret opus. Studia z dziejów sztuki dedykowane Mieczysławowi Zlatowi, redakcja Lech Kalinowski, Stanisław Mossakowski, Zofia Ostrowska-Kębłowska, 95–105. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1998.
  Google Scholar

Kapusta, Wojciech, i Szymon Wilk. 550 lat Bernardynów w Przeworsku. Przeworsk–Kalwaria Zebrzydowska: Wydawnictwo OO. Bernardynów „Calvarianum”, 2015.
  Google Scholar

Katedra łacińska we Lwowie. Opracowanie Jakub Adamski et al. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 2013.
  Google Scholar

Kisiel, Leszek. „Przeworsk w świetle mapy Miega. Wybrane aspekty”. W: Przeworskie Studia Regionalne, t. 4, redakcja Leszek Kisiel, Szymon Maksymilian Wilk, 79–122. Przeworsk: Muzeum w Przeworsku Zespół Pałacowo-Parkowy, 2021.
  Google Scholar

Krantz-Domasłowska, Liliana. „Pseudobasilika – eine selbständige oder hybride Form?”. W: Kościół i sztuka pobrzeża Bałtyku. Kirche und Kunst im Ostseeraum, redakcja Danuta Murawska, 77–101. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1998.
  Google Scholar

Łopatkiewicz, Piotr. Krośnieńska fara w wiekach średnich. Przemiany architektoniczne i uchwytne elementy wyposażenia kościoła do połowy XVI wieku. Krosno: Muzeum Rzemiosła, 1994.
  Google Scholar

Łopatkiewicz, Piotr. „Najstarsze relikty architektoniczne kościoła parafialnego w Krośnie na tle architektury kościołów Kazimierzowskich”. W: Kościół Farny w Krośnie – pomnik kultury artystycznej miasta. Materiały z sesji naukowej, redakcja Piotr Łopatkiewicz, 41–66. Krosno: Muzeum Rzemiosła, 1997.
  Google Scholar

Łopatkiewicz, Piotr. „O konsekracji kościoła Świętej Trójcy w Krośnie w roku 1512”. W: Kościół parafialny Świętej Trójcy w Krośnie w panoramie dziejów miasta. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w 500. rocznicę konsekracji kościoła, przeprowadzonej przez Macieja Drzewickiego w 1512 roku (Krosno, 21 września 2012), redakcja Piotr Łopatkiewicz, 13–23. Krosno: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie, 2012.
  Google Scholar

Łopatkiewicz, Piotr. Średniowieczny kościół franciszkański w Krośnie w świetle analizy architektonicznej i źródłowej. Krosno: Muzeum Rzemiosła, 1993.
  Google Scholar

Pencakowski, Paweł. „Przemiany formy i funkcji wieży kościoła parafialnego (dawniej bożogrobców) w Miechowie”. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 36, nr 1 (1991): 207–222.
  Google Scholar

Schedl, Barbara. St. Stephan in Wien. Der Bau der gotischen Kirche (1200–1500). Wien–Köln–Weimar: Böhlau, 2018.
DOI: https://doi.org/10.7767/9783205205784   Google Scholar

Schwarz, Mario. Die Baukunst des 13. Jahrhunderts in Österreich. Wien–Köln–Weimar: Böhlau, 2013.
DOI: https://doi.org/10.7767/boehlau.9783205789697   Google Scholar

Szyma, Marcin, Anna Bojęś-Białasik, Jacek Czechowicz, Krzysztof J. Czyżewski, i Marek Walczak. „Przegroda chórowa i lektorium w kościele Trójcy Świętej w Krakowie. Rekonstrukcja – datowanie – użytkowanie”. Biuletyn Historii Sztuki 83, nr 4 (2021): 783–841. https://doi.org/10.36744/bhs.1070
DOI: https://doi.org/10.36744/bhs.1070   Google Scholar

Trajdos, Tadeusz M. „Miechowici na ziemi przemyskiej za panowania Władysława II Jagiełły”. Folia Historica Cracoviensia 4–5 (1997–1998): 67–98.
DOI: https://doi.org/10.15633/fhc.1311   Google Scholar

Urban, Jacek. Katedra na Wawelu (1795–1918). Kraków: Unum, 2000.
  Google Scholar

Walczak, Marek. Rzeźba architektoniczna w Małopolsce za czasów Kazimierza Wielkiego. Kraków: Universitas, 2006.
  Google Scholar

von Winterfeld, Dethard, i Christofer Herrmann. „Kleinpolen”. W: Mittelalterliche Architektur in Polen. Romanische und gotische Baukunst zwischen Oder und Weichsel, t. 1, redakcja Dethard von Winterfeld, Christofer Herrmann, 379–481. Petersberg: Imhof, 2015.
  Google Scholar

Zaucha, Tomasz. „Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii, św. Krzyża i św. Bartłomieja w Drohobyczu”. W: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, t. 6. Opracowanie Ewa Herniczek et al., 31–78. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 1998.
  Google Scholar

Zaucha, Tomasz. Tradycja gotycka w architekturze sakralnej ziem ruskich Korony. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2015.
  Google Scholar


Published
2023-07-26

Cited by

Adamski, J. (2023). The Gothic Architecture of the Main Parish (Knights of the Holy Sepulchre) Church of the Holy Ghost in Przeworsk. Biuletyn Historii Sztuki, 85(2), 5–34. https://doi.org/10.36744/bhs.1395

Authors

Jakub Adamski 
jakub.adamski@uw.edu.pl
Institute of Art History, University of Warsaw Poland
https://orcid.org/0000-0003-4387-2012

Jakub Adamski – a medievalist, since 2012 a lecturer at the Institute of Art History at the University of Warsaw, since 2023 a professor of this university. His research interests focus on the history of Gothic architecture and sculpture. He is particularly interested in the issues of the 13th- to 16th-century church architecture in Poland, the German Empire, France and England, above all its style, in the architecture “around the year 1300”, the history of rib vaulting, and the development of spatial types in church architecture. He executed National Science Centre research grants “Silesian Gothic in its heyday. Urban religious architecture, 1300–1450” (SONATA) and “The Gothic cathedral in Cracow and the European architecture around 1300” (OPUS). He is currently the chief executor of an OPUS research grant “Medievalism in Gdańsk: Bartel Ranisch (1648–1709?) and the beginnings of scientific research on Gothic architecture”.



Statistics

Abstract views: 400
PDF downloads: 347


License

Copyright (c) 2023 Biuletyn Historii Sztuki

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.