‘As if Lace-Knitted Gothic’. Reception of the ‘Vistula-Baltic Style’ in the Oeuvre of Radom Architects from the Turn of the 20th Century
Jakub Frejtag
jakub.frejtag@uw.edu.plWarszawa, Wydział Historii UW (Poland)
https://orcid.org/0000-0001-5083-9611
Abstract
In Polish territories the turn of the 19th century was the period of searching for architectural forms stemming from the native tradition. Their identification and creative application, differently than in the case of independent European nations, were meant, first of all, to help identity the Polish cultural zone for the partitioning powers to see. Following the January Uprising, such processes intensified in the Congress Kingdom of Poland. The increasing expansion of the official architecture of the Russian Empire observed at the time, representing different variants of the so-called Neo-Russian style, inspired a vivid Polish reaction.
A widely-known example of such ‘struggles’ is the Warsaw’s Praga District where in response to the erection of the Neo-Russian Orthodox Church of Mary Magdalene the Neo-Gothic Catholic Church of St Michael the Archangel and St Florian the Martyr was raised. The emergence of that monumental structure drawing inspiration from the Polish Middle Ages began the period of an extreme popularity of that ‘native’ form of Gothic Revival within Warsaw, gradually more frequently applied also in secular architecture. Similar processes were observed in other Kingdom’s towns and partitioned territories. They are clearly discernible in Radom in whose centre one of the author-designed replicas of the Warsaw’s Praga church was raised at the turn of the 19th century.
Similarly as in Warsaw, the raising of the Gothic Revival Church of the Protection of Our Lady (after Dziekoński’s design) expressed the reaction of the local Catholics to the erection at city centre’s most sumptuous location of a culturally-alien element, which the Neo-Russian Orthodox Church of St Nicolas the Wonderworker was. In Radom, just like in the Kingdom’s capital, this incited a rapid increase of the popularity of Gothic Revival forms, used in secular architecture at least until the end of the discussed era. The majority of the facilities created prior to 1914, whose designs were inspired by the new ‘Vistula-Baltic’ church by Dziekoński, were authored by local architects whose bond with Radom resulted mainly from the public functions they exerted at the Radom Town Hall or in the regional construction administration of the Radom Governorate. Around the time when the Radom Church of the Protection of Our Lady was created, they designed a number of public buildings and tenement houses whose appearance within the town’s texture testified to the importance of the architectural décor of the new church being raised parallelly.
Keywords:
architecture of historicism, Gothic Revival architecture, Neo-Russian architecture, Ruthenian-Byzantine style, Vistula-Baltic style, Józef Handzelewicz (1880–1963), Jan Fryderyk Heurich (1873–1925), Józef Pius Dziekoński (1844–1927), Stefan Lamparski (1862–1937), Maurycy Skirgajłło (1857–1938), Zygmunt Słomiński (1879–1943), Józef Wesołowski, August Załuski (1857–1931), RadomReferences
Frejtag, Jakub. “Rozwój i modernizacja miast Królestwa Polskiego w kontekście rozbudowy sieci kolejowej na przykładzie Warszawy, Radomia i Piotrkowa. Przegląd zagadnień.” W Miasto w nau-kach społecznych i humanistycznych. Wybrane przykłady, problemy i aspekty. Materiały z Ogólno-polskiej Konferencji Naukowej, Rzeszów, 2–3 lutego 2018 roku, redakcja Krzysztof Socha, Paweł Kocańda, Tomasz Kasza, 77–103. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020.
Google Scholar
Jabłoński, Krzysztof. “Neogotyk triumfujący na Białostocczyźnie.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 47, z. 4 (2002): 394–409.
Google Scholar
Majdowski, Andrzej. “O poglądach na styl wiślano-bałtycki w polskiej architekturze sakralnej XIX wieku.” Nasza Przeszłość 78 (1992): 303–328.
Google Scholar
Majdowski, Andrzej. “Z dziejów budowy kościoła pw. świętych Michała i Floriana.” W Świątynie prawego brzegu. Kościół katolicki w dziejach prawobrzeżnej Warszawy, 125–138. Warszawa: Mu-zeum Warszawskiej Pragi, 2009.
Google Scholar
Majdowski, Andrzej. Budownictwo kościelne w twórczości projektowej Józefa Piusa Dziekońskie-go (1844–1927). Warszawa: Neriton, 1995.
Google Scholar
Majdowski, Andrzej. Studia z historii architektury sakralnej w Królestwie Polskim. Warszawa: Neriton, 1993.
Google Scholar
Majdowski, Andrzej. Ze studiów nad architekturą sakralną w Królestwie Polskim. Warszawa: Ośrodek Dokumentacji Zabytków, 1994.
Google Scholar
Nowicki, Jan. „A Church for the Polish People. On the Contest for the Parochial Church in the Warsaw District of Praga.” Ikonotheka 28 (2018): 43–68.
DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.3343
Google Scholar
Nowicki, Jan. “Gotyk polski? Architektura jako narzędzie budowania granic rzeczywistych i wy-obrażonych w II połowie XIX wieku.” Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Po-litycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego 58 (2019): 341–359.
DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.16.2019.58.18
Google Scholar
Omilanowska, Małgorzata. „Polscy architekci w petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1814-1918.” Biuletyn Historii Sztuki 66, nr 3-4 (2004): 351–373.
Google Scholar
Omilanowska, Małgorzata. Kreacja, konstrukcja, rekonstrukcja. Studia z architektury XIX–XXI wieku. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
Google Scholar
Paszkiewicz, Piotr. Pod berłem Romanowów. Sztuka rosyjska w Warszawie 1815–1915. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1991.
Google Scholar
Sierzchała, Piotr. “Neogotycka architektura sakralna w obecnych granicach diecezji włocław-skiej.” Liturgia Sacra. Przegląd Liturgiczno-Muzyczny 15, nr 2 (2009): 451–468.
Google Scholar
Sokoł, Kirył, i Aleksander Sosna. Cerkwie w centralnej Polsce 1815–1915. Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2011.
Google Scholar
Stefański, Krzysztof. Polska architektura sakralna w poszukiwaniu stylu narodowego. Łódź: Wy-dawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2000.
Google Scholar
Stefański, Krzysztof. Architektura historyzmu na ziemiach polskich. Łódź: Wydawnictwo Uniwer-sytetu Łódzkiego, 2005.
Google Scholar
Stefański, Krzysztof. Architektura XIX wieku na ziemiach polskich. Warszawa: DiG, 2005.
Google Scholar
Stefański, Krzysztof. “Prace Konstantego Wojciechowskiego przy katedrze we Włocławku a kon-cepcja ‘stylu wiślano‑bałtyckiego’.” Porta Aurea 19 (2020): 294–310.
DOI: https://doi.org/10.26881/porta.2020.19.15
Google Scholar
Urbanistyka i architektura Radomia, redakcja Wojciech Kalinowski. Lublin: Wydawnictwo Lubel-skie, 1979.
Google Scholar
Żywicki, Jerzy. “Rezydencje neogotyckie na Lubelszczyźnie.” W Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce 8–9 czerwca 2000, redakcja Róża Maliszewska, 85–97. Kozłówka: Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 2001.
Google Scholar
Żywicki, Jerzy. Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie. Lublin: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, 1998.
Google Scholar
Żywicki, Jerzy. “Architektura neogotycka w Lublinie w latach Królestwa Polskiego.” Miscellanea Łódzkie, z. 1 (1996): s. 39–44.
Google Scholar
Żywicki, Jerzy. “Nurt neogotycki w architekturze sakralnej międzyrzecza Wisły i Bugu.” Nasza Przeszłość 85 (1996): 267–317.
Google Scholar
Żywicki, Jerzy. “Neogotyckie kościoły Ksawerego Dionizego Drozdowskiego.” Nasza Przeszłość 87 (1997), s. 285–322.
Google Scholar
Authors
Jakub Frejtagjakub.frejtag@uw.edu.pl
Warszawa, Wydział Historii UW Poland
https://orcid.org/0000-0001-5083-9611
Statistics
Abstract views: 436PDF downloads: 254
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Biuletyn Historii Sztuki, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Biuletyn Historii Sztuki should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.
In issues from 1(2019) to 4(2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in Biuletyn Historii Sztuki, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
