"Czegoś podobnego dotychczas w Warszawie nie było". Wystawa Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana w Zachęcie w 1908 r.
Agata Wójcik
agatawojcik@poczta.onet.plWydział Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-2464-660X
Abstrakt
W lutym i marcu roku 1908 warszawskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych prezentowało wystawę podsumowującą działalność, istniejącego od 1901 roku, krakowskiego Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana (TPSS). Jak pisano: „celem wystawy było wykazanie, że sztuka stosowana polska jest, że jest już szereg artystów, który kilkoletnią świadomą celu pracą dowiedli, że w zakresie urządzania wnętrz mieszkalnych, a więc przede wszystkiem w meblarstwie i dekoracji ścian, można i u nas własnemi środkami (…) zająć stanowisko samodzielne i artystyczne w całem słowa tego znaczeniu”. Ekspozycja zajęła dziesięć sal, siedem z nich było aranżacjami wnętrz mieszkalnych. Zaprezentowano projekty Karola Tichego, Edwarda Trojanowskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Ludwika Wojtyczki i Józefa Czajkowskiego. Zaaranżowanie Zachęty na ciąg wnętrz mieszkalnych wzbudził duży podziw i zainteresowanie krytyki. Wystawa dowiodła, że TPSS osiągnęło stawiane sobie cele: rozbudziło zainteresowanie sztuką stosowaną, skłoniło artystów malarzy i architektów do podjęcia prób z zakresu projektowania wnętrz, mebli i tkanin, podniosło rangę sztuki dekoracyjnej, zaprezentowało modele spójnie zaprojektowanych wnętrz, które osiągnęły rangę dzieł sztuki. Krytycy w meblach i wnętrzach dostrzegali znamiona odrębnego, charakterystycznego dla TPSS stylu, który nie był jedynie biernym powielaniem motywów zaczerpniętych ze sztuki ludowej (co zarzucano wcześniej Towarzystwu). TPSS, mimo licznych sukcesów, musiało stawić również czoła zarzutom, recenzenci wskazywali, że projektanci mebli nie brali pod uwagę aspektów utylitarnych, a także ewentualnych kosztów produkcji masowej.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
sztuka stosowana, meble, architektura wnętrz, kilim, Towarzystwo Polska Sztuka StosowanaBibliografia
Broniewski Kazimierz, „Wystawa T-wa «Polska Sztuka Stosowana»”, Goniec Wieczorny, 1908, nr 85 (20 II).
Google Scholar
Choromański, Leon, „Wystawa Sztuki Stosowanej”, Społeczeństwo 1908, nr 7 (14 II).
Google Scholar
Gawiński, Antoni, „Polska Sztuka Stosowana”, Nowa Gazeta, 1908, nr 75 (14 II).
Google Scholar
Jaroszyński, Tadeusz, „Sztuka stosowana”, Kurier Warszawski, 1908, nr 47 (16 II).
Google Scholar
Jaroszyński, Tadeusz, „Polska Sztuka Stosowana”, Biblioteka Warszawska, t. 1:1908, z. 1.
Google Scholar
Kleczyński, Jan, „Znaczenie Wystawy Polskiej Sztuki Stosowanej w Warszawie”, Tygodnik Ilustrowany 1908, nr 5.
Google Scholar
Kleczyński, Jan, „Demokratyzacja «Sztuki Stosowanej»”, Tygodnik Ilustrowany, 1908, nr 15.
Google Scholar
Kleczyński, Jan, „Wystawa Polskiej Sztuki Stosowanej w Warszawie”, Tygodnik Ilustrowany, 1908, nr 6.
Google Scholar
Korzeniowski, Jerzy, „Karol Tichy (Zarys Monograficzny)”, Zeszyty Naukowe Akademii Sztuk Pięknych W Warszawie, 1988, Z. 3.
Google Scholar
Kostrzyńska-Miłosz, Anna, Polskie Meble 1918-1939. Forma – Funkcja – Technika, Warszawa 2005.
Google Scholar
„Listy do redakcji”, Kurier Warszawski, 1908, nr 54 (23 II).
Google Scholar
Niewiadomski, Eligiusz, „O polskiej sztuce stosowanej i jej przyjęciu w Warszawie”, Witeź, 1908, z. 7.
Google Scholar
Nowaczyński, Adolf, „Sztuka stosowana w Warszawie”, Prawda, 1908, nr 6.
Google Scholar
Popowski, Stefan, „Wystawa Krakowskiego Towarzystwa «Polska Sztuka Stosowana»”, Sfinks, 1908, t. 1, nr 1-3.
Google Scholar
Sieradzka, Anna, Początki awangardy w meblarstwie polskim 1904-1914, [W:] Studia Z Architektury Nowoczesnej, T. 2, Red. Joanna Kucharzewska, Jerzy Malinowski, Toruń 2007.
Google Scholar
Sieradzka, Anna, Stanisław Wyspiański Jako prekursor Stylu Art Déco w polskim rzemiośle artystycznym, [W:] Rzemiosło Artystyczne. Materiały Sesji Oddziału Warszawskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Red. Ryszard Bobrow, Warszawa 1996.
Google Scholar
Statut Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowana”, Kraków 1901.
Google Scholar
Stifelman, Henryk, „Wystawa Towarzystwa Polskiej Sztuki Stosowanej”, Przegląd Techniczny, 1908, nr 8.
Google Scholar
Teki Jerzego Warchałowskiego, Biblioteka Akademii Sztuki Pięknych w Krakowie, sygn. 20028, karta 12, 13: „Wystawa «polskiej sztuki stosowanej»”, [niezidentyfikowane czasopismo], 1908 (5 III).
Google Scholar
Teki Jerzego Warchałowskiego, Biblioteka Akademii Sztuki Pięknych w Krakowie, sygn. 20029, karta 197: Lucyna Kotarbińska, „Wystawa Sztuki Stosowanej w Krakowie”, Kuryer Literacki, 1908 (10 II).
Google Scholar
Teki Jerzego Warchałowskiego, Biblioteka Akademii Sztuki Pięknych w Krakowie, sygn. 20029, karta 198, 199: Stefan Popowski, „Sztuka stosowana”, Gazeta Codzienna, 1908, [niezidentyfikowany numer].
Google Scholar
Trojanowski, Edward, „Słów kilka o drukarstwie z powodu wystawy Krakowskiego Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana”, Przewodnik Biblioteczny, 1908, z. 2.
Google Scholar
„Wystawa”, Architekt, 1907, nr 8.
Google Scholar
Wystawa krakowskiego Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowana” w gmachu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w lutym 1908 r., Kraków 1908.
Google Scholar
„Wystawa Polskiej Sztuki Stosowanej”, Przegląd Poranny, 1908, nr 40, s. 5.
Google Scholar
„Wystawa Sztuki Stosowanej”, Architekt, 1908, nr 2-3.
Google Scholar
„Ze sztuki”, Kurier Warszawski, 1908, nr 21 (21 I).
Google Scholar
„Ze sztuki”, Kurier Warszawski, 1908, nr 24 (24 I).
Google Scholar
„Ze sztuki”, Kurier Warszawski, 1908, nr 26 (26 I).
Google Scholar
„Ze sztuki”, Kurier Warszawski, 1908, nr 30 (30 I).
Google Scholar
„Ze sztuki”, Kurier Warszawski, 1908, nr 31 (31 I).
Google Scholar
„Ze sztuki”, Kurier Warszawski, 1908, nr 32 (1 II).
Google Scholar
E. Żm. [ŻMIJEWSKA, Eugenia], „Sztuka Polska Stosowana”, Słowo, 1908, nr 36 (6 II).
Google Scholar
Autorzy
Agata Wójcikagatawojcik@poczta.onet.pl
Wydział Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków Polska
https://orcid.org/0000-0003-2464-660X
Statystyki
Abstract views: 523PDF downloads: 315
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Instytut Sztuki PAN
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Agata Wójcik, Projektant Julian Pietrzyk i jego współpraca z Fabryką Mebli Artystycznych Szczepana Łojka , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 86 Nr 2 (2024)
