Awangarda: historia współczesna
Andrzej Szczerski
andrzej.szczerski@uj.edu.plInstytut Historii Sztuki, Uniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-3594-0070
Abstrakt
Awangarda należy do najlepiej zbadanych zjawisk w polskiej historii sztuki. Efektem badań jest dokonująca się współcześnie weryfikacja dominujących dotąd, a sformułowanych na początku lat 70. XX w. tez o zakresie pojęcia awangarda, powiązaniu radykalizmu jej artystycznego eksperymentu z hasłami społecznej rewolucji czy jednostronnych uwikłaniach politycznych. Zakres pojęciowy jest poszerzany, aby uwzględnić także udział artystów awangardowych w działaniach propaństwowych w II Rzeczypospolitej Polskiej, ich zainteresowania kwestiami pamięci i historii, jak również utopiami regeneracji i sprawczości sztuki, czego przykładem mogą być wielowątkowe obchody Roku Awangardy (2017). W konsekwencji awangarda staje się nie kontestacją, ale istotną częścią polskiego kodu kulturowego, a jej historia wpisywana jest we współczesną debatę na temat modeli nowoczesności, jakie wypracowała kultura polska w XX w.
Słowa kluczowe:
awangarda, Rok Awangardy, formiści, mit regeneracyjny, styl narodowy, nowoczesnośćBibliografia
Art and the National Dream. The Search for Vernacular Expression in the Turn-of-the-Century Design. Redakcja Nicola Gordon Bowe. Dublin: Irish Academic Press, 1993.
Google Scholar
Berman, Marshall. „Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu”. Rzecz o doświadczaniu nowoczesności. Tłumaczenie Marcin Szuster. Kraków: Universitas, 2022.
Google Scholar
Boyd, Ian. „Chesterton and Poland. The Myth and the Reality”. The Chesterton Review 5, nr 1 (1978): 22–41.
DOI: https://doi.org/10.5840/chesterton1978-79514
Google Scholar
Bray, Suzanne. „G.K. Chesterton and the Impossible Revolution”. Études britanniques contemporaines 56 (2019), https://doi.org/10.4000/ebc.6305, dostęp 2 lipca 2022, http://journals.openedition.org/ebc/6305.
DOI: https://doi.org/10.4000/ebc.6305
Google Scholar
Chesterton, Gilbert Keith. Obrona człowieka. Wybór publicystyki 1909–1920. Tłumaczenie Jaga Rydzewska. Warszawa: Fronda, 2008.
Google Scholar
Chesterton, Gilbert Keith. Ortodoksja. Romanca o wierze. Tłumaczenie Magda Sobolewska. Warszawa: Fronda, 2004.
Google Scholar
Gerle, János. „What is Vernacular? or, the Search for the «Mother-Tongue of Forms»”. W: Art and the National Dream. The Search for Vernacular Expression in the Turn-of-the-Century Design, redakcja Nicola Gordon Bowe, 143–154. Dublin: Irish Academic Press, 1993.
Google Scholar
Griffin, Roger. Modernism and Fascism. The Sense of a Beginning under Mussolini and Hitler. Basingstoke–New York: MacMillan, 2007.
Google Scholar
Jaśkiewicz, Mateusz. „Koluszki. Niedokończony projekt Strzemińskiego”. Powidoki 1, nr 3 (2020): 186–191.
Google Scholar
Juszkiewicz, Piotr. „Utopia sprawczości”. W: Nowy początek. Modernizm w II RP, redakcja Piotr Juszkiewicz, Andrzej Szczerski, 39–61. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2022.
Google Scholar
Kizwalter, Tomasz. Polska nowoczesność. Genealogia. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2020.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323546344
Google Scholar
Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918. Redakcja Piotr Rypson. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 2018.
Google Scholar
Liutkus, Viktoras. „Krótka wiosna awangardy”. W: Wilno, Vilnius, Vilne. Jedno miasto – wiele opowieści, redakcja Giedrė Jankevičiūtė, Andrzej Szczerski, 391–395. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2023.
Google Scholar
Luba, Iwona. „Wystawa Nowej Sztuki”. W: Wilno, Vilnius, Vilne. Jedno miasto – wiele opowieści, redakcja Giedrė Jankevičiūtė, Andrzej Szczerski, 383–385. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2023.
Google Scholar
Markowska, Anna. Sztuka i rewolucja. Wieloperspektywiczne ujęcie sztuki polskiej zaraz po wojnie. Kraków: Universitas, 2023.
Google Scholar
Nicolay, Theresa Freda. Tolkien and the Modernists. Literary Responses to the Dark New Days of the 20th Century. Jefferson: MacFarland, 2014.
Google Scholar
Nowoczesność reglamentowana. Modernizm w PRL. Redakcja Piotr Juszkiewicz, Andrzej Szczerski. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2023.
Google Scholar
Nowy początek. Modernizm w II RP. Redakcja Piotr Juszkiewicz, Andrzej Szczerski. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2022.
Google Scholar
Oser, Lee. The Return of Christian Humanism. Chesterton, Eliot, Tolkien and the Romance of History. Columbia: University of Missouri Press, 2007.
Google Scholar
Polskie style narodowe 1890–1918. Redakcja Andrzej Szczerski. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2021.
Google Scholar
Porębski, Mieczysław. „Tradycje i awangardy”. W: id., Sztuka a informacja, 171–178. Kraków–Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1986.
Google Scholar
Sala Formistów. Redakcja Andrzej Szczerski. Warszawa– Kraków: Kancelaria Prezydenta RP, Muzeum Narodowe w Krakowie, 2016.
Google Scholar
State Formation, Nation Building and Mass Politics in Europe. The Theory of Stein Rokkan. Based on his Collected Work. Redakcja Peter Flora, Stein Kuhnle, Derek Urwin. Oxford: Oxford University Press, 1999.
DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198280323.001.0001
Google Scholar
Szklane domy. Wizje i praktyki modernizacji społecznych po 1918 roku. Redakcja Joanna Kordjak. Warszawa: Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, 2018.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. Radykalne oko. O Witkacym, Kobro, Strzemińskim, Themersonach, Żarnowerównie i innych twórcach sztuki wzbudzającej niepokój. Fragmenty awangardowego dyskursu, t. 1: Argonauci, t. 2: Żołnierze. Warszawa–Gdańsk: Muzeum Sztuki Nowoczesnej, słowo/obraz terytoria, 2023.
Google Scholar
Włodarczyk, Wojciech. Sztuka polska. Sztuka XX i początku XXI wieku. Warszawa: Arkady, 2022.
Google Scholar
Autorzy
Andrzej Szczerskiandrzej.szczerski@uj.edu.pl
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0003-3594-0070
Prof. dr hab. Andrzej Szczerski, kierownik Zakładu Historii Sztuki Nowoczesnej w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie, członek Komisji Historii Sztuki Polskiej Akademii Umiejętności i Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Jest autorem publikacji i kuratorem wystaw poświęconych sztuce, designowi i architekturze XIX i XX w. oraz sztuce współczesnej; pomysłodawca i współtwórca serii wystaw „4 × nowoczesność” w Muzeum Narodowym w Krakowie (2021–2024).
Statystyki
Abstract views: 252PDF downloads: 157
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Biuletyn Historii Sztuki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.