„Ekonomiczna kultura znaków”. Sztuka drukarska na łamach „Bloku”
Agnieszka Karpowicz
a.karpowicz@uw.edu.plInstytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-9593-2350
Abstrakt
W artykule skupiono się na projektach związanych ze sztuką drukarską, publikowanych w czasopiśmie „Blok” (1924–1926). Prześledzono przyczyny, dla których typografia stanowiła jedną z głównych i najważniejszych dziedzin sztuki konstruktywistycznej, rozważając przede wszystkim problem ekonomii i ekonomiczności sztuki podejmowany przez artystów. Projekty awangardowe zostały zanalizowane pod kątem produkcji, dystrybucji, towaru i konsumpcji, z uwzględnieniem historycznokulturowych uwarunkowań idei grupy Blok: materialnych i technicznych ograniczeń, w kontekście innych nowoczesnych eksperymentów typograficznych.
Słowa kluczowe:
„Blok. Czasopismo awangardy artystycznej”, „Grafika Polska”, sztuka drukarska, ekonomia, typografia, kapitalizmBibliografia
Czekalski, Stanisław. Awangarda i mit racjonalizacji. Fotomontaż polski okresu dwudziestolecia międzywojennego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2000.
Google Scholar
Dunn, Elizabeth. Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy. Tłumaczenie Przemysław Sadura. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2008.
Google Scholar
Golka, Bartłomiej. „Rozwój drukarstwa prasowego i układu graficznego prasy polskiej do roku 1939”. Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego 10, nr 3 (1971): 277–302.
Google Scholar
Golka, Bartłomiej, Mieczysław Kafel, i Zbigniew Kłos. Z dziejów drukarstwa polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, 1957.
Google Scholar
Jakubowicz, Rafał. „Bezrobocie, głód, więzienie (część druga)”. Nowa Krytyka, nr 39 (2017): 161–188.
DOI: https://doi.org/10.18276/nk.2017.39-09
Google Scholar
Kałuża, Anna. „Szczuka, Strzemiński, Themersonowie i polska poezja XX wieku”. Teksty Drugie 32, nr 1 (2022): 12–27.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2022.1.2
Google Scholar
Karasińska, Barbara. „Główne idee polskiej typografii funkcjonalnej lat 20. XX wieku na wybranych przykładach”. Toruńskie Studia Bibliologiczne 9, nr 2 (2017): 9–29.
DOI: https://doi.org/10.12775/TSB.2016.017
Google Scholar
Karpik, Lucien. Ekonomia jednostkowości. Tłumaczenie Agnieszka Karpowicz. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2022.
Google Scholar
Lewandowska, Bożena. „U źródeł grafiki funkcjonalnej w Polsce”. W: Ze studiów nad genezą plastyki nowoczesnej w Polsce, redakcja Juliusz Starzyński, 192–316. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1966.
Google Scholar
Maffesoli, Michel. Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych. Tłumaczenie Marta Bucholc. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
Google Scholar
Maszyna do komunikacji. Wokół awangardowej idei Nowej Typografii. Redakcja Paulina Kurc-Maj, Daniel Muzyczuk. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 2015.
Google Scholar
Mrowczyk, Jacek, i Zdeno Kolesár. Historia projektowania graficznego. Tłumaczenie Joanna Goszczyńska. Kraków: Karakter, 2018.
Google Scholar
Nowakowska-Sito, Katarzyna. „Artyści i sztuka w nowym państwie (1918–1939)”. W: Wyprawa w dwudziestolecie, redakcja Katarzyna Nowakowska-Sito, 42–55. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 2008.
Google Scholar
Ong, Walter J. Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii. Tłumaczenie Józef Japola. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323559405
Google Scholar
Rudziński, Piotr. „Konstruktywistyczna typografia wobec poezji. Dwa przykłady”. Biuletyn Historii Sztuki 46, nr 1 (1984): 43–51.
Google Scholar
Rypson, Piotr. Książki i strony. Polska książka awangardowa i artystyczna 1919–1992. Warszawa: CSW Zamek Ujazdowski, 2000.
Google Scholar
Rypson, Piotr. Nie gęsi. Polskie projektowanie graficzne 1919–1949. Kraków: Karakter, 2011.
Google Scholar
Sobieraj, Sławomir. „Edmunda Millera poezja eksperymentu. Między futuryzmem i konstruktywizmem”. Teksty Drugie 30, nr 5 (2020): 295–310.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2020.5.18
Google Scholar
Szydłowska, Agata. Od solidarycy do TypoPolo. Typografia a tożsamości zbiorowe w Polsce po roku 1989. Wrocław: Ossolineum, 2018.
Google Scholar
Zagrodzki, Janusz. „Drukarstwo nowoczesne w kręgu Władysława Strzemińskiego”. W: Druk funkcjonalny. Wystawa zorganizowana przez Muzeum Sztuki w Łodzi i Łódzkie Towarzystwo Przyjaciół Książki, wrzesień 1975, redakcja Janusz Zagrodzki, 8–33. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 1975.
Google Scholar
Zagrodzki, Janusz. „Władysław Strzemiński – obrazy słów”. Sztuka Europy Wschodniej 2 (2014): 81–91.
Google Scholar
Załuski, Tomasz. „Futerał na ciało. Tayloryzm i biopolityka w koncepcji architektury funkcjonalistycznej Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego”. W: Architektura przymusu, redakcja Tomasz Ferenc, Marek Domański, 21–37. Łódź: Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego, 2013.
Google Scholar
Autorzy
Agnieszka Karpowicza.karpowicz@uw.edu.pl
Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0001-9593-2350
Dr hab. Agnieszka Karpowicz, prof. UW – literaturoznawczyni, kulturoznawczyni, członkini Ośrodka Badań nad Awangardą Uniwersytetu Jagiellońskiego i ośrodka Modernitas przy Université Libre w Brukseli. Autorka książek Kolaż. Awangardowy gest kreacji. Themerson – Buczkowski – Białoszewski (2007), Białoszewski temporalny (czerwiec 1975 – czerwiec 1976) (2023). Współautorka i współredaktorka książek w serii „awangarda/rewizje”: Awangarda/Underground (2018), Polityki/Awangardy (2021).
Statystyki
Abstract views: 119PDF downloads: 78
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
