The Gdańsk Builder Bartel Ranisch (1648–1710?): New Research on His Biography and Architectural Activity

Adamski, Jakub. “The Influence of Thirteenth- and Fourteenth-Century English Architecture in the Southern Baltic Region and Poland”. In Decorated Revisited. English Architectural Style in Context, 1250–1400, edited by John Munns, 145–173. Turnhout: Brepols, 2017.
  Google Scholar

Anwand, Jens-Uwe, and Holger Krause, eds. Das Schlingrippengewölbe der Schlosskapelle Dresden. Altenburg: Klaus-Jürgen Kamprad Verlag, 2013.
  Google Scholar

Baer, Wolfram, Hanno Walter Kruft, and Bernd Roeck, eds. Elias Holl und das Augsburger Rathaus. Regensburg: Pustet Verlag, 1985.
  Google Scholar

Baranowska-Fietkiewicz, Anna, and Franciszek Skibiński. “Wilkom gdańskiego cechu murarzy, kamieniarzy i rzeźbiarzy (tzw. Puchar Pokoju)”. In Wspólnoty pracy i wiary. Cechy w miastach Prus Królewskich, vol. 2: Katalog, edited by Franciszek Skibiński, 350–351. Gdańsk: Muzeum Narodowe w Gdańsku, 2024.
  Google Scholar

Bartetzky, Arnold. Das Grosse Zeughaus in Danzig. Baugeschichte. Architekturgeschichtliche Stellung. Repräsentative Funktion, Bd. 12. Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 2000.
  Google Scholar

Betlej, Andrzej. “‘Kopersztychów niechaj zażywa’. Uwagi na temat oddziaływania augsburskich ‘rycin ornamentalnych’. Zarys problematyki i perspektywy badawcze”. In Abrys, delineatio, kopersztych… czyli “przednie rysowane, godne poszanowania, dobrych magistrów rysunki”. Projekty dzieł małej architektury ze zbiorów krakowskich, edited by Andrzej Betlej, Agata Dworzak, 7–29. Kraków: Wydawnictwo Kasper, 2014.
  Google Scholar

Betlej, Andrzej. “Osiemnastowieczne ornamentalne ‘Klebebandy’ w zbiorach polskich”. In Ornament i dekoracja dzieła sztuki. Studia z historii sztuki, edited by Joanna Daranowska-Łukaszewska, Agata Dworzak, Andrzej Betlej, 249–260. Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2015.
  Google Scholar

Betlej, Andrzej, and Marek Walczak. “Giacomo Baston – nieznany architekt na usługach Janusza Ostrogskiego”. In Artyści włoscy na ziemiach południowo­wschodnich Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych / Artisti italiani nelle terre sud­est della Repubblica Polacca nell’epoca moderna, edited by Piotr Łopatkiewicz, 199–224. Rzeszów–Łańcut: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2016.
  Google Scholar

Bimler, Kurt. “Hans Schneider von Lindau. Ein Breslauer Stadtbaumeister (†1606)”. Zeitschrift des Vereins für Geschichte Schlesiens 68 (1934): 118–132.
  Google Scholar

Binding, Günther, Gabriele Annas, Bettina Jost, and Anne Schunicht. Baubetrieb im Mittelalter. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 1993.
  Google Scholar

Binding, Günther. Meister der Baukunst. Geschichte des Architekten­ und Ingenieurberufes. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 2006.
  Google Scholar

Bischoff, Franz. “Les maquettes d’architecture”. In Les bâtisseurs des cathédrales gothiques, edited by Roland Recht, 287–296. Strasbourg: Editions les Musées de la Ville de Strasbourg, 1989.
  Google Scholar

Biskup, Marian. “Pod panowaniem krzyżackim (od 1308 r. do 1454 r.)”. In Historia Gdańska, vol. 1: Do roku 1454, edited by Edmund Cieślak, 337–627. Gdańsk:Wydawnictwo Morskie, 1978.
  Google Scholar

Blech, Ernst. “Schlüter und Ranisch. Zur Danziger Kunstgeschichte”. Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins 3, no. 2 (1904): 34–38. Bogucka, Maria. Gdańsk jako ośrodek produkcyjny w XIV–XVII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962.
  Google Scholar

Bork, Robert. Late Gothic Architecture. Its Evolution, Extinction, and Reception. Turnhout: Brepols, 2018.
DOI: https://doi.org/10.1093/obo/9780199920105-0126   Google Scholar

Bracker, Jörgen. “The Circulation of Palladianism in Germany”. In Palladio and Northern Europe: Books, Travellers, Architects, edited by Guido Beltramini et al., 177–181. Milan: Skira, 1999.
  Google Scholar

Bürger, Stefan. Figurierte Gewölbe zwischen Saale und Neisse. Spätgotische Wölbekunst von 1400 bis 1600. Weimar: VDG-Verlag, 2008.
  Google Scholar

Bürger, Stefan, ed. Werkmeister im Konflikt. Quellen, Beiträge und ein Glossar zur Geschichte der sogenannten Bauhütten. Der Annaberger Hüttenstreit und andere Streitfälle im Bauwesen des 15. und frühen 16. Jahrhunderts als Spiegel bauorganisatorischrechtlicher Verhältnisse großer und kleiner Handwerksverbände der Steinmetzen. Leipzig: Sächsische Akademie der Wissenschaften zu Leipzig, 2020.
DOI: https://doi.org/10.3813/9783777628622   Google Scholar

Cuny, Georg. Danzigs Kunst und Kultur in 16. und 17. Jahrhundert. Frankfurt am Main: Heinrich Keller Verlag, 1910.
  Google Scholar

Cuny, Georg. “Ranisch, Barthel”. In Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler, vol. 28, edited by Hans Vollmer, 9. Leipzig: A. E. Seemann Verlag, 1934.
  Google Scholar

Czaja, Roman. “Urzędnicy najemni i słudzy rad miejskich w dużych miastach Prus i Inflant w średniowieczu”. In Władztwo komunalne w hanzeatyckich miastach Prus i Inflant w średniowieczu. Studia i materiały, edited by Roman Czaja, Janusz Tandecki, 347–400. Toruń: TNT, 2022.
  Google Scholar

Drost, Willi. Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Bd. 5: St. Trinitatis, St. Peter und Paul, St. Bartholomäi, St. Barbara, St. Elisabeth, Hl. Geist, Engl. Kapelle, St. Brigitten. Edited by Franz Swoboda. Stuttgart: W. Kohlhammer Verlag, 1972.
  Google Scholar

Dudziński, Tomasz, Dawid Grupa, Małgorzata Grupa, and Marcin Nowak. “Badania w krypcie pod prezbiterium kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Piasecznie, gm. Gniew, woj. Pomorskie”. The Central European Journal of Social Sciences and Humanities 15 (2020): 243–255.
  Google Scholar

Dybaś, Bogusław. “Memoriał burmistrza Henryka Strobanda ‘Von Befestigung der Stadt Thorn’”. In Miscellanea źródłowe do historii kultury i sztuki Torunia, edited by Bogusław Dybaś, Marek Farbiszewski, 21–95. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989.
  Google Scholar

Ehrenberg, Hermann. Die Kunst am Hofe der Herzöge von Preußen. Leipzig–Berlin: Giesecke & Devrient, 1899.
  Google Scholar

Emmendörffer, Christoph, and Christoph Trepesch. 450 Jahre Elias Holl (1573–1646). Meister – Werk – Stadt. Petersberg: Michael Imhof Verlag, 2023.
  Google Scholar

Erben, Dietrich. “Augsburg als Verlagsort von Architekturpublikationen im 17. und 18.Jahrhundert”. In Augsburger Buchdruck und Verlagswesen von den Anfängen bis zur Gegenwart, edited by Helmut Gier, Johannes Janota, 973–978. Wiesbaden: Harrasowitz, 1997.
  Google Scholar

Fichtner, Thomas, and Kai Wenzel. “Elias Holl”. In Die Baumeister der “Deutschen Renaissance”. Ein Mythos der Kunstgeschichte?, edited by Arnold Bartetzky, 213–235. Beucha: Sax Verlag, 2004.
  Google Scholar

Foltz, Max. “Der Danziger Stadthaushalt am Ende des 16. Jahrhunderts”. Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins 49 (1907): 131–184.
  Google Scholar

Forster, Kurt W. “Palladianism in Germany”. In Palladio and Northern Europe: Books, Travellers, Architects, edited by Guido Beltramini, 169–176. Milan: Skira, 1999.
  Google Scholar

Fouquet, Gerhard. Bauen für die Stadt. Finanzen, Organisation und Arbeit in kommunalen Baubetrieben des Spätmittelalters. Eine vergleichende Studie vornehmlich zwischen den Städten Basel und Marburg. Köln–Weimar–Wien: Vandenhoeck & Ruprecht Verlag, 1999.
  Google Scholar

Frankl, Paul. The Gothic. Literary Sources and Interpretations Through Eight Centuries. Princeton: Princeton University Press, 1960.
  Google Scholar

Friedrich, Jacek. Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII wieku. Gdańsk: Uniwersytet Gdański, 1995.
  Google Scholar

Friedrich, Jacek. “The Architectural Landscape of Gdańsk in the Time of Johannes Hevelius”. In Johannes Hevelius and his Gdańsk, edited by Marian Turek, 81–103. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 2013.
  Google Scholar

Fritzler, Helmut. Die Birgittenkirche zu Danzig. Danzig: A.W. Kafemann, 1940.
  Google Scholar

Fulco, Daniel. “The Architectural Folios of Jeremias Wolff ”. In Gateways to the Book. Frontispieces and Title Pages in Early Modern Europe, edited by Gitta Bertram, Nils Büttner, Claus Zittel, 527–555. Leiden–Boston: Brill, 2021.
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004464520_016   Google Scholar

Goldthwaite, Richard A. The Building of Renaissance Florence. An Economic and Social History. Baltimore– London: The Johns Hopkins University Press, 1980.
  Google Scholar

Goy, Richard J. Building Renaissance Venice. Patrons, Architects, and Builders c. 1430–1500. New Haven–London: Yale University Press, 2006.
  Google Scholar

Groth, Andrzej, Dariusz Kaczor, Ewa Łączyńska-Bartoszek, eds. Księgi przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, vol. 1–8. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2019.
  Google Scholar

Gurlitt, Cornelius. Andreas Schlüter. Berlin: Ernst Wasmuth Verlag, 1891.
  Google Scholar

Habela, Jadwiga. “Ranich, Bartel (Bartłomiej?), ok. 1648–po 1709”. In Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, vol. 4, edited by Stanisław Gierszewski, 38–40. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1997.
  Google Scholar

Haberstock, Eva. Der Augsburger Stadtwerkmeister Elias Holl (1573–1646). Werkverzeichnis. Petersberg: Michael Imhof Verlag, 2016.
  Google Scholar

Hauke, Karl. “Hans Schneider von Lindau, ein Baumeister des 16. Jahrhundert in deutschen Osten”. Zeitschrift für Ostforschung. Länder und Völker im östlichen Mitteleuropa 8, no. 4 (1959): 533–549.
  Google Scholar

Herrmann, Christofer. “Die Kirchenväter der Danziger Marienkirche. Stellung, Aufgaben und Wirken vom 14. bis zum Anfang des 17. Jahrhunderts”. In Chronik der Marienkirche in Danzig. Das “Historische Kirchen Register“ von Eberhard Bötticher (1616). Transkription und Auswertung, edited by Christofer Herrmann, Edmund Kizik, 115–149. Cologne–Weimar–Vienna: Böhlau, 2013.
DOI: https://doi.org/10.7788/boehlau.9783412211271.115   Google Scholar

Huth, Olaf. Entwurfs­ und Konstruktionsprinzipien des spätgotischen Netzgewölbes der Kirche St. Peter und Paul in der Lutherstadt Eisleben. Bamberg: University of Bamberg Press, 2000.
  Google Scholar

Jachmann, Julian. “Die Künstler des Augsburger Rates. Kompetenzstrukturen und Organisationsformen in der stätischen Kunst um 1600”. Zeitschrift des Historischen Vereins für Schwaben 99 (2006): 65–109.
  Google Scholar

de Jonge, Krista, and Konrad Ottenheym, eds. Unity and Discontinuity. Architectural Relationships between the Southern and Northern Low Countries 1530–1700. Turnhout: Brepols, 2007.
DOI: https://doi.org/10.1484/M.ARCHMOD-EB.5.105680   Google Scholar

Kaczor, Dariusz. “Przepisy dotyczące majstersztyków w cechach rzemiosł artystycznych wielkich miast Prus Królewskich od XVI do końca XVIII wieku”. In Klejnot w koronie Rzeczypospolitej. Sztuka zdobnicza Prus Królewskich. Eseje, edited by Czesława Betlejewska, 32–43. Gdańsk: Muzeum Narodowe w Gdańsku, 2006.
  Google Scholar

Kaplan, Helene C. “Bartel Ranisch i sklepienia gdańskie”. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 22, no. 3 (1977): 167–190.
  Google Scholar

Karpowicz, Mariusz. Architekt królewski Isidoro Affaitati (1622–1684). Warszawa: Neriton, 2011.
  Google Scholar

Karpowicz, Mariusz. “Kto jest autorem Kaplicy Królewskiej w Gdańsku?”. Barok 7, no. 1 (2000): 133–145.
  Google Scholar

Keyser, Erich. Die Baugeschichte der Stadt Danzig. Edited by Ernst Bahr. Cologne: Böhlau Verlag, 1972.
  Google Scholar

Kizik, Edmund. “Cechowe oględziny budynków mieszkalnych w Gdańsku w XVII–XVIII wieku”. In Studia i materiały do dziejów domu gdańskiego, vol. 1, edited by Edmund Kizik, 145–161. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2009.
  Google Scholar

Kloeppel, Otto. Das Stadtbild von Danzig in den drei Jahrhunderten seiner großen Geschichte. Danzig: A.W. Kafemann, 1937.
  Google Scholar

Kondziela, Henryk. “Kaplica Królewska w Gdańsku i jej twórcy”. Studia Pomorskie 2 (1957): 280–343.
  Google Scholar

Kościelak, Sławomir. Jezuici w Gdańsku od drugiej połowy XVI do końca XVIII wieku. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 2003.
  Google Scholar

Kościelak, Sławomir. “Fundacja klasztoru OO. Reformatów w Chełmie (Stolzenbergu) w 1666 roku. Kulisy utworzenia nowej katolickiej instytucji w zespole miejskim protestanckiego Gdańska”. Rocznik Gdański 65, no. 1–2 (2005): 73–83.
  Google Scholar

Kościelak, Sławomir. Katolicy w protestanckim Gdańsku od drugiej połowy XVI do końca XVIII wieku. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2012.
  Google Scholar

Kościelak, Sławomir. “Dzieje chełmskiego klasztoru Reformatów od drugiej połowy XVII do początku XIX w.”. In Historia gdańskich dzielnic, vol. 1: Chełm, edited by Janusz Dargacz, Katarzyna Kurkowska, Piotr Paluchowski, 125–156. Gdańsk: Muzeum Gdańska, 2018.
  Google Scholar

Kriegseisen, Jacek. “Plebania kościoła Mariackiego i Kaplica Królewska. Fakty i wątpliwości”. In Kościół Mariacki w Gdańsku. Architektura, edited by Jacek Friedrich, 41–60. Gdańsk: Fundacja Karrenwall, 2017.
  Google Scholar

Kruszelnicki, Zygmunt. Historiografia sztuki Gdańska i Pomorza. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.
  Google Scholar

Kruszyński, Tadeusz. Stary Gdańsk i historya jego sztuki. Kraków: J. Czarnecki, 1912.
  Google Scholar

Kulig, Anna, and Krystyna Romaniak. “Monumentalne budowle Gdańska w ujęciu XVII-wiecznego architekta/Monumental buildings of Gdańsk as seen by a seventeenth century architect”. Wiadomości Konserwatorskie 25 (2009): 70–76.
  Google Scholar

Kulig, Anna. “Wirtualne rekonstrukcje sklepień gwiaździstych wykonane na podstawie analizy dzieła Bartla Ranischa”. Modelowanie inżynierskie 17, no. 48 (2013): 78–85.
  Google Scholar

Lucks, Bruno. “Die Königliche Kapelle in Danzig”. Die Denkmalpflege 22, no. 5 (1920): 35–37.
  Google Scholar

van Mander, Karel. The Lives of the Illustrious Netherlandish and German Painters, from the first Edition of the Schilder­boeck. Translated and edited by Hessel Miedema. Doornspijk: Davaco, 1994.
  Google Scholar

Makowski, Bolesław. Sztuka na Pomorzu, jej dzieje i zabytki. Toruń–Warszawa: Wydawnictwa Instytutu Bałtyckiego / Kasa im. Mianowskiego – Instytut Popierania Nauki, 1932.
  Google Scholar

Meisel, Witold. Wilkierze poznańskie, vol. 3: Organizacja cechowa. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1969.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. Tylman z Gameren, architekt polskiego baroku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. Tilman van Gameren. Leben und Werk. Munich: Deutscher Kunstverlag, 1994.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. Tylman z Gameren (1632–1706). Twórczość architektoniczna w Polsce. Warszawa–Monachium–Berlin: DiG /Verlag Otto Sagner, 2012.
  Google Scholar

Müller, Werner. “Architektur und Mathematik”. In Architekt und Ingenieur. Baumeister in Krieg und Frieden, edited by Ulrich Schütte, Hartwig Neumann, 94–108. Wolfenbüttel: Herzog August Bibliothek, 1984.
  Google Scholar

Müller, Werner. Grundlagen gotischer Bautechnik. München: Deutscher Kunstverlag, 1990.
  Google Scholar

Nierzwicki, Krzysztof. Biblioteki kartuzji kaszubskiej oraz jej konwentów filialnych w Berezie Kartuskiej i Gidlach. Pelplin: Bernardinum, 2001.
  Google Scholar

Noworyta-Kuklińska, Bożena. “Kaplica Królewska w Gdańsku – fakty i wątpliwości”. In Sztuka i humanizm. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Antoniego Maślińskiego, 159–80. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1994.
  Google Scholar

Nußbaum, Norbert, and Sabine Lepsky. Das gotische Gewölbe. Eine Geschichte seiner Form und Konstruktion. Darmstadt: Deutscher Kunstverlag, 1999.
  Google Scholar

Oechslin, Werner. “Architektur – Wissen, Bücherwissen und dergleichen”. In Werner Oechslin, Tobias Büchi, Martin Pozsgai, Architekturtheorie in deutschsprachigen Kulturraum 1486–1648, 12–34. Einsiedel–Basel: Colmena Verlag, 2018.
  Google Scholar

Oechslin, Werner. “Der Gegenstand der Architektur(theorie) und seine Verortung”. In Werner Oechslin, Tobias Büchi, Martin Pozsgai, Architekturtheorie in deutschsprachigen Kulturraum 1486–1648, 35–70. Einsiedel–Basel: Colmena Verlag, 2018.
  Google Scholar

Ottenheym, Koen. Philips Vingboons (1607–1678), architect. Zutphen: De Walburg Pers, 1989.
  Google Scholar

Ottenheym, Konrad. “Classicism in the Northern Netherlands in the Seventeenth Century”. In Palladio and Northern Europe: Books, Travellers, Architects, edited by Guido Beltramini, 151–155. Milan: Skira, 1999.
  Google Scholar

Ottenheym, Konrad. “Models of Modesty and Dignity in the Age of Absolutism”. In The Low Countries at the Crossroads. Netherlandish Architecture as an Export Product in Early Modern Europe (1480–1680), edited by Konrad Ottenheym, Krista De Jonge, 333–355. Turnhout: Brepols, 2013.
DOI: https://doi.org/10.1484/M.ARCHMOD-EB.4.00152   Google Scholar

Ottenheym, Konrad, Jacobine Huisken, and Gary Schwartz, eds. Jacob van Campen. Het klassieke ideaal in de Gouden Eeuw. Amsterdam: Architectura & Natura Pers, 1995.
  Google Scholar

Paszenda, Jerzy. “Zabudowania jezuickie na przedmieściu Gdańska Stare Szkoty”. In id., Budowle jezuickie w Polsce, XVI–XVIII w., vol. 2. Kraków: WAM, 2000.
  Google Scholar

Pliego De Andrés, Elena. “The Geometry of Late Gothic German Vaults in Bartel Ranisch’s Beschreibung Aller Kirchengebäude Der Stadt Dantzig (1695) and the Germ of the Prinzipalbogen Concept”. In Nexus 2016 – Architecture and Mathematics – Abstracts, edited by Sylvie Duvernoy, 47–57. Turin: Kim Williams Books, 2016.
  Google Scholar

Raepke, Kazimierz. Kościół dawnej kartuzji kaszubskiej w Kartuzach. Zarys historii, vol. 1. Wejherowo: Oddział Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego i Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszbusko-Pomorskiej w Wejherowie, 1992.
  Google Scholar

Ranisch, Bartel. Beschreibung derer vornähmsten Gebäude in der Stadt Danzig. Vollständige Textedition. Edited by Arnold Bartetzky, Detlev Kraack. Marburg: Herder-Institut, 1997.
  Google Scholar

Roeck, Bernd. Elias Holl. Architekt einer europäischen Stadt. Regensburg: Pustet Verlag, 1985.
  Google Scholar

Schmid, Bernhard. Die Bau­ und Kunstdenkmäler des Kreises Marienburg, vol. 1: Die Städte Neuteich und Tiegenhof und die ländlichen Ortschaften. Danzig: A.W. Kafemann, 1919.
  Google Scholar

Schröck, Katja, and David Wendland, eds. Traces of Making. Entwurfsprinzipien von spätgotischen Gewölben. Shape / Design and Construction of Late Gothic Vaults. Petersberg: Michael Imhof Verlag, 2014.
  Google Scholar

Sierakowski, Adam. “Pobyt Jana III w Prusiech Królewskich w latach 1677 i 1678”. Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu 19 (1912): 209–249.
  Google Scholar

Skibiński, Franciszek. “Cechy murarskie i rzeźbiarskie w miastach Prus Królewskich”. In Wspólnoty pracy i wiary. Cechy w miastach Prus Królewskich, vol. 1: Eseje, edited by Franciszek Skibiński, 81–88. Gdańsk: Muzeum Narodowe w Gdańsku, 2024.
  Google Scholar

Strzelecka, Iwona, Barbara Rol, and Andrzej Włodarek. “Oliwa”. In Architektura gotycka, edited by Teresa Mroczko, Marian Arszyński, vol. 2: Katalog zabytków, edited by Andrzej Włodarek, 172–173. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1995.
  Google Scholar

Szarszewski, Adam, and Marta Bogotko-Szarszewska. Imago mundi pauperum. Dom dobroczynności w Gdańsku według Johanna Jacoba Feyrabenta i Samuela Donneta. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006.
  Google Scholar

Talbierska, Jolanta. Grafika XVII wieku w Polsce. Funkcje, ośrodki, artyści, dzieła. Warszawa: Neriton, 2011.
  Google Scholar

Trybalski, Gentylis. “Klasztor oo. Reformatów w Gdańsku Chełmie w latach 1666–1813”. Pietas et Studium 3, no. 15 (1960): 157–174.
  Google Scholar

Tuchołka-Włodarska, Barbara. Złotnictwo od XIV do XX wieku. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku. Gdańsk: Muzeum Narodowe w Gdańsku, 2005.
  Google Scholar

van Tussenbroek, Gabri. “Classicism in Berlin and Brandenburg: Architects, Entrepreneurs and the Restoration after the Thirty Years’ War (1648–1688)”. In The Low Countries at the Crossroads. Netherlandish Architecture as an Export Product in Early Modern Europe (1480–1680), edited by Konrad Ottenheym, Krista De Jonge, 311–331. Turnhout: Brepols, 2013.
DOI: https://doi.org/10.1484/M.ARCHMOD-EB.4.00151   Google Scholar

Wardzyński, Michał. “The Flemish Current in Sculpture of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the High Baroque: An Introduction”. In Art of the Southern Netherlands, Gdańsk and the Polish­Lithuanian Commonwealth, edited by Jacek Tylicki, Jacek Żukowski, 149–172. Gdańsk: Gdański Teatr Szekspirowski, 2017.
  Google Scholar

Wątroba, Przemysław. Rysunki architektoniczne i dekoracyjne. Tylman z Gameren, vol. 1–2. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2019.
  Google Scholar

Wendland, David, ed. Entwurf und Planung spätgotischer Gewölbe und ihrer Einzelteile. Petersberg: Michael Imhof Verlag, 2019.
  Google Scholar

Wiesiołowski, Jacek, and Zofia Wojciechowska. Władze miasta Poznania, vol. 1: 1253–1793. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003.
  Google Scholar

Wiliński, Stanisław. “Regestr czeladników i mistrzów cechu muratorów w Poznaniu z lat 1618–1679”. Przegląd Zachodni 9, no. 9–10 (1953): 211–235.
  Google Scholar

Wiśniewski, Jan. Parafia i sanktuarium maryjne w Piasecznie w okresie nowożytnym (XVI–XVIII w.). Gniew: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. ks. Fabiana Wierzchowskiego, 2008.
  Google Scholar

Woliński, Grzegorz. “Bartel Ranisch a jego związki z kościołem w Piasecznie”. Kociewski Magazyn Regionalny 71 (2010): 2–5.
  Google Scholar

Zinówko, Grażyna. Rysunki artystów gdańskich i obcych działających w Gdańsku w XIX wieku. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku. Gdańsk: Muzeum Narodowe w Gdańsku, 2016.
  Google Scholar