„Współczesne przedmioty do dekoracji wnętrza projektowane i wykonane w Polsce”. Działalność warszawskiej firmy „W. Golińska” w latach 30. XX wieku
Agata Lipczik
a.lipczik@gmail.comInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-7433-456X
Abstrakt
W tekście zaprezentowano nieznane informacje na temat działalności warszawskiej firmy „W. Golińska”, specjalizującej się w handlu artykułami wyposażenia wnętrz i galanterią. Przedsiębiorstwo o XIX-wiecznym rodowodzie na początku lat 30. XX w. przeszło transformację, która zdefiniowała jego późniejszą pozycję na rynku dóbr luksusowych. Sklep przeniesiono wówczas z budynku Teatru Wielkiego do nowoczesnego lokalu przy ul. Mazowieckiej, wymienianego dziś wśród sztandarowych przykładów warszawskiego modernizmu we wnętrzach handlowych, a jego otwarcie reklamowano eksperymentalnym filmem Drobiazg melodyjny, zrealizowanym przez Franciszkę i Stefana Themersonów. Analiza tekstów źródłowych i dostępnych materiałów ikonograficznych umożliwiła próbę umiejscowienia działalności firmy w obszarze polskiej sztuki stosowanej i przemysłu artystycznego lat 30. XX w. W odpowiedzi na intensyfikację tendencji regionalistycznych, wraz z przeprowadzką firmy „W. Golińska” w jej ofercie dokonał się wyraźny zwrot w kierunku promocji wytwórczości krajowej. Ustalono, że ówcześni właściciele przedsiębiorstwa, mający własne doświadczenia w zakresie produkcji przedmiotów użytkowych, współpracowali z lokalnymi manufakturami i fabrykami, a także bezpośrednio z artystami. Komercyjny charakter przedsiębiorstwa, nowoczesne podejście do promowania biznesu, a przede wszystkim estetyka oferowanych przedmiotów – w dużej mierze nawiązujących do stylu międzynarodowego – wyróżniały działalność firmy na tle ówczesnych inicjatyw o podobnym charakterze.
Słowa kluczowe:
„W. Golińska”, sztuka stosowana, sztuka użytkowa, przemysł artystyczny w II RP, sztuka lat 30. XX w., modernizm, architektura wnętrz, Waleria Golińska, Leon RosenzweigBibliografia
Bobrow, Ryszard. Srebra warszawskie 1851–1939. Cz. 1: Srebra ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1997.
Google Scholar
Bołdok, Sławomir. Antykwariaty artystyczne, salony i domy aukcyjne. Historia warszawskiego rynku sztuki w latach 1800–1950. Warszawa: Neriton, 2004.
Google Scholar
Chomętowska, Zofia. Na wozie i pod wozem. Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, 2008.
Google Scholar
Chrościcki, Leon. Fajans. Znaki wytwórni europejskich. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989.
Google Scholar
Daranowska-Łukaszewska, Joanna. „Edward Sułkowski”. W: Polski słownik biograficzny, t. 45, 555–556. Warszawa–Kraków: Instytut Historii PAN, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana, 2008.
Google Scholar
Dubrowska, Małgorzata, i Andrzej Sołtan. Brązownictwo warszawskie w XIX i XX wieku. Od Norblina do Łopieńskich. Warszawa: DiG, 1999.
Google Scholar
Faryna-Paszkiewicz, Hanna. „Edward Zachariasz Eber”. Kwartalnik Historii Żydów, nr 1 (2011): 37–50.
Google Scholar
Faryna-Paszkiewicz, Hanna. Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001.
Google Scholar
Feliks, Anna. „Nowoczesne i stylowe wnętrza użyteczności publicznej wyposażone meblami z Fabryki Mebli Stylowych Zdzisława Szczerbińskiego i Sp-ki”. W: Polskie art déco: materiały trzeciej sesji naukowej „Wnętrza użyteczności publicznej w stylu art déco” pod przewodnictwem prof. Ireny Huml i prof. Anny Sieradzkiej w Muzeum Mazowieckim w Płocku 7 grudnia 2009 roku, redakcja Zbigniew Chlewiński, 63–95. Płock: Muzeum Mazowieckie, 2011.
Google Scholar
Giżycki, Marcin. Awangarda wobec kina. Film w kręgu polskiej awangardy artystycznej dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Wydawnictwo Małe, 1996.
Google Scholar
„Golińska Waleria”. W: Słownik biograficzny kobiet odznaczonych orderem Virtuti Militari, t. 1, redakcja Elżbieta Zawacka, Dorota Kromp, 217–218. Toruń: Fundacja Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek, 2004.
Google Scholar
Haberko, Piotr. Moje huty szkła. Wspomnienia (1910–1965). Opracowanie Anna Kosińska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.
Google Scholar
Huml, Irena. „«Mebel idealny» warszawskiej firmy Krąkowskich”. Biuletyn Historii Sztuki 77, nr 4 (2015): 573–586.
Google Scholar
Huml, Irena. Polska sztuka stosowana XX wieku. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1978.
Google Scholar
Kasprzak, Agnieszka. „Dekoracyjny modernizm”. W: Rzeczy niepospolite. Polscy projektanci XX wieku, redakcja Czesława Frejlich, 140–144. Kraków: 2+3D, Fundacja Rzecz Piękna, 2013.
Google Scholar
Korduba, Piotr. Ludowość na sprzedaż. Towarzystwo Popierania Przemysłu Ludowego, Cepelia, Instytut Wzornictwa Przemysłowego. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, 2013.
Google Scholar
Korduba, Piotr. „Między monografią a koneserstwem. Badania nad polskim dizajnem XX i początków XXI wieku”. Artium Quaestiones 32 (2021): 5–36.
DOI: https://doi.org/10.14746/aq.2021.32.1
Google Scholar
Kostrzyńska-Miłosz, Anna. Polskie meble 1918–1939. Forma – funkcja – technika. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2005.
Google Scholar
Kostrzyńska-Miłosz, Anna. „Sztuka wnętrza ładowskiego w okresie międzywojennym”. W: Spółdzielnia Artystów ŁAD 1926–1996, t. 1, redakcja Anna Frąckiewicz, 60–68. Warszawa: Muzeum Akademii Sztuk Pięknych, 1998.
Google Scholar
Lipczik, Agata. „Firma jubilerska Michała Mankielewicza w Warszawie”. W: O rzeczach pięknych. Rzemiosło artystyczne na przestrzeni dziejów, redakcja Agnieszka Bender, Małgorzata Wrześniak, 93–104. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2015.
Google Scholar
Majewski, Tomasz. „Themersonowie: kinetyczne kolaże”. W: Themersonowie i awangarda / The Themersons and the avant-garde. Franciszka & Stefan Themerson oraz Jankiel Adler, Raoul Hausmann, Jarosław Kozłowski, Wojciech Puś, Kurt Schwitters, redakcja Paweł Polit, 58–71. Łódź: Muzeum Sztuki, 2013.
Google Scholar
Mika, Grzegorz. Od wielkich idei do wielkiej płyty. Warszawa: Skarpa Warszawska, 2017.
Google Scholar
Myśliński, Michał. Sztuka małych form. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2021.
Google Scholar
Olszewski, Andrzej K. „Polska na paryskiej Exposition Internationale Arts et Techniques dans la Vie Moderne w 1937 roku”. Biuletyn Historii Sztuki 48, nr 1 (1986): 81–103.
Google Scholar
Portrety i rozmowy. Maria Iwaszkiewicz. Opracowanie Agnieszka Papieska. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno, 2022.
Google Scholar
Sieradzka, Anna. Art déco w Europie i w Polsce. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1996.
Google Scholar
Sygietyńska, Hanna. Stary pan w czarnym, niemodnym surducie. Antoni Sygietyński 1850–1923. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2003.
Google Scholar
Wolska, Karolina. „Działalność pracowni ceramiki w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i Spółdzielni Artystów Ład. Polska ceramika doby art déco”. W: Polskie art déco. Materiały szóstej sesji naukowej „Polskie art déco – wnętrza mieszkalne” pod przewodnictwem prof. Anny Sieradzkiej, prof. Andrzeja K. Olszewskiego i dr Anny Kostrzyńskiej-Miłosz w Muzeum Mazowieckim w Płocku 8–9 czerwca 2015 roku, redakcja Zbigniew Chlewiński, 189–201. Płock: Muzeum Mazowieckie, 2017.
Google Scholar
Zimińska-Sygietyńska, Mira. Nie żyłam samotnie. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1985.
Google Scholar
Autorzy
Agata Lipczika.lipczik@gmail.com
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-7433-456X
Agata Lipczik, historyczka sztuki, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Pracowni Rzemiosła Artystycznego i Designu IS PAN. Zajmuje się badaniami nad polską sztuką użytkową XIX i 1. połowy XX w., ze szczególnym uwzględnieniem biżuterii. Opublikowała książkę Jubilerstwo w międzywojennej Warszawie. Rzemiosło – ludzie – biżuteria (2021).
Statystyki
Abstract views: 102PDF downloads: 72
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Agata Lipczik, Ewa Letkiewicz, "Konteksty polskiej biżuterii patriotycznej. Konfederacja barska i powstania narodowe w XIX wieku. Historia kulturowa" , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 84 Nr 4 (2022)
