Architekt Maksymilian Goldberg (1895–1942)
Emilia Kiecko
emilia.kiecko@uwr.edu.plInstytut Historii Sztuki, Uniwersytet Wrocławski (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4612-3068
Abstrakt
Maksymilian Goldberg był jednym z najważniejszych międzywojennych architektów warszawskich. Wraz z Hipolitem Rutkowskim brał udział w licznych konkursach architektonicznych i realizował głównie projekty budynków mieszkalnych oraz wnętrz. Angażował się w działalność organizacyjną i społeczną środowiska architektów jako współorganizator i aktywny członek SAP i SARP oraz założonej przez architektów związanych z miesięcznikiem „Dom – Osiedle – Mieszkanie” Poradni Budowlanej świadczącej usługi mniej zamożnym klientom. Był również teoretykiem architektury, którego w większości nieopublikowane koncepcje teoretyczne stanowiły inspirację dla idei zawartych w traktacie Bohdana Lacherta Rozważania o niektórych cechach twórczości architektonicznej (1960). Artykuł zarysowuje obraz bogatej twórczości, przede wszystkim projektowej, ale też teoretycznej Goldberga, która wciąż jeszcze czeka na monograficzne opracowanie i właściwą ocenę.
Słowa kluczowe:
Maksymilian Goldberg, Hipolit Rutkowski, architektura polska, architektura modernistyczna, architektura II Rzeczypospolitej, architektura Warszawy, modernizm, teoria architektury, historia architekturyBibliografia
Ackermann, Felix. „Grüsse aus Wronke. Zakład karny we Wronkach jako miastotwórcza infrastruktura państwowa”. W: Architektura w mieście, architektura dla miasta. Przestrzeń publiczna w miastach ziem polskich w „długim” dziewiętnastym wieku, redakcja Aleksander Łupienko, Agnieszka Zabłocka-Kos, 141–161. Warszawa: Instytut Historii PAN, 2019.
Google Scholar
Archipelag CIAM. Listy Heleny Syrkus. Redakcja Aleksandra Kędziorek, Katarzyna Uchowicz, Maja Wirkus. Warszawa: Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, 2019.
Google Scholar
Awangarda polska. Urbanistyka, architektura 1918–1939. Avant-garde polonaise. Urbanisme, architecture. The Polish Avant-garde. Architecture, Town-planning. Opracowanie Olgierd Czerner et al. Warszawa: Interpress, 1981.
Google Scholar
Biegański, Piotr. „Działo się to 40 lat temu…”. Ochrona Zabytków 37, nr 2 (1984): 84–85.
Google Scholar
Chomątowska, Beata. Lachert i Szanajca. Architekci awangardy. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2014.
Google Scholar
Dybczyńska-Bułyszko, Anna. Architektura Warszawy II Rzeczypospolitej. Warszawska szkoła architektury na tle przemian kulturowych okresu międzywojennego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2010.
Google Scholar
Dzidowski, Adam. „Architektura organizacyjna. Pomiędzy strukturą a przestrzenią organizacji”. Rocznik Lubuski 41, nr 1 (2015): 157–169.
Google Scholar
Faryna-Paszkiewicz, Hanna. Saska Kępa. Warszawa: Wydawnictwo Murator, 2001.
Google Scholar
Kodym-Kozaczko, Grażyna. „Metamorfozy funkcji i kompozycji placu Wolności w Poznaniu”. Czasopismo Techniczne 105, z. 8, 3-A (2008): 91–98.
Google Scholar
Konstantynów, Dariusz. „Żydzi i architektura (z perspektywy polskiego nacjonalizmu lat trzydziestych XX wieku)”. Kwartalnik Historii Żydów 9, nr 4 (2009): 411–425.
Google Scholar
Leśniakowska, Marta. „Modulor a sprawa polska. Kanon Le Corbusiera w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych”. Miejsce 2, nr 2 (2016): 174–200.
Google Scholar
Łoza, Stanisław. Architekci i budowniczowie w Polsce. Warszawa: Budownictwo i Architektura, 1954.
Google Scholar
Minorski, Jan. Polska nowatorska myśl architektoniczna w latach 1918–1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
Google Scholar
Paciorkowski, Jerzy. „90 lat temu”. Policja 997 13, nr 1 (2017): 37.
Google Scholar
Piotrowski, Roman. „Życie zawodowe, towarzyskie i stowarzyszeniowe architektów”. W: Fragmenty stuletniej historii 1899–1999. Relacje, wspomnienia, refleksje. W stulecie organizacji warszawskich architektów, redakcja Tadeusz Barucki et al., 39–44. Warszawa: Oddział Warszawski SARP, 2000.
Google Scholar
Pszczółkowski, Michał. Architektura Włocławka w latach 1918–1939. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe; Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019.
Google Scholar
Pszczółkowski, Michał. Kresy nowoczesne. Architektura na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1921–1939. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2016.
Google Scholar
Pustoła-Kozłowska, Ewa. „Dwór prymasa czy kwatera dyktatora”. Stolica 31, nr 26 (1976): 7.
Google Scholar
Rosiejka, Karolina. „Tkanie historii sztuki. Strategie prezentowania syntez dziejów sztuki kobiet w polskiej literaturze naukowej”. Rocznik Historii Sztuki 47 (2022): 175–185.
DOI: https://doi.org/10.24425/rhs.2022.142504
Google Scholar
Rybicka, Elżbieta. „Projektowanie miasta (O dyskursie urbanistycznym dwudziestolecia)”. Teksty Drugie 11, nr 4 (2000): 57–72.
Google Scholar
Syska, Anna, i Agnieszka Woźniakowska. „Gmach Urzędu Wojewódzkiego i Sejmu Śląskiego w Katowicach. Architektura narodowa w formie i treści”. Estetyka i Krytyka 9, nr 2 (2012): 163–182.
DOI: https://doi.org/10.5604/16431243.1036293
Google Scholar
Szczerski, Andrzej. „4 × nowoczesność. Nowy początek. Modernizm w II RP”. W: Nowy początek. Modernizm w II RP. A New Beginning. Modernism in the Second Polish Republic, redakcja Piotr Juszkiewicz, Andrzej Szczerski, 17–38. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2022.
Google Scholar
Trybuś, Jarosław. Warszawa niezaistniała. Niezrealizowane projekty urbanistyczne i architektoniczne Warszawy dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Narodowe w Warszawie, Fundacja Bęc Zmiana, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019.
Google Scholar
Uchowicz, Katarzyna. Awers/rewers. Architekt Bohdan Lachert. Wrocław: Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2018.
Google Scholar
Wąs, Cezary. „Traktat architektoniczny Bohdana Lacherta. Summa mitów awangardy czy zapis doświadczeń?”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica – Aesthetica – Practica, nr 35 (2020): 97–112.
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6107.35.06
Google Scholar
Wisłocka, Izabella. Awangardowa architektura polska 1918–1939. Warszawa: Arkady, 1968.
Google Scholar
Zagacki, Dymitr. „Architekt Maksymilian Goldberg i jego projekt urzędu pocztowego w Baranowiczach”. Echa Polesia 62, nr 2 (2019): 29–30.
Google Scholar
Zieliński, Jarosław. Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Śródmieście historyczne, t. 10. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2004.
Google Scholar
Autorzy
Emilia Kieckoemilia.kiecko@uwr.edu.pl
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0003-4612-3068
Emilia Kiecko – historyk sztuki, adiunkt w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego. Autorka książki Przyszłość do zbudowania. Futurologia i architektura w PRL (2018), współredaktorka opracowania Czuły modernizm. Społeczna historia Mistera Warszawy. 50 lat razem (2019). Opublikowała kilkanaście artykułów naukowych poświęconych przede wszystkim polskiej architekturze i urbanistyce XX w. Jej zainteresowania badawcze skupiają się wokół historii i teorii architektury i urbanistyki nowoczesnej, teorii konserwacji zabytków, a także historii i teorii gier wideo.
Statystyki
Abstract views: 338PDF downloads: 194
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
