Rzeźbiarze i stolarze pracujący dla opactwa cysterskiego w Krzeszowie w 2. połowie XVII i na początku XVIII wieku. Mit przyklasztornego warsztatu Georga Schröttera
Artur Kolbiarz
artur.kolbiarz@us.edu.plUniwersytet Śląski w Katowicach (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-2823-432X
Abstrakt
Realizacje artystyczne powstałe w ramach mecenatu cystersów w Krzeszowie zaliczane są do najważniejszych osiągnięć architektury i plastyki barokowej na Śląsku. Niniejszy artykuł stanowi próbę gruntownej weryfikacji dotychczasowej wiedzy na temat modernizacji wyposażenia i wystroju średniowiecznej świątyni opackiej w Krzeszowie, przeprowadzonej w 2. połowie XVII i na początku XVIII w., oraz namysłu nad praktykami cechowymi rzeźbiarzy i stolarzy pracujących w tym czasie dla cystersów. Na podstawie źródeł archiwalnych i starodruków autor artykułu stwierdził, wbrew dotychczasowym ustaleniom, że rzemieślnicy czynni w Krzeszowie nie pracowali w jednej pracowni kierowanej przez rzeźbiarza Georga Schröttera, ale w osobnych współpracujących ze sobą warsztatach, co może mieć wpływ na kwestie atrybucji oraz datowania aktywności poszczególnych grup artystów. Schrötter był jedynie wykonawcą rzeźby figuralnej, natomiast ołtarze i inne sprzęty wraz z ornamentyką projektowali i realizowali stolarze: Stephan Kose oraz Christoph Hoffmann, który nie rozpoczął współpracy z opactwem krzeszowskim po śmierci Kosego w 1698 r., jak dotychczas sądzono, lecz już w połowie lat 70. XVII w.
Słowa kluczowe:
Krzeszów, Georg Schrötter, rzeźba barokowa, rzeźba barokowa na Śląsku, stolarka artystyczna, sztuka śląska, sztuka monarchii habsburskiejBibliografia
Czechowicz, Bogusław, i Arkadiusz Dobrzyniecki. „Kolumna maryjna w Kochanowie – nieznane dzieło Jerzego Leonarda Webera”. W: Krzeszów uświęcony łaską, redakcja Henryk Dziurla, 331–336. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997.
Google Scholar
Dehio. Zabytki sztuki w Polsce. Śląsk. Redakcja Sławomir Brzezicki et al. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2006.
Google Scholar
Dziurla, Henryk. Krzeszów. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974.
Google Scholar
Dziurla, Henryk. „Ogólne warunki rozwoju wrocławskiego baroku”. W: Sztuka Wrocławia, redakcja Tadeusz Broniewski, Mieczysław Zlat, 264–268. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967.
Google Scholar
Grodecka, Katarzyna. „Kościół parafialny w Cieplicach”. Karkonosz. Studenckie materiały krajoznawcze 10–11, nr 3–4 (1993): 134–161.
Google Scholar
Grundmann, Günther. Die Architekten im Dienste der Herrschaft Schaffgotsch und der Probstei Warmbrunn. Strassburg: J. H. Ed. Heitz, 1930.
Google Scholar
Harasimowicz, Jan. „Funkcje katolickiego mecenatu artystycznego na Śląsku w dobie Reformacji i odnowy trydenckiej Kościoła”. Sobótka 4 (1986): 561–581.
Google Scholar
Heyer, Karl Johann. Das barocke Chorgestühl in Schlesien. Eine Darstellung der Chorgestühle und ein Beitrag zur Geschichte von Kunst und Kunsthandwerk. Frankfurt am Main: Weidlich Verlag, 1977.
Google Scholar
Jungnitz, Joseph. Visitationsberichte der Diözese Breslau, t. 1, Archidiakonat Breslau. Breslau: G. P. Aderholz’ Buchhandlung, 1902.
Google Scholar
Kalinowski, Konstanty. „Die Barockskulptur in Schlesien in der 2. Hälfte des 17. Jahrhunderts”. W: Barockskulptur in Mittel- -und Osteuropa, redakcja Konstanty Kalinowski, 53–79. Poznań: Wydawnictwo UAM, 1981.
Google Scholar
Kalinowski, Konstanty. Rzeźba barokowa na Śląsku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986.
Google Scholar
Kloster Grüssau. Beschreibung der Stiftskirche und Erklärung sämtlicher Malereien. Nach alten Quellen bearbeitet. Landeshut: Armin Werner’s Buchdruckerei, 1903.
Google Scholar
Kolbiarz, Artur. „Ambony typu lubiąskiego i lubiąsko-głogowskiego w sztuce barokowej Śląska oraz Wielkopolski. Geneza, ewolucja i migracja form”. Liturgia Sacra 26, nr 2 (2020): 301–334.
DOI: https://doi.org/10.25167/ls.2000
Google Scholar
Kolbiarz, Artur. Między Pragą a Legnicą. Matthäus (Matthias) Knote. Śląski rzeźbiarz epoki baroku i jego warsztat. Legnica: Wydawnictwo Muzeum Miedzi, 2017
Google Scholar
Kolbiarz, Artur. „Problem istnienia rzeźbiarskiego warsztatu henrykowskiego w 4. ćw. XVII wieku”. Dzieła i Interpretacje 9 (2008): 65–79.
Google Scholar
Kolbiarz, Artur, i Andrzej Kozieł. „Barokizacja wystroju i wyposażenia kościoła klasztornego Wniebowzięcia NMP w Lubiążu”. W: Kościół klasztorny Wniebowzięcia NMP w Lubiążu. Historia – stan zachowania – koncepcja rewitalizacji, redakcja Andrzej Kozieł, 83–116. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2010.
Google Scholar
Kolbiarz, Artur, i Adam Organisty. „Georg Schrötter.” W: Śląsk perła w Koronie Czeskiej. Trzy okresy świetności w relacjach artystycznych Śląska i Czech, redakcja Andrzej Niedzielenko, Vit Vlnas, 498. Praha: Národní galerie, 2006.
Google Scholar
Kozieł, Andrzej. Angelus Silesius, Bernhard Rosa i Michael Willmann, czyli sztuka i mistyka na Śląsku w czasach baroku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006.
Google Scholar
Kozieł, Andrzej. Michael Willmann i jego malarska pracownia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2013.
Google Scholar
Kozieł, Andrzej. Rysunki Michaela Willmanna (1630–1706). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2000.
Google Scholar
Lutterotti, Nicolaus. Abt Bernardus Rosa von Grüssau, redakcja Ambrosius Rose. Stuttgart: Brentanoverlag, 1960.
Google Scholar
Lutterotti, Nicolaus. „Abt Dominicus Geyer von Grüssau (1696–1726) zu seinem 200. Todestag am 5. Dezember 1926”. Schlesische Pastoralblatt 46, nr 9 (1926): 129–132.
Google Scholar
Lutterotti, Nicolaus. „Abt Dominicus Geyer von Grüssau (1696–1726) zu seinem 200. Todestag am 5. Dezember 1926”. Schlesische Pastoralblatt 46, nr 10 (1926): 145–50.
Google Scholar
Lutterotti, Nicolaus. „Abt Dominicus Geyer von Grüssau (1696–1726) zu seinem 200. Todestag am 5. Dezember 1926”. Schlesische Pastoralblatt 46, nr 11 (1926): 161–165.
Google Scholar
Lutterotti, Nicolaus. Abt Innozenz Fritsch (1727–1734). Der Erbauer der Grüssauer Abteikirche. Schweidnitz: Bergland Verlag, 1935.
Google Scholar
Lutterotti, Nicolaus. Abtei Grüssau. Ein Führer. Grüssau: Buch- und Kunsthandlung, 1941.
Google Scholar
Lutterotti, Nicolaus. „Burg Bolkenhain zu Beginn des 18. Jahrhunderts”. Der Wanderer im Riesengebirge 48, nr 7 (1928): 95–99.
Google Scholar
Lutterotti, Nicolaus. „Die Pfarrkirche zu Schömberg”. Der Wanderer im Riesengebirge 45, nr 10 (1926): 171–175.
Google Scholar
Lutterotti, Nicolaus. „Kloster Grüssau in den Zeitaltern des Barock, Rokoko und Klassizismus”. W: Heimatbuch des Kreises Landeshut i. Schlesien, t. 2, 399–415. Landeshut: Armin Werner’s Buchdruckerei, 1929.
Google Scholar
Lutterotti, Nicolaus. „Ullersdorf bei Liebau”. Der Wanderer im Riesengebirge 47, nr 7 (1927): 96–98.
Google Scholar
Lutterotti, Nicolaus. Vom unbekannten Grüssau. Altgrüssauer Klostergeschichten, redakcja Ambrosius Rose. Wolfenbüttel: Grenzland-Verlag Rock & Co., 1962.
Google Scholar
Nowak, Romuald. Rzeźba śląska XVI–XVIII wieku. Katalog zbiorów. Wrocław: Wydawnictwo Muzeum Narodowego we Wrocławiu, 1994.
Google Scholar
Ostowska, Danuta. Krzeszów. Wrocław: Drukarnia Dziełowa, 1973.
Google Scholar
Ostowska, Danuta. „Ze studiów nad rzeźbą krzeszowską XVII i XVIII wieku. Jerzy Schrötter i tzw. stara szkoła krzeszowska”. Biuletyn Historii Sztuki 30, nr 2 (1968): 248–251.
Google Scholar
Patzak, Bernhard. „Des schlesische Baumeister Felix Anton Hammerschmidt und sein Bau des Grüssauer Prälatenhauses zu Schweidnitz”. Der Wanderer im Riesengebirge 50, nr 5 (1930): 70–72.
Google Scholar
Rzeźba śląska 1650–1770. Opracowanie Danuta Ostowska. Wrocław: Muzeum Śląskie, 1969.
Google Scholar
Sachs, Rainer, i Berthold Kandora. Leksykon artystów plastyków i twórców rzemiosła artystycznego Śląska, t. 1, Powiat zielonogórski. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2018.
Google Scholar
Wattenbach, Wilhelm. „Necrologium des Stifts Kamenz”. Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Altertums Schlesiens 4 (1862): 278–337.
Google Scholar
Wiese, Erich. „Thomas Weisfeldt, ein nordischer Barockbildhauer in Schlesien”. Jahrbuch der Preussischen Kunstsammlungen 55 (1934): 57–88.
Google Scholar
Wiszewski, Przemysław. Świat na pograniczu. Dzieje Lubawki i okolic do 1810 r. Wrocław: Wydawnictwo eBooki.com.pl, 2015.
Google Scholar
Autorzy
Artur Kolbiarzartur.kolbiarz@us.edu.pl
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0003-2823-432X
Dr Artur Kolbiarz, prof. UŚ. Absolwent Historii Sztuki UAM w Poznaniu. W latach 2009–2016 pracownik Instytutu Polonistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego, a od 2016 r. Zakładu Historii Sztuki (w 2019 r. przekształconego w Instytut Nauk o Sztuce) Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Stypendysta Herder Institut w Marburgu oraz Fundacji Lanckorońskich. Swoje zainteresowania badawcze koncentruje wokół tematyki związanej z rzeźbą barokową na Śląsku i jej ponadregionalnymi kontekstami.
Statystyki
Abstract views: 291PDF downloads: 171
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Artur Kolbiarz, Wystrój rzeźbiarski kaplicy św. Marii Magdaleny przy kościele Wniebowzięcia NMP i św. Jana Chrzciciela w Henrykowie oraz jego twórca August Leopold Jäschke , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 82 Nr 4 (2020)
