Zerwana genealogia feministycznej historii sztuki. Galeria Zarządu Dzielnicowego Ligi Kobiet (1967–1980) i działalność Ireny Huml na rzecz artystek w PRL
Wiktoria Szczupacka
wiktoria.szczupacka@gmail.comInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-1138-0144
Abstrakt
Artykuł stanowi pierwszą prezentację galerii Zarządu Dzielnicowego Ligi Kobiet (1967–1980) oraz prokobiecej działalności jej merytorycznej opiekunki – Ireny Huml. Rozważania zostały osadzone w refleksji nad genealogią feministycznej historii sztuki w Polsce, w szczególności zaś analiz dotyczących sztuki okresu PRL, powstałych po transformacji ustrojowej, w których nierzadko pomijano albo deprecjonowano państwowe inicjatywy na rzecz kobiet, a jeśli je dostrzegano, to oceniano jako fasadowe lub pozorne. Wynikało to nie tyle z przeprowadzonych badań, ile z totalitarnego paradygmatu dominującego wówczas w polskiej humanistyce. Podążając za nowymi ustaleniami na płaszczyźnie historii (Małgorzata Fidelis, Natalia Jarska) i socjologii (Magdalena Grabowska), które dotyczyły sytuacji kobiet w PRL oraz rozumienia ich emancypacyjnej aktywności, autorka postuluje wnikliwe przyjrzenie się relacjom sztuki i historii sztuki z państwową organizacją na rzecz kobiet – Ligą Kobiet.
Słowa kluczowe:
galeria Zarządu Dzielnicowego Ligi Kobiet, Irena Huml, emancypacja kobiet w PRL, Liga Kobiet, feministyczna historia sztuki w Polsce, feministyczna genealogiaBibliografia
Artystki polskie. Redakcja Agnieszka Morawińska. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1991.
Google Scholar
Banasiak, Jakub. Proteuszowe czasy: rozpad państwowego systemu sztuki 1982–1993. Stan wojenny, druga odwilż, transformacja ustrojowa. Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej, 2020.
Google Scholar
Bauchrowicz-Tocka, Maria. „Ewolucja celów Ligi Kobiet w latach 1945–1989 w świetle jej statutów”. Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych 5, nr 1 (2020): 176–193.
DOI: https://doi.org/10.15290/cnisk.2020.01.08.09
Google Scholar
Baworowska, Barbara. „Sztuka kobiet”. Sztuka 5, nr 4–5 (1978): 70.
Google Scholar
Blaschke, Kinga. „Folk Art in the First Decade of the People’s Poland (1944–1954)”. Centropa. A Journal of Central European Architecture and Related Arts 11, nr 3 (2011): 195–213.
Google Scholar
Bryl, Mariusz. „New Art History: Nauka, polityka, obyczaj”. Artium Quaestiones 8 (1995): 185–218.
Google Scholar
Chukhrov, Keti. Practicing the Good. Desire and Boredom in Soviet Socialism. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2020.
DOI: https://doi.org/10.5749/j.ctv15d814k
Google Scholar
Dajnowicz, Małgorzata. „The League of Women (Liga Kobiet) – the Conditions for Functioning of the Women’s Organisation in the Communist System of the Polish People’s Republic (in the First Period of the Organisation’s Activity from 1945 to 1975)”. Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych 5, nr 2 (2020): 186–207.
DOI: https://doi.org/10.15290/cnisk.2020.02.09.10
Google Scholar
Dobrowolska, Anna. „Akt kobiecy i rewolucja seksualna w dekadzie Gierka. Historia wystaw «Venus» na tle przemian obyczajowych w PRL”. Kultura i Społeczeństwo 4 (2021): 139–156.
DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2021.65.4.7
Google Scholar
Drozdowska, Agnieszka. „Liga Kobiet w województwie białostockim – stan badań i postulaty badawcze”. Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych 3, nr 2 (2018): 112–127.
DOI: https://doi.org/10.15290/cnisk.2018.02.05.07
Google Scholar
Fidelis, Małgorzata, Barbara Klich-Kluczewska, Piotr Perkowski, i Katarzyna Stańczak-Wiślicz. Kobiety w Polsce 1945–1989. Nowoczesność, równouprawnienie, komunizm. Kraków: Universitas, 2020.
Google Scholar
Fitzpatrick, Sheila. „Revisionism in Soviet History”. History and Theory 46, nr 4 (2007): 77–91.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2303.2007.00429.x
Google Scholar
Ghodsee, Kristen. Second World, Second Sex. Durham–London: Duke University Press, 2019.
DOI: https://doi.org/10.1215/9781478003274
Google Scholar
Grabowska, Magdalena. Zerwana genealogia. Działalność społeczna i polityczna kobiet po 1945 roku a współczesny polski ruch kobiecy. Warszawa: Scholar, 2018.
Google Scholar
Jakubowska, Agata. „The Circulation of Feminist Ideas in Communist Poland”. W: Globalizing East European Art. Histories. Past and Present, redakcja Beata Hock, Anu Allas, 135–148. London: Routledge, 2018.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781351187190-10
Google Scholar
Jakubowska, Agata. Sztuka i emancypacja kobiet w socjalistycznej Polsce. Przypadek Marii Pinińskiej-Bereś. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2022.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323556558
Google Scholar
Jakubowska, Agata. „W stronę rewizjonistycznej historii feministycznej w Polsce”. Rocznik Historii Sztuki 48 (2022): 145–161.
DOI: https://doi.org/10.24425/rhs.2022.142502
Google Scholar
Jakubowska, Agata, i Katy Deepwell. All-Women Art Spaces in Europe in the Long 1970s. Liverpool: Liverpool University Press, 2018.
Google Scholar
Jarosz, Dariusz. „Idee, programy, realia. Funkcje Ligi Kobiet w porządku instytucjonalnym Polski Ludowej (1945–1957)”. W: Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich po 1918 roku (na tle porównawczym), t. 2, redakcja Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarc, 308–325. Warszawa: Neriton, 2009.
Google Scholar
Jarska, Natalia. „Liga Kobiet w terenie. Działalność Zarządu Dzielnicowego Poznań-Wilda 1956−1966”. W: Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2009. Referaty, redakcja Łukasz Kamiński, Tomasz Kozłowski, 156−158. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2010.
Google Scholar
Kałwa, Dobrochna. „Na peryferiach peryferii? Codzienność PRL w polskiej historiografii – przegląd badań”. Rocznik Antropologii Historii 2, nr 1 (2012): 175–193.
Google Scholar
Klekot, Ewa. „The Seventh Life of Polish Folk Art and Craft”. Etnoloska Tribina. Godišnjak Hrvatskog etnološkog društva 40, nr 33 (2010): 71–85.
Google Scholar
Korduba, Piotr. Ludowość na sprzedaż. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, Narodowe Centrum Kultury, 2013.
Google Scholar
Kowalczyk, Izabela. „The Geometry of Power in Zofia Kulik’s Art”. W: Art and Politics, redakcja Francis Ames-Lewis, Piotr Paszkiewicz, 223–229. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1999.
Google Scholar
Kowalczyk, Izabela. „Wątki feministyczne w sztuce polskiej”. Artium Quaestiones 8 (1997): 135–152.
Google Scholar
Lach-Lachowicz, Natalia. Natalia LL – texty. Teksty Natalii LL. O Natalii LL. Bielsko-Biała–Wrocław: BWA – Galeria Współczesna, 2004.
Google Scholar
Lajer-Burcharth, Ewa. „Old Histories: Zofia Kulik’s Ironic Recollections”. W: New Histories, redakcja Lia Gangitano, Steven Nelson, 119–136. Boston: Institute of Contemporary Art, 1996.
Google Scholar
Markowska, Anna. „3 Kobiety i inne wystawy duetu Toniak–Szczęśniak”. Sztuka i Dokumentacja 15 (2016): 79–96.
Google Scholar
Morawski, Stefan. „Neofeminizm w sztuce”. Sztuka 4, nr 4 (1977): 57–63.
Google Scholar
Nochlin, Linda. „Dlaczego nie było wielkich artystek?”. Tłumaczenie Barbara Limanowska. Ośka, nr 3 (1999): 52–56.
Google Scholar
Nowak, Barbara. „Serving Women and the State. The League of Women in Communist Poland”. Rozprawa doktorska, Ohio State University, 2004.
Google Scholar
Nowak, Barbara. „«Where Do You Think I Learned How to Style My Own Hair?» Gender and Everyday Lives of Women Activists in Poland’s League of Women”. W: Gender Politics and Everyday Life in State Socialist Eastern and Central Europe, redakcja Shana Penn, Jill Massino, 45–58. New York: Palgrave Macmillan, 2009.
DOI: https://doi.org/10.1057/9780230101579_4
Google Scholar
Nowak, Basia A. „Constant Conversations. Agitators in the League of Women in Poland during the Stalinist Period”. Feminist Studies 31, nr 3 (2005): 488–518.
DOI: https://doi.org/10.2307/20459043
Google Scholar
Piotrowski, Kazimierz. Krzysztof Zarębski. Erotematy słabnącego Erosa. Przyczynek do dziejów sztuki performance w Polsce i Stanach Zjednoczonych po 1968 roku. Radom: Mazowieckie Centrum Sztuki „Elektrownia” w Radomiu, 2009.
Google Scholar
Piotrowski, Piotr. „Poza starą i nową wiarą”. Magazyn Sztuki 10, nr 2 (1996): 144–173.
Google Scholar
Pollock, Griselda. „Women, Art, and Art History: Gender and Feminist Analyses”. Dostęp 22 kwietnia 2022. https://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780199920105/obo-9780199920105-0034.xml.
Google Scholar
Sosnowska, Joanna M. „Przedmiot i rzecz”. Sztuka i Dokumentacja 15 (2016): 8–16.
Google Scholar
Stasiewicz, Agnieszka. „Zagadnienia falerystyczne i weksylologiczne w działalności Ligi Kobiet w latach 1945–1989”. W: Historia kobiet czy historie kobiet?, redakcja Ewa Chabros, Agnieszka Klaman, 131–156. Wrocław–Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019.
Google Scholar
Świętochowska, Emilia. „Kochana redakcjo, droga Ligo…”. W: Historia kobiet czy historie kobiet?, redakcja Ewa Chabros, Agnieszka Klaman, 157–168. Wrocław–Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019.
Google Scholar
Ujma, Magdalena. „Krytyka feministyczna w Polsce. Zarys problematyki”. W: Krytyka artystyczna kobiet. Sztuka w perspektywie kobiecego doświadczenia XIX–XX wieku, redakcja Beata Łazarz, Joanna M. Sosnowska. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2019.
Google Scholar
Autorzy
Wiktoria Szczupackawiktoria.szczupacka@gmail.com
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0003-1138-0144
Wiktoria Szczupacka – historyczka sztuki, doktorantka Instytutu Sztuki PAN. Pod kierunkiem prof. dr hab. Joanny M. Sosnowskiej pracuje nad rozprawą doktorską Awangarda, kobiety i praca w Warszawie lat 70. XX wieku na przykładzie Galerii Foksal, Związku Polskich Artystów Fotografików oraz Pracowni Działań Dokumentacji i Upowszechniania. W latach 2022–2023 zatrudniona w Pracowni Dokumentacji Sztuk Wizualnych XX i XXI wieku IS PAN. Prowadzi Fundację Kulik-KwieKulik.
Statystyki
Abstract views: 250PDF downloads: 437
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.