Zerwana genealogia feministycznej historii sztuki. Galeria Zarządu Dzielnicowego Ligi Kobiet (1967–1980) i działalność Ireny Huml na rzecz artystek w PRL

artykuł recenzowany

Wiktoria Szczupacka

wiktoria.szczupacka@gmail.com
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-1138-0144

Abstrakt

Artykuł stanowi pierwszą prezentację galerii Zarządu Dzielnicowego Ligi Kobiet (1967–1980) oraz prokobiecej działalności jej merytorycznej opiekunki – Ireny Huml. Rozważania zostały osadzone w refleksji nad genealogią feministycznej historii sztuki w Polsce, w szczególności zaś analiz dotyczących sztuki okresu PRL, powstałych po transformacji ustrojowej, w których nierzadko pomijano albo deprecjonowano państwowe inicjatywy na rzecz kobiet, a jeśli je dostrzegano, to oceniano jako fasadowe lub pozorne. Wynikało to nie tyle z przeprowadzonych badań, ile z totalitarnego paradygmatu dominującego wówczas w polskiej humanistyce. Podążając za nowymi ustaleniami na płaszczyźnie historii (Małgorzata Fidelis, Natalia Jarska) i socjologii (Magdalena Grabowska), które dotyczyły sytuacji kobiet w PRL oraz rozumienia ich emancypacyjnej aktywności, autorka postuluje wnikliwe przyjrzenie się relacjom sztuki i historii sztuki z państwową organizacją na rzecz kobiet – Ligą Kobiet.


Słowa kluczowe:

galeria Zarządu Dzielnicowego Ligi Kobiet, Irena Huml, emancypacja kobiet w PRL, Liga Kobiet, feministyczna historia sztuki w Polsce, feministyczna genealogia

Artystki polskie. Redakcja Agnieszka Morawińska. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1991.
  Google Scholar

Banasiak, Jakub. Proteuszowe czasy: rozpad państwowego systemu sztuki 1982–1993. Stan wojenny, druga odwilż, transformacja ustrojowa. Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej, 2020.
  Google Scholar

Bauchrowicz-Tocka, Maria. „Ewolucja celów Ligi Kobiet w latach 1945–1989 w świetle jej statutów”. Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych 5, nr 1 (2020): 176–193.
DOI: https://doi.org/10.15290/cnisk.2020.01.08.09   Google Scholar

Baworowska, Barbara. „Sztuka kobiet”. Sztuka 5, nr 4–5 (1978): 70.
  Google Scholar

Blaschke, Kinga. „Folk Art in the First Decade of the People’s Poland (1944–1954)”. Centropa. A Journal of Central European Architecture and Related Arts 11, nr 3 (2011): 195–213.
  Google Scholar

Bryl, Mariusz. „New Art History: Nauka, polityka, obyczaj”. Artium Quaestiones 8 (1995): 185–218.
  Google Scholar

Chukhrov, Keti. Practicing the Good. Desire and Boredom in Soviet Socialism. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2020.
DOI: https://doi.org/10.5749/j.ctv15d814k   Google Scholar

Dajnowicz, Małgorzata. „The League of Women (Liga Kobiet) – the Conditions for Functioning of the Women’s Organisation in the Communist System of the Polish People’s Republic (in the First Period of the Organisation’s Activity from 1945 to 1975)”. Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych 5, nr 2 (2020): 186–207.
DOI: https://doi.org/10.15290/cnisk.2020.02.09.10   Google Scholar

Dobrowolska, Anna. „Akt kobiecy i rewolucja seksualna w dekadzie Gierka. Historia wystaw «Venus» na tle przemian obyczajowych w PRL”. Kultura i Społeczeństwo 4 (2021): 139–156.
DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2021.65.4.7   Google Scholar

Drozdowska, Agnieszka. „Liga Kobiet w województwie białostockim – stan badań i postulaty badawcze”. Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych 3, nr 2 (2018): 112–127.
DOI: https://doi.org/10.15290/cnisk.2018.02.05.07   Google Scholar

Fidelis, Małgorzata, Barbara Klich-Kluczewska, Piotr Perkowski, i Katarzyna Stańczak-Wiślicz. Kobiety w Polsce 1945–1989. Nowoczesność, równouprawnienie, komunizm. Kraków: Universitas, 2020.
  Google Scholar

Fitzpatrick, Sheila. „Revisionism in Soviet History”. History and Theory 46, nr 4 (2007): 77–91.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2303.2007.00429.x   Google Scholar

Ghodsee, Kristen. Second World, Second Sex. Durham–London: Duke University Press, 2019.
DOI: https://doi.org/10.1215/9781478003274   Google Scholar

Grabowska, Magdalena. Zerwana genealogia. Działalność społeczna i polityczna kobiet po 1945 roku a współczesny polski ruch kobiecy. Warszawa: Scholar, 2018.
  Google Scholar

Jakubowska, Agata. „The Circulation of Feminist Ideas in Communist Poland”. W: Globalizing East European Art. Histories. Past and Present, redakcja Beata Hock, Anu Allas, 135–148. London: Routledge, 2018.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781351187190-10   Google Scholar

Jakubowska, Agata. Sztuka i emancypacja kobiet w socjalistycznej Polsce. Przypadek Marii Pinińskiej-Bereś. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2022.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323556558   Google Scholar

Jakubowska, Agata. „W stronę rewizjonistycznej historii feministycznej w Polsce”. Rocznik Historii Sztuki 48 (2022): 145–161.
DOI: https://doi.org/10.24425/rhs.2022.142502   Google Scholar

Jakubowska, Agata, i Katy Deepwell. All-Women Art Spaces in Europe in the Long 1970s. Liverpool: Liverpool University Press, 2018.
  Google Scholar

Jarosz, Dariusz. „Idee, programy, realia. Funkcje Ligi Kobiet w porządku instytucjonalnym Polski Ludowej (1945–1957)”. W: Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich po 1918 roku (na tle porównawczym), t. 2, redakcja Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarc, 308–325. Warszawa: Neriton, 2009.
  Google Scholar

Jarska, Natalia. „Liga Kobiet w terenie. Działalność Zarządu Dzielnicowego Poznań-Wilda 1956−1966”. W: Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2009. Referaty, redakcja Łukasz Kamiński, Tomasz Kozłowski, 156−158. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2010.
  Google Scholar

Kałwa, Dobrochna. „Na peryferiach peryferii? Codzienność PRL w polskiej historiografii – przegląd badań”. Rocznik Antropologii Historii 2, nr 1 (2012): 175–193.
  Google Scholar

Klekot, Ewa. „The Seventh Life of Polish Folk Art and Craft”. Etnoloska Tribina. Godišnjak Hrvatskog etnološkog društva 40, nr 33 (2010): 71–85.
  Google Scholar

Korduba, Piotr. Ludowość na sprzedaż. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, Narodowe Centrum Kultury, 2013.
  Google Scholar

Kowalczyk, Izabela. „The Geometry of Power in Zofia Kulik’s Art”. W: Art and Politics, redakcja Francis Ames-Lewis, Piotr Paszkiewicz, 223–229. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1999.
  Google Scholar

Kowalczyk, Izabela. „Wątki feministyczne w sztuce polskiej”. Artium Quaestiones 8 (1997): 135–152.
  Google Scholar

Lach-Lachowicz, Natalia. Natalia LL – texty. Teksty Natalii LL. O Natalii LL. Bielsko-Biała–Wrocław: BWA – Galeria Współczesna, 2004.
  Google Scholar

Lajer-Burcharth, Ewa. „Old Histories: Zofia Kulik’s Ironic Recollections”. W: New Histories, redakcja Lia Gangitano, Steven Nelson, 119–136. Boston: Institute of Contemporary Art, 1996.
  Google Scholar

Markowska, Anna. „3 Kobiety i inne wystawy duetu Toniak–Szczęśniak”. Sztuka i Dokumentacja 15 (2016): 79–96.
  Google Scholar

Morawski, Stefan. „Neofeminizm w sztuce”. Sztuka 4, nr 4 (1977): 57–63.
  Google Scholar

Nochlin, Linda. „Dlaczego nie było wielkich artystek?”. Tłumaczenie Barbara Limanowska. Ośka, nr 3 (1999): 52–56.
  Google Scholar

Nowak, Barbara. „Serving Women and the State. The League of Women in Communist Poland”. Rozprawa doktorska, Ohio State University, 2004.
  Google Scholar

Nowak, Barbara. „«Where Do You Think I Learned How to Style My Own Hair?» Gender and Everyday Lives of Women Activists in Poland’s League of Women”. W: Gender Politics and Everyday Life in State Socialist Eastern and Central Europe, redakcja Shana Penn, Jill Massino, 45–58. New York: Palgrave Macmillan, 2009.
DOI: https://doi.org/10.1057/9780230101579_4   Google Scholar

Nowak, Basia A. „Constant Conversations. Agitators in the League of Women in Poland during the Stalinist Period”. Feminist Studies 31, nr 3 (2005): 488–518.
DOI: https://doi.org/10.2307/20459043   Google Scholar

Piotrowski, Kazimierz. Krzysztof Zarębski. Erotematy słabnącego Erosa. Przyczynek do dziejów sztuki performance w Polsce i Stanach Zjednoczonych po 1968 roku. Radom: Mazowieckie Centrum Sztuki „Elektrownia” w Radomiu, 2009.
  Google Scholar

Piotrowski, Piotr. „Poza starą i nową wiarą”. Magazyn Sztuki 10, nr 2 (1996): 144–173.
  Google Scholar

Pollock, Griselda. „Women, Art, and Art History: Gender and Feminist Analyses”. Dostęp 22 kwietnia 2022. https://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780199920105/obo-9780199920105-0034.xml.
  Google Scholar

Sosnowska, Joanna M. „Przedmiot i rzecz”. Sztuka i Dokumentacja 15 (2016): 8–16.
  Google Scholar

Stasiewicz, Agnieszka. „Zagadnienia falerystyczne i weksylologiczne w działalności Ligi Kobiet w latach 1945–1989”. W: Historia kobiet czy historie kobiet?, redakcja Ewa Chabros, Agnieszka Klaman, 131–156. Wrocław–Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019.
  Google Scholar

Świętochowska, Emilia. „Kochana redakcjo, droga Ligo…”. W: Historia kobiet czy historie kobiet?, redakcja Ewa Chabros, Agnieszka Klaman, 157–168. Wrocław–Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019.
  Google Scholar

Ujma, Magdalena. „Krytyka feministyczna w Polsce. Zarys problematyki”. W: Krytyka artystyczna kobiet. Sztuka w perspektywie kobiecego doświadczenia XIX–XX wieku, redakcja Beata Łazarz, Joanna M. Sosnowska. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2019.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2024-03-29

Cited By / Share

Szczupacka, W. (2024). Zerwana genealogia feministycznej historii sztuki. Galeria Zarządu Dzielnicowego Ligi Kobiet (1967–1980) i działalność Ireny Huml na rzecz artystek w PRL. Biuletyn Historii Sztuki, 86(1), 153–174. https://doi.org/10.36744/bhs.1199

Autorzy

Wiktoria Szczupacka 
wiktoria.szczupacka@gmail.com
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0003-1138-0144

Wiktoria Szczupacka – historyczka sztuki, doktorantka Instytutu Sztuki PAN. Pod kierunkiem prof. dr hab. Joanny M. Sosnowskiej pracuje nad rozprawą doktorską Awangarda, kobiety i praca w Warszawie lat 70. XX wieku na przykładzie Galerii Foksal, Związku Polskich Artystów Fotografików oraz Pracowni Działań Dokumentacji i Upowszechniania. W latach 2022–2023 zatrudniona w Pracowni Dokumentacji Sztuk Wizualnych XX i XXI wieku IS PAN. Prowadzi Fundację Kulik-KwieKulik.



Statystyki

Abstract views: 70
PDF downloads: 182


Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Biuletyn Historii Sztuki

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.