Ryt z zamku krzyżackiego w Toruniu. Przyczynek do badań nad średniowiecznymi projektami elementów architektury na obszarze państwa zakonu krzyżackiego w Prusach
Dominika Szczupak
dominika19973@onet.euToruń, Uniwersytet Mikołaja Kopernika (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-0991-463X
Abstrakt
Ryt z zamku krzyżackiego w Toruniu w świetle analiz czytelnych obecnie żłobków oraz fotografii sprzed kilku lat daje się odczytać jako przedstawienie maswerku. Na podstawie dotychczasowych ustaleń badaczy na temat faz budowy toruńskiego zamku oraz jego topografii i układu przestrzennego podjęto próbę ustalenia chronologii wykonania rytu i funkcji obiektu, w którym się znajdował. Istotne znaczenie dla wyjaśnienia przyczyn wyrycia przedstawienia maswerku miało niewątpliwie odkrycie reliktów detali architektonicznych w obrębie zamku wysokiego oraz odnalezienie pewnych analogii z kościołem św. Jakuba w Nowym Mieście Toruniu.
Słowa kluczowe:
Toruń, projekty architektoniczne, średniowiecze, maswerk, detal architektoniczny, zakon krzyżacki, zamekBibliografia
Arszyński, Marian. Organizacja i technika średniowiecznego budownictwa ceglanego w Prusach w kontekście europejskim. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku, 2016.
Google Scholar
Barnes Jr., Carl F. The Portfolio of Villard de Honnecourt. A New Critical Edition and Color Facsimile. London, New York: Routledge, 2009.
Google Scholar
Bechmann, Roland. Villard de Honnecourt: la pensée technique au XIIIe siècle et sa communication. Paris: Picard, 1993.
Google Scholar
Bolgia, Claudia. “An Engraved Architectural Drawing at Santa Maria in Aracoeli, Rome.” Journal of the Society of Architectural Historians 62, nr 4 (2003): 436–447.
DOI: https://doi.org/10.2307/3592496
Google Scholar
Bork, Robert. “Plan B and the Geometry of Façade Design at Strasburg Cathedral, 1250–1350.” Journal of the Society of Architectural Historians 64, nr 4 (2005): 442–473.
DOI: https://doi.org/10.2307/25068200
Google Scholar
Böker, Johann Josef. Michael von Savoyen und der Fassadenriss des Kölner Domes. Wien-Köln-Weimar: Böhlau Verlag, 2018.
DOI: https://doi.org/10.7788/9783412500993
Google Scholar
Büker, Dieter. In neuem Licht – Der Klosterplan von St. Gallen. Aspekte seiner Beschaffenheit und Erschaffung. Berlin, New York: Peter Lang, 2020.
DOI: https://doi.org/10.3726/b17608
Google Scholar
Erlande-Brandenburg, Alain. Carnet de Villard de Honnecourt. Paris: Stock, 1986.
Google Scholar
Gąsiorowski, Eugeniusz. Ratusz Staromiejski w Toruniu. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2004.
Google Scholar
Hassmann, Elisabeth. Meister Michael. Baumeister der Herzöge von Österreich. Wien-Köln-Weimar: Böhlau Verlag, 2002.
Google Scholar
Heisel, Joachim P. [recenzja] Michael von Savoyen und der Fassadenriss des Kölner Domes, Johann Josef Böker. Mediaevistik 32, nr 1 (2019): 512–514. https://doi.org/10.3726/med.2019.01.146.
DOI: https://doi.org/10.3726/med.2019.01.146
Google Scholar
Jakobsen, Werner. “Nouvelles recherches sur le Plan de Saint-Gall.” W Le Rayonnement spirituel et culturel de l'abbaye de Saint-Gall. Colloque tenu au Centre culturel Suisse, Paris 12 octobre 1993, redakcja Carol Heitz, Werner Vogler, François Heber-Suffrin, 11–35. Paris: Universite de Paris X-Nanterre, 2000.
Google Scholar
Jarzewicz, Jarosław. “Rysunek architektów średniowiecza (Villard de Honnecourt i inni).” W Disegno – rysunek u źródeł sztuki nowożytnej. Materiały z sesji naukowej w Toruniu 26–27 X 2000, redakcja Tadeusz Żuchowski, Sebastian Dudzik, 65–83. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2001.
Google Scholar
Jóźwiak, Sławomir, i Janusz Trupinda. Krzyżackie zamki komturskie w Prusach. Topografia i układ przestrzenny na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2012.
Google Scholar
Jóźwiak, Sławomir, i Janusz Trupinda. “Topografia i układ przestrzenny krzyżackiego zamku komturskiego w Toruniu w świetle średniowiecznych źródeł pisanych.” Zapiski Historyczne 81, z. 3 (2016): 7–35. http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2016.31.
DOI: https://doi.org/10.15762/ZH.2016.31
Google Scholar
Jóźwiak, Sławomir, i Bogusz Wasik. [recenzja] Zamek krzyżacki w Toruniu XIII–XXI w. Studium historyczno-architektoniczne z katalogiem detalu architektonicznego ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu, redakcja Marek Rubnikowicz. Zapiski Historyczne 82, z. 4 (2017): 139–150. https://dx.doi.org/10.15762/ZH.2017.52.
DOI: https://doi.org/10.15762/ZH.2017.52
Google Scholar
Kąsinowski, Antoni. “Podstawowe zasady murarstwa gotyckiego na Pomorzu Zachodnim.” Studia z Dziejów Rzemiosła i Przemysłu 10 (1970): 47–131.
Google Scholar
Kulig, Anna, Szymon Filipowski, i Maciej Wójtowicz. “Nowe technologie w badaniach zabytków architektury. Analiza parametryczno-algorytmiczna gotyckiego sklepienia w Szydłowcu.” Wiadomości Konserwatorskie, nr 64 (2020): 59–74.
Google Scholar
Kurkowski, Michał. Ryte i malowane dekoracje maswerkowe w architekturze średniowiecznej na terytorium ziemi chełmińskiej: studium typologiczno-formalne, t. 1-2. Toruń: Muzeum Okręgowe, Towarzystwo Naukowe, 2017.
Google Scholar
Kwiatkowska-Kopka, Beata. “Z badań nad domami opatów w klasztorach benedyktyńskich.” Wiadomości Konserwatorskie, nr 35 (2013): 53–63.
Google Scholar
Nawrocki, Zbigniew. “Zamek krzyżacki w Toruniu. Budowa, upadek i ponowne zagospodarowanie.” W Zamek krzyżacki w Toruniu XIII–XXI w. Studium historyczno-architektoniczne z katalogiem detalu architektonicznego ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu, redakcja Marek Rubnikowicz, 10–83. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2017.
Google Scholar
Ruiz Begoña, Alonso, i Alfonso Jiménez Martin. “A Fifteenth-Century Plan of the Cathedral of Seville.” Architectural History 55 (2012): 57–77.
DOI: https://doi.org/10.1017/S0066622X00000058
Google Scholar
Scholz, Sebastian. “Ein Chronogramm im St. Galler Klosterplan? Anmerkungen zur Neudatierung des Klosterplans und zur Verwendung von Chronogramen im frühen Mittelalter.” Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters 64, nr 1 (2008): 109–118.
Google Scholar
Stange, Matthias. Building Information Modelling im Planungs- und Bauprozess. Eine quantitative Analyse aus planungsökonomischer Perspektive. Wiesbaden: Springer Vieweg, 2020.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-658-29838-8
Google Scholar
Steinmann, Marc. Die Westfassade des Kölner Domes. Der mittelalterliche Fassadenplan F. Regensburg: Schnell&Steiner, 2003.
Google Scholar
Szweda, Adam. “Jeszcze o graffitach w krużgankach zamku biskupiego w Lidzbarku Warmińskim.” W Mikołaj Kopernik w zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim. Materiały po konferencji “Astronomiczne dokonania Mikołaja Kopernika podczas pobytu w zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim”, Zamek w Lidzbarku Warmińskim, Oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, 22 października 2020 roku, 45–64. Białystok: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2020.
Google Scholar
Torbus, Tomasz. Zamki konwentualne państwa krzyżackiego w Prusach. Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki, 2014.
Google Scholar
Uziembło, Romualda. “Detal architektoniczny z toruńskiego zamku krzyżackiego w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu.” W Zamek krzyżacki w Toruniu XIII–XXI w. Studium historyczno-architektoniczne z katalogiem detalu architektonicznego ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu, redakcja Marek Rubnikowicz, 84–229. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2017.
Google Scholar
Wasik, Bogusz. Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej od XIII do XV wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2016.
Google Scholar
Wasik, Bogusz. “Kształtka z rysunkiem sklepienia z zamku w Kowalewie Pomorskim.” Ochrona Zabytków 269, nr 2 (2016): 21–30.
Google Scholar
Autorzy
Dominika Szczupakdominika19973@onet.eu
Toruń, Uniwersytet Mikołaja Kopernika Polska
https://orcid.org/0000-0002-0991-463X
Statystyki
Abstract views: 129PDF downloads: 62
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Dominika Szczupak

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki” i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy jego ponownym wykorzystaniu (umowa licencyjna do pobrania). W przypadku publikacji wersji innej niż ogłoszona drukiem w „Biuletynie Historii Sztuki” należy wyraźnie to zaznaczyć.