Ostatnia pierwszą, czyli o ambonie łodziowej z kościoła pw. św. św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie

Anna Sylwia Czyż


Warszawa, Instytut Historii Sztuki UKSW (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-7923-1204

Abstrakt

Łodziowa ambona z kościoła pw. św. św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie uchodzi w literaturze przedmiotu za realizację snycerską wykonaną w 1803 r. przez Giovanniego Borettiego i Niccola Piano, którzy mieli być specjalnie sprowadzeni z Mediolanu do remontu świątyni i jej dekoracji. Tymczasem obaj byli zwykłymi muratorami przybyłymi do Wilna jeszcze u schyłku XVIII w., Piano zmarł w 1802 r. Formalne cechy ambony wskazują natomiast, że została ona wykonana w latach 20. XVIII w. najpewniej według projektu Pietra Pertiego, współtwórcy znakomitego wystroju sztukatorskiego kościoła na Antokolu. Stało się to już po jego śmierci w 1714 r., a inicjatorem prac był prepozyt antokolski Piotr Procewicz, doktor filozofii i uznany kaznodzieja, który w 1737 r. objął prepozyturę kongregacji Bożego Ciała. Do świątyni kanoników regularnych laterańskich na Kazimierzu w latach 1740–1745 sprawił ambonę łodziową, wzorując ją na tej wystawionej w Wilnie. 


Słowa kluczowe:

ambony łodziowe, kościół pw. św. św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie, kościół pw. Bożego Ciała na Kazimierzu w Krakowie, kanonicy regularni laterańscy

Czyż, Anna Sylwia. „Niezrealizowane wileńskie zamówienie warszawskiej firmy «J. Szpetkowski i spółka». Dokument z archiwum antokolskiego.” Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 101 (2014): 121-128.
DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.11981   Google Scholar

Czyż, Anna Sylwia. „Z biblioteki proboszcza antokolskiego ks. Benedykta Szamotulskiego.” Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 96 (2011): 23-37.
DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.11686   Google Scholar

Czyż, Anna Sylwia. Fundacje artystyczne rodziny Paców: Stefana, Krzysztofa Zygmunta i Mikołaja Stefana Paców. „Lilium bonae spei ab antiquitate consecratum.” Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2016.
  Google Scholar

Czyż, Anna Sylwia. Kościół świętych Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie. Wrocław: Ossolineum, 2008.
  Google Scholar

Drėma, Vladas. Vilniaus amatininkai XVI-XIX a. Vilnius: Versus Aureus, 2015.
  Google Scholar

Jakubowski, Tomasz. Wilno w grafice. Katalog rycin z Zakładu Zbiorów Ikonograficznych Biblioteki Narodowej. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2012.
  Google Scholar

Jamski, Piotr, „Dekoracja rzeźbiarska kościoła Trynitarzy na Antokolu w Wilnie.” W Sztuka Kresów Wschodnich, redakcja Jan K. Ostrowski, t. 3, 243-274. Kraków: Instytut Historii Sztuki UJ, 1998.
  Google Scholar

Jamski, Piotr. „Pałace niedoszłego króla. Artystyczne przygotowania Kazimierza Jana Sapiehy do sejmu grodzieńskiego w roku 1693.” W Studia nad sztuką renesansu i baroku, redakcja Jerzy Lileyko, Irena Rolska-Boruch, t. 6, 53-92. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2005.
  Google Scholar

Jurkowlaniec, Grażyna. Sprawczość rycin. Rzymska twórczość graficzna Tomasza Tretera i jej europejskie oddziaływanie. Kraków: Universitas, 2017.
  Google Scholar

Karpowicz, Mariusz. „Kościół świętych Piotra i Pawła na Antokolu. Kilka uzupełnień.” Biuletyn Historii Sztuki 76, nr 3 (2014): 475-496.
  Google Scholar

Karpowicz, Mariusz. Piękne nieznajome. Warszawskie zabytki XVII i XVIII wieku. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986.
  Google Scholar

Kawa, Katarzyna. „Ambony łodziowe w Polsce. Studium ikonograficzno-ikonologiczne.” Roczniki Humanistyczne 60, z. 4 (2012): 4, 287-324.
  Google Scholar

Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa nowogródzkiego, redakcja Maria Kałamajska-Saed, t. 3. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2013.
  Google Scholar

Kowalski, Tomasz. „Ambona łodziowa w Sierpcu – geneza zjawiska artystycznego i jego sierpeckie echa.” Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego 60, nr 1 (2015): 16-21.
  Google Scholar

Krasny, Piotr. Visibilia signa ad pietatem excitantes. Teoria sztuki sakralnej w pismach Roberta Bellarmina, Cezarego Baroniusza, Rudolfa Hospiniana, Fryderyka Boromeusza i innych pisarzy kościelnych epoki nowożytnej. Kraków: Universitas, 2010.
  Google Scholar

Kształcenie artystyczne w Wilnie i jego tradycje, redakcja Jerzy Malinowski, Michał Woźniak, Rūta Janonienė. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1996.
  Google Scholar

Kułagin, Anatolij N. „Ambony rokokowe w kościołach Białorusi”, Biuletyn Historii Sztuki 50, nr 1-2 (1988): 121-126.
  Google Scholar

Leibfried, Stephan i Winter, Wolfgang. Ships of Church and State in the Sixteenth-Century Reformation and Counterreformation: Setting Sail for the Modern State. Fiesole: Badia Fiesolana, 2004.
  Google Scholar

Łatak, Kazimierz i Stanisław Nalbach. Ze studiów nad kulturą umysłową kanoników regularnych laterańskich krakowskiej prepozytury Bożego Ciała w XV i XVI wieku. Kraków: Zakon Kanoników Regularnych Laterańskich, 2009.
  Google Scholar

Łatak, Kazimierz. Kongregacja krakowska kanoników regularnych laterańskich na przestrzeni dziejów. Ełk: Kuria Biskupia Diecezji Ełckiej, 2002.
  Google Scholar

Mączewska, Katarzyna. „Kościół parafialny p.w. św. Andrzeja Apostoła.” W Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa nowogródzkiego województwa nowogródzkiego, redakcja Maria Kałamajska-Saed, t. 3, 37-44. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2013.
  Google Scholar

Moisan-Jablonski, Christine. Pułtusk. Warszawa: Sarmatia Artistica, 2004.
  Google Scholar

Ostrowska, Danuta. „Ambony łodziowe na Śląsku.” W Rokoko. Studia nad sztuką pierwszej połowy XVIII wieku, 247-250. Warszawa: PWN, 1970.
  Google Scholar

Pasierb, Janusz St. „Problematyka sztuki w postanowieniach soborów.” Znak 16, nr 12 (1964): 1460-1482.
DOI: https://doi.org/10.1515/dzph-1964-1205   Google Scholar

Pułtusk i okolice, redakcja Małgorzata Omilanowska, Jakub Sito. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1999.
  Google Scholar

Rożek, Michał. Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa. Warszawa: PWN, 2000.
  Google Scholar

Samalavičius, Stasys. Baroko šedevras. Vilnius: Mintis, 1976.
  Google Scholar

Samek, Jan. „Ambony naves et naviculae w Polsce.” W Rokoko. Studia nad sztuką pierwszej połowy XVIII wieku, 219-246. Warszawa: PWN, 1970.
  Google Scholar

Samek, Jan. „Res- imagines. Ze studiów nad rzemiosłem artystycznym czasów nowożytnych w Polsce (lata 1600-1800).” Rocznik Historii Sztuki 8 (1970): 177-248.
  Google Scholar

Sito, Jakub. Wielkie warsztaty rzeźbiarskie Warszawy doby saskiej. Modele kariery – formacja artystyczna – organizacja produkcji. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2013.
  Google Scholar

Vitkauskienė, Birutė Rūta. Złotnictwo wileńskie. Ludzie i dzieła XV-XVIII wieku. Warszawa: Neriton, 2006.
  Google Scholar

Zarys dziejów Kłobucka, parafii św. Marcina i okolic. Kłobuck: Parafia św. Marcina, 2017.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2021-09-30

Cited By / Share

Czyż, A. S. . (2021). Ostatnia pierwszą, czyli o ambonie łodziowej z kościoła pw. św. św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie . Biuletyn Historii Sztuki, 83(3), 617–644. https://doi.org/10.36744/bhs.1059

Autorzy

Anna Sylwia Czyż 

Warszawa, Instytut Historii Sztuki UKSW Polska
https://orcid.org/0000-0001-7923-1204

Statystyki

Abstract views: 354
PDF downloads: 339