W stronę archiwum-kłącza: Aneta Klassenberg

Marcin Kościelniak

marcin.koscielniak@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński, Kraków (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-8738-9116

Abstrakt

Tekst jest poświęcony projektowi Katarzyny Kalwat Maria Klassenberg, przede wszystkim jego najważniejszej dotychczas odsłonie, Ekstazy. Tytułowa bohaterka reprezentuje artystki lat siedemdziesiątych, które nie weszły do kanonu sztuki. Autor umieszcza projekt w horyzoncie twórczości reżyserki i innych pokrewnych prac z pola zwrotu historiograficznego. Problematyzacji podlega kształt kobiecej genealogii, którą Kalwat buduje za pomocą kontrfaktycznego archiwum. Podstawę metodologiczną stanowi koncepcja archiwum rozumianego (za Foucaultem i Derridą) jako praktyki dyskursywne. Skoro archiwum wytwarza i zarazem jest wytworem kultury patriarchalnej, autor zastanawia się, w jaki sposób i do jakiego stopnia archiwum kontrfaktyczne Kalwat łamie reguły wypowiadalności. Refleksję umożliwia i komplikuje włączenie do analizy Archiwum Marii Klassenberg 1970–1980, na które składają się filmy wideo i fotografie wyprodukowane na użytek projektu przez Anetę Grzeszykowską. Szansę wyjścia poza patriarchalną logikę archiwum autor dostrzega w procesualnym, rozłożonym pomiędzy kolejnymi odsłonami charakterze projektu, rozwijającego się od teatru do performansu.


Słowa kluczowe:

feminizm, archiwum, kobieca genealogia, reenactment, feministyczna neoawangarda, Katarzyna Kalwat, Aneta Grzeszykowska, Michel Foucault, Jacques Derrida

Adamiecka-Sitek, A. (2019). I jedna nie ruszy bez drugiej. Dwutygodnik.com, 255. https://www.dwutygodnik.com/artykul/8244-i-jedna-nie-ruszy-bez-drugiej.html
  Google Scholar

Bourdieu, P. (2004). Męska dominacja (L. Kopciewicz, tłum.). Warszawa: Oficyna Naukowa.
  Google Scholar

Czubak, B. (2004). Archiwum gestów. W: Archiwum gestów (katalog). Kraków: Galeria Starmach
  Google Scholar

Derrida, J. (2016). Gorączka archiwum: Impresja freudowska (J. Momro, tłum.). Warszawa: IBL PAN.
  Google Scholar

Didi-Huberman, G. (2011). Strategie obrazów: Oko historii 1 (J. Margański, tłum.). Warszawa, Kraków: Nowy Teatr, Korporacja Ha!art.
  Google Scholar

Foucault, M. (1972). Archeologia wiedzy (A. Siemek, tłum.). Warszawa: PIW.
  Google Scholar

Grzeszykowska, A., & Gańczarczyk, I. (2012). Szwy generują znaczenia (Rozmowa). Didaskalia, 109-110, 58-68.
  Google Scholar

hooks, b. (2013). Teoria feministyczna: Od marginesu do centrum (E. Majewska, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  Google Scholar

Kalwat, K., & Sańczuk, A. (2019). Zacieranie granic (Rozmowa). https://www.vogue.pl/a/katarzyna-kalwat-zacieranie-granic
  Google Scholar

Kalwat, K., & Ulewicz, M. (2019). Maria Klassenberg to też ja (Rozmowa). Legalna Kultura. https://www.legalnakultura.pl/pl/czytelnia-kulturalna/rozmowy/news/3259,katarzyna-kalwat
  Google Scholar

Kowalczyk, I. (2018). Polki, Patriotki, Rebeliantki… Sztuka feministyczna dzisiaj. W: I. Kowalczyk (red.), Polki, Patriotki, Rebeliantki. Poznań: Galeria Miejsca Arsenał.
  Google Scholar

Kurz, I. (2019). Performowanie genealogii – rewolucyjna wspólnota ciał. Widok, 23. https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2019/23-sila-kobiet/performowanie-genealogii
DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2019.23.1871   Google Scholar

Libera, Z. (2009). Prace z lat 1982-2008 (D. Monkiewicz, red.). Warszawa, Wrocław: Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, BWA Wrocław.
  Google Scholar

Łebkowska, A. (2012). Somatopoetyka. W: T. Walas, & R. Nycz. (red.), Kulturowa teoria literatury 2 (s. 101-136). Kraków: Universitas.
  Google Scholar

Mazur, A. (red.). (2017). Aneta Grzeszykowska: Halina i Frankenstein. Sopot: Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie.
  Google Scholar

Menninghaus, W. (2009). Wstręt: Teoria i historia (G. Sowinski, tłum.). Kraków: Universitas.
  Google Scholar

Miętus, M. (2019). Artystka nieobecna. http://www.dialog-pismo.pl/przedstawienia/artystka-nieobecna
  Google Scholar

Piotrowski, P. (2007). Od Syberii do Cyberii. W: P. Piotrowski, Sztuka według polityki: Od „Melancholii” do „Pasji” (s. 155-181). Kraków: Universitas.
  Google Scholar

Rayzacher A., & Jarecka D. (red.). (2013). Natalia LL: Doing Gender. Warszawa: Fundacja Lokal Sztuki / Lokal_30.
  Google Scholar

Schneider, R. (2014). Performans pozostaje (D. Sosnowska, tłum.). W: T. Plata, & D. Sajewska (red.), Re//mix: Performans i dokumentacja (s. 20-35). Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Komuna//Warszawa, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  Google Scholar

Solska, E. (2017). Dyskurs rozszerzony w trybie kontrfaktycznym: Inne wizje historii, alternatywne warianty historiografii. W: E. Solska, P. Witek, & M. Woźniak (red.), Historie alternatywne i kontrfaktyczne (s. 11-33). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytety Marii Curie-Skłodowskiej.
  Google Scholar

van Alphen, E., & Sendyka, R. (2015). Performatywne archiwa: od efektu instytucji do praktyk myślenia (Rozmowa). Didaskalia, 127-128, 57-61.
  Google Scholar

Viola, E. (2015). Ciało jako archiwum: Performans vs. re-enactment i re-performans. W: Karol Radziszewski – The Prince and Queens: Ciało jako archiwum (katalog, s. 11-26). Toruń: CSW Znaki Czasu.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2020-11-11

Cited By / Share

Kościelniak, M. (2020) „W stronę archiwum-kłącza: Aneta Klassenberg”, Pamiętnik Teatralny, 69(3), s. 7–50. doi: 10.36744/pt.546.

Autorzy

Marcin Kościelniak 
marcin.koscielniak@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński, Kraków Polska
https://orcid.org/0000-0001-8738-9116

Marcin Kościelniak – teatrolog, kulturoznawca. Adiunkt w Katedrze Teatru i Dramatu UJ. Zastępca redaktora naczelnego „Didaskaliów. Gazety Teatralnej”. Zajmuje się historią i politycznością teatru, sztuk performatywnych i wizualnych XX i XXI wieku. Autor książek: Prawie ludzkie, prawie moje. Teatr Helmuta Kajzara (2012), „Młodzi niezdolni” i inne teksty o twórcach współczesnego teatru (2014), Egoiści. Trzecia droga w kulturze polskiej lat 80. (2018). Redaktor tomu z wyborem tekstów Helmuta Kajzara Koniec półświni. Wybrane utwory i teksty o teatrze (2012). Współredaktor książek: 20-lecie. Teatr polski po 1989 (2010), 1968/PRL/Teatr (2016), Teatr a Kościół (2018).



Statystyki

Abstract views: 450
PDF downloads: 451


Licencja

Prawa autorskie (c) 2020 Marcin Kościelniak

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.

Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.