The Enlightened Laugh: Marivaux’s «L’Épreuve»
Joanna Majewska
The Aleksander Zelwerowicz National Academy of Dramatic Art (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-5571-3054
Abstract
This article discusses a late play by Pierre de Marivaux: L'Épreuve (The Test), which premiered in 1740 at Comédie-Italienne. The piece is situated in the context of the author’s life and work, with particular regard to his conflict with Voltaire and his relations with Riccoboni’s actors. L'Épreuve is approached as exemplifying Marivaux’s typical comedy, in which under a seemingly light and trivial plot lies a “dark image of the human soul”, quite remote from Enlightenment optimism: fausse gaieté, to borrow the term used by Lech Sokół. The article offers an analysis of the characters’ motivations, focusing on the function of playing with their social position in the eponymous test. The interpretation – examples of marivaudage, dramaturgic solutions, the construction of the characters, and the finale – is based on an unpublished Polish translation by Jerzy Radziwiłowicz, juxtaposed with the French original. The article also discusses the Polish reception of L'Épreuve: in the theatre (Teatr Polski, Poznań, 1985), in the TV (Teatr Telewizji, 1985) and in the radio (Teatr Polskiego Radia, 2013), and addresses the differences between three Polish (unpublished) translations: by Stanisław Hebanowski, Ewa Bułhak, and Jerzy Radziwiłowicz.
Keywords:
Marivaux, Enlightment, comedy, Comédie-Italienne, fausse gaieté, experiment, game, cruelty in comedyReferences
Biancolelli, P. F., Riccoboni, F., & Romagnesi, J. A. (1732). Les Enfants trouvés ou le sultan poli par l’amour. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k58012940.texteImage
Google Scholar
Bielak, A. (2015). Przedmowa. W: J. E. Minasowicz, Pochwała niczego przypisana nikomu, Pochwała czegoś przypisana komuś (A. Bielak, & R. Bronikowska, oprac.). Warszawa–Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Google Scholar
Brzostowiecka, M. (1985). Próba kontynuacji. Ekran, 33, 5.
Google Scholar
Deloffre, F. (1971). Une préciosité nouvelle: Marivaux et le maurivadage. Paris: Librairie Armand Colin.
Google Scholar
Fleury, J. (1881). Marivaux et le maurivaudage. Paris: E. Plon et Cie. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k2065344.texteImage
Google Scholar
Frantz, P. (2012). L’Étrangeté du théâtre de Marivaux. Revue d’Histoire Littéraire de la France, 3, 549-560. https://doi.org/10.3917/rhlf.123.0549
DOI: https://doi.org/10.3917/rhlf.123.0549
Google Scholar
Fumaroli, M. (2017). Gdy Europa mówiła po francusku (W. Brzozowski, & J. M. Kłoczowski, tłum.). Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie.
Google Scholar
Gazagne, P. (1954). Marivaux par lui-même. Paris: Editions du Seuil.
Google Scholar
Haedens, K. (1985). Marivaux. W: P. de Marivaux, Próba (program teatralny). Poznań: Teatr Polski w Poznaniu.
Google Scholar
Hebanowski, S. (1979). [O Marivaux]. W: P. de Marivaux, Triumf miłości (program teatralny), Gdańsk: Teatr Wybrzeże.
Google Scholar
Hesse, H. (1984). Wilk stepowy (B. Mycielska, tłum.). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Jutrin, M. (1975). Le théâtre de Marivaux: une phénoménologie du cɶur. Dix-huitième siècle, 7, 157-179. https://www.persee.fr/doc/dhs_0070-6760_1975_num_7_1_1076
DOI: https://doi.org/10.3406/dhs.1975.1076
Google Scholar
Kusztelski, B. (1985). Zabawny bibelocik. Gazeta Poznańska, 102. http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/270283.html
Google Scholar
Larroumet, G. (1894). Marivaux, sa vie et ses œuvres, d’après de nouveaux documents. Paris: Librairie Hachette et Cle. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k298444w.texteImage
Google Scholar
Lassalle, J. (2009). Niezwykły kawaler albo Wątpliwy triumf cnoty (E. Bułhak, tłum.). W: P. de Marivaux, Umowa, czyli łajdak ukarany (program teatralny). Warszawa: Teatr Narodowy.
Google Scholar
Marivaux, P. de. (1916). Igraszki trafu i miłości (T. Żeleński Boy, tłum.). W: P. de Marivaux, Komedye (t. 1). Warszawa–Kraków: Księgarnia J. Czerneckiego. https://polona.pl/item/komedye-t-1,MjQ0MTMwOA/3/#info:metadata
Google Scholar
Marivaux, P. de. (n.d.). Próba (E. Bułhak, tłum.). [Tekst nieopublikowany]. Biblioteka Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, sygn. 9129.
Google Scholar
Marivaux, P. de. (n.d.). Próba (S. Hebanowski, tłum.). [Tekst nieopublikowany, maszynopis]. Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, sygn. rkps T-4386/I.
Google Scholar
Marivaux, P. de. (n.d.). Próba (J. Radziwiłowicz, tłum.). [Tekst nieopublikowany]. Teatr Narodowy w Warszawie.
Google Scholar
Marivaux, P. de. (1946). Théâtre complet (J. Fournier, M. Bastide, eds., vol. 1-2). Paris: Les Editions nationales.
Google Scholar
Marivaux, P. de. (1959). Życie Marianny (J. Rogoziński, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Marivaux, P. de. (autor), Wojtaszek E. (reżyser) (2013, 15 grudnia). Próba (nagranie Teatru Polskiego Radia). Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny.
Google Scholar
Musset, A. de. (1953). Nie igra się z miłością (T. Boy-Żeleński, tłum.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Pougin, A. (1885). Dictionnaire historique et pittoresque du thêâtre et des arts qui s’y rattachent. Paris: Librairie de Firmin-Didot et Cie. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k2043674.texteImage
Google Scholar
Said, E. W. (2017). Za fasadą Così fan tutte. W: E. W. Said, O stylu późnym: Muzyka i literatura pod prąd (B. Kopeć-Umiastowska, tłum.). Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
Google Scholar
Spacagna, A. (1990). Le Jeu linguistique et les preuves dans L’Épreuve. In R. Lathuillère (ed.), Langue, littérature du XVIIe et XVIII siècle: mélanges offertes à M. le Professeur Frédéric Deloffre. Paris: Editions Sedes .
Google Scholar
Sokół, L. (2009). Marivaux odzyskany. W: P. de Marivaux, Umowa, czyli łajdak ukarany (program teatralny). Warszawa: Teatr Narodowy.
Google Scholar
Sokół, L. (2001). Watteau, Marivaux, fêtes galantes, czyli co może się wydarzyć w ogrodzie? Biuletyn Historii Sztuki, 1-4, 125-141.
Google Scholar
Teatr. (1985). Życie Literackie, 29, 14. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication?id=11905&tab=3
Google Scholar
Wojtaszek, E., & Radziwiłowicz, J. (2013). Edward Wojtaszek i Jerzy Radziwiłowicz opowiadają o słuchowisku na podstawie dramatu Pierre’a de Marivaux (2013). https://www.polskieradio.pl/8/433/Artykul/1001848,Zwodnicza-komedia-czyli-Proba-Pierre%e2%80%99a-de-Marivaux
Google Scholar
Żeleński-Boy, T. (1916). Od tłumacza. W: P. de Marivaux, Komedye (T. Boy-Żeleński, tłum., t. 1, s. I-XX). Warszawa–Kraków: Księgarnia J. Czerneckiego. https://polona.pl/item/komedye-t-1,MjQ0MTMwOA/3/#info:metadata
Google Scholar
Authors
Joanna MajewskaThe Aleksander Zelwerowicz National Academy of Dramatic Art Poland
https://orcid.org/0000-0002-5571-3054
Statistics
Abstract views: 451PDF downloads: 359
License
Copyright (c) 2020 Joanna Majewska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The author grants a royalty-free nonexclusive license (CC BY 4.0) to use the article in Pamiętnik Teatralny, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Pamiętnik Teatralny should it be published or used again (download licence agreement). By submitting an article the author agrees to make it available under CC BY 4.0 license.
From issue 1/2018 to 3/2022 all articles were published under a Creative Commons license CC BY-NC-ND 4.0. During this period the authors granted a royalty-free nonexclusive license (CC BY-ND 4.0) to use their article in Pamiętnik Teatralny, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Joanna Majewska, Nightingales in a Hot Tin Cage: "Not About Nightingales"—A Forgotten Play by Tennessee Williams , Pamiętnik Teatralny: Vol. 72 No. 3 (2023): Transnational Pathways of Eurasian Performance Arts (with essay cluster curated by Artur Duda)
