Słowiki w gorącej, blaszanej klatce: „Not About Nightingales" – zapomniany dramat Tennessee Williamsa

artykuł recenzowany

Joanna Majewska

joanna.majewska@e-at.edu.pl
Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-5571-3054

Abstrakt

Artykuł ma na celu przypomnienie wczesnej i praktycznie nieznanej w Polsce sztuki Tennessee Williamsa Not About Nightingales (1938). Autorka osadza ją w kontekście biografii pisarza i jego wrażliwości na problemy społecznie wykluczonych. Tematem sztuki jest nacechowany okrucieństwem stosunek większości do mniejszości (społecznych czy też seksualnych), niemieszczących się w stereotypowych ramach. Autorka szuka źródeł Not About Nightingales w biografii Williamsa: w wychowaniu na „Głębokim Południu”, w najbardziej konserwatywnym regionie Stanów Zjednoczonych, oraz w trudnej relacji pisarza z ojcem, traktującym go jak odmieńca. W opartym na faktach dramacie przedmiotem refleksji jest trudna sytuacja więź- niów, którzy wyróżniają się swoją odmiennością, co wzmaga stosowaną wobec nich przemoc. Młodzieńcza sztuka Williamsa pozwala zrewidować poglądy na temat jego twórczości i zwrócić na nią uwagę teatru społecznie zaangażowanego. Williams, znany głównie jako autor kameralnych dramatów psychologicznych, często udomowionych i zawłaszczonych przez popkulturę, był także pisarzem o dużej wrażliwości społecznej, wyczulonym na okrucieństwo w kontaktach międzyludzkich, ujawniające się szczególnie w stosunku do tych, którzy są inni.


Słowa kluczowe:

Tennessee Williams, "Not About Nightingales", dramat amerykański, inny, przemoc, więzienie, Głębokie Południe

Bataille, Georges. Literatura a zło: Emily Brontë – Baudelaire – Michelet – Blake – Sade – Proust – Kafka – Genet. Tłumaczenie Maria Wodzyńska-Walicka. Kraków: Oficyna Literacka, 1992.
  Google Scholar

Braun, Kazimierz. Krótka historia teatru amerykańskiego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2005.
  Google Scholar

Dalzell, Tom, Eric Partridge, and Terry Victor, eds. The New Partridge Dictionary of Slang and Uncoventional English. Vol. 2. New York: Routledge, 2006.
  Google Scholar

Day, Christine R., and Bob Woods, eds. Where I Live: Selected Essays. New York: New Directions Publishing, 1978.
  Google Scholar

De Man, Paul. „Autobiografia jako od-twarzanie”. Tłumaczenie Maria Bożenna Fedewicz. Pamiętnik Literacki 77, z. 2 (1986): 307–318.
  Google Scholar

Devlin, Albert J., and Nancy M. Tischler, eds. The Selected Letters of Tennessee Williams. Vol. 1, 1920–1945. London: Oberon Books, 2001.
  Google Scholar

Domosławski, Artur. Wykluczeni. Warszawa: Wielka Litera, 2017.
  Google Scholar

Foucault, Michel. Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu. Tłumaczenie Helena Kęszycka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.
  Google Scholar

Foucault, Michel. Nadzorować i karać: Narodziny więzienia. Tłumaczenie Tadeusz Komendant. Warszawa: Fundacja Aletheia, 1998.
  Google Scholar

Gatewood, Willard B. „The Arkansas Delta: The Deepest of the Deep South”. In The Arkansas Delta: Land of Paradox, edited by Willard B. Gatewood and Jeannie Whayne, 3–29. Fayetteville: University of Arkansas Press, 1993. https://doi.org/10.2307/j.ctt1ffjj73.6.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1ffjj73.6   Google Scholar

Grissom, James. Szaleństwa Boga: Tennessee Williams i kobiety z mgły. Tłumaczenie Michał Szczubiałka. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2016.
  Google Scholar

Innes, Christopher. „Teatr po i i II wojnie światowej”. W: Historia teatru, redakcja John Russell Brown, tłumaczenie Hanna Baltyn-Karpińska, 380–444. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
  Google Scholar

Klossowski, Pierre. Sade mój bliźni. Tłumaczenie Bogdan Banasiak i Krzysztof Matuszewski. Warszawa: Fundacja Aletheia, 1999.
  Google Scholar

Lahr, John. Tennessee Williams: Mad Pilgrimage of the Flesh. New York: W.W. Norton, 2015.
  Google Scholar

Lejeune, Philippe. „Autobiografia i historia literatury”. Tłumaczenie Regina Lubas- -Bartoszyńska. W: Wariacje na temat pewnego paktu: O autobiografii, redakcja Regina Lubas-Bartoszyńska, 57–92. Kraków: Universitas, 2001.
  Google Scholar

Leverich, Lyle. Tom: The Unknown Tennessee Williams. New York: Crown Publishers, 1995.
  Google Scholar

Mally, Lynn. „The Americanization of the Soviet Living Newspaper”. Carl Beck Papers in Russian and East European Studies, no. 1903 (2008): 1–40. https://doi. org/10.5195/cbp.2008.140.
DOI: https://doi.org/10.5195/CBP.2008.140   Google Scholar

Mayer, Hans. Odmieńcy. Tłumaczenie Anna Kryczyńska. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, 2005.
  Google Scholar

Murphy, Brenda A. „Tennessee Williams”. In A Companion to Twentieth-Century American Drama, edited by David Krasner, 175–191. Malden, MA: Blackwell Publishing, 2005.
DOI: https://doi.org/10.1111/b.9781405110884.2006.00015.x   Google Scholar

Środa, Magdalena. Obcy, inny, wykluczony. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2020.
  Google Scholar

Theroux, Paul. Głębokie Południe: Cztery pory roku na głuchej prowincji. Tłumaczenie Michał Szczubiałka. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017.
  Google Scholar

Verner Gunn, Janet. „Sytuacja autobiograficzna”. Tłumaczenie Jadwiga Węgrodzka. W: Autobiografia, redakcja Małgorzata Czermińska, 145–168. Gdańsk: słowo/ obraz terytoria, 2009.
  Google Scholar

Williams, Tennessee. Not About Nightingales. Foreword by Vanessa Redgrave. Introduction by Allean Hale. New York: New Directions Publishing, 1998.
DOI: https://doi.org/10.2307/25008319   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2023-08-29

Cited By / Share

Majewska, J. (2023) „Słowiki w gorącej, blaszanej klatce: „Not About Nightingales" – zapomniany dramat Tennessee Williamsa”, Pamiętnik Teatralny, 72(3), s. 147–168. doi: 10.36744/pt.1428.

Autorzy

Joanna Majewska 
joanna.majewska@e-at.edu.pl
Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie Polska
https://orcid.org/0000-0002-5571-3054

Joanna Majewska - doktor nauk humanistycznych, absolwentka Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego i l’UFR d’Études slaves de la Faculté des Lettres de Sorbonne Université. Adiunktka w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza. Zajmuje się literaturą europejskiego i polskiego modernizmu, polską literaturą grozy, dramatem (Pierre de Marivaux, Tennessee Williams) i teatrem (Michaił Czechow).



Statystyki

Abstract views: 194
PDF downloads: 105


Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Joanna Majewska

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.

Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.