Od zespołu do przedsiębiorstwa teatralnego: Oficjalne sceny Paryża XVIII wieku – rozwój i kontrola
Abstrakt
W XVIII w. słabnie militarna i gospodarcza dominacja Francji w Europie, ale – paradoksalnie – jest to złoty okres jej kulturalnego oddziaływania na kraje starego kontynentu. Znaczna część dworów powołuje do życia teatry, które często postrzegamy jako lokalne wersje Comédie-Française, gdyż powielają one schemat bliskiej łączności dworu i sceny, która stać się ma miejscem popularyzowania oficjalnego modelu cywilizacyjnego. Tymczasem w osiemnastowiecznej Francji zarówno Comédie-Française, jak i pozostałe „sceny oficjalne” (Opéra, Comédie-Italienne a później Opéra-Comique) korzystające z królewskiego wsparcia (najczęściej w formie monopolu, bezpośredniej subwencji, czasem preferencyjnego użyczenia gmachu) coraz skuteczniej uwalniają się od związków z Wersalem, stając się coraz bardziej mieszczańskimi teatrami stolicy. Osiemnastowieczne dwory Europy często nie doceniały skomplikowanego systemu powiązań i zależności (między dworem a mieszczańską publicznością, między scenami oficjalnymi a nieoficjalnymi), które wpłynęły na kształt życia teatralnego stolicy tamtego okresu. Powielały w gruncie rzeczy uproszczone, jeszcze siedemnastowieczne wyobrażenie o teatrze francuskiego dworu, podczas gdy nad Sekwaną teatr wkraczał już w zupełnie inną fazę rozwoju.
Słowa kluczowe:
teatr francuski, teatr XVIII wieku, teatr w Paryżu, historia teatru, produkcja teatralna, przedsiębiorstwo teatralneBibliografia
Alasseur, C. (1967). La Comédie-Française au XVIII siècle, étude économique. Paris: Mouton.
DOI: https://doi.org/10.1515/9783111330662
Google Scholar
de Andia, B. (1998). Paris et ses théâtres. Architecture et décor. Paris: Action Artistique De la Ville de Paris.
Google Scholar
Beaussant, P. (1996). Les Plaisirs de Versailles: Théâtre et musique. Paris: Fayard.
Google Scholar
Chaouche, S. (2008). L’économie du luxe: L’intendance des Menus-Plaisirs du roi par Papillon de la Ferté (1756–1780). Dix-huitième siècle, 1, 395-412.
DOI: https://doi.org/10.3917/dhs.040.0395
Google Scholar
Fuchs, M. (1986). La Vie théâtrale en province au XVIIIe siècle. Paris: CNRS.
Google Scholar
Lagrave, H. (1992). Privilèges et libertés. In J. de Jomaron (ed.), Le Théâtre en France (vol. 1). Paris: Armand Colin.
Google Scholar
Lagrave, H. (1992). Le Théâtre et le public à Paris de 1715 à 1750, Paris: Klincksieck.
Google Scholar
Lemaigre-Gaffier, P. (2009). Servir le roi et administrer la cour: Les Menus Plaisirs et l’invention de leur personnel (années 1740–1780). Hypothèses, 1.
DOI: https://doi.org/10.3917/hyp.081.0051
Google Scholar
Lever, M. (2001). Théâtre et Lumières: Les spectacles de Paris au XVIIIe siècle. Paris: Fayard.
Google Scholar
Majewski, T. (2017). Widłak – od pirotechniki do kserografii: W stronę (bio)archeologii mediów. Kwartalnik Filmowy, 99, 63-78.
Google Scholar
Markovits, R. (2014). Civiliser l’Europe: Politiques du théâtre français au XVIIIe siècle. Paris: Fayard.
Google Scholar
Olkusz, P. (2014). Marivaux w osiemnastowiecznej Francji i Polsce. Dwa modele recepcji, Pamiętnik Teatralny, 4, 97-142.
Google Scholar
Rougemont, M. de. (1988). La Vie théâtrale en France au XVIIIe siècle. Genève: Champion-Slatkine.
Google Scholar
Serre, S. (2008). Monopole de l’art, art du monopole? L’Opéra de Paris sous l’Ancien Régime. Entreprises et histoire, 4.
DOI: https://doi.org/10.3917/eh.053.0080
Google Scholar
Trott, D. (2000). Théâtre du XVIIIe siècle: Jeux, Écritures, Regards. Montpellier: Éditions espaces 34.
Google Scholar
Statystyki
Abstract views: 449PDF downloads: 223
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Piotr Olkusz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Piotr Olkusz, Paradoks o konwencji: «Refleksje krytyczne» Jean-Baptiste’a Dubosa , Pamiętnik Teatralny: Tom 69 Nr 1 (2020)
- Piotr Olkusz, «Pocieszne wykwintnisie» Molière’a: Farsa na kobiety? , Pamiętnik Teatralny: Tom 72 Nr 1 (2023): Molière: Powroty (z blokiem tematycznym według koncepcji Patryka Kenckiego)
- Piotr Olkusz, Théâtres de société we Francji: salonowy eksperyment i laboratorium nowych reguł , Pamiętnik Teatralny: Tom 67 Nr 4 (2018)
- Piotr Olkusz, Archipelag Marivaux: «Wyspa niewolników» – «Wyspa Rozumu» – «Kolonia» , Pamiętnik Teatralny: Tom 66 Nr 3 (2017)
