Od zespołu do przedsiębiorstwa teatralnego: Oficjalne sceny Paryża XVIII wieku – rozwój i kontrola
Abstrakt
W XVIII w. słabnie militarna i gospodarcza dominacja Francji w Europie, ale – paradoksalnie – jest to złoty okres jej kulturalnego oddziaływania na kraje starego kontynentu. Znaczna część dworów powołuje do życia teatry, które często postrzegamy jako lokalne wersje Comédie-Française, gdyż powielają one schemat bliskiej łączności dworu i sceny, która stać się ma miejscem popularyzowania oficjalnego modelu cywilizacyjnego. Tymczasem w osiemnastowiecznej Francji zarówno Comédie-Française, jak i pozostałe „sceny oficjalne” (Opéra, Comédie-Italienne a później Opéra-Comique) korzystające z królewskiego wsparcia (najczęściej w formie monopolu, bezpośredniej subwencji, czasem preferencyjnego użyczenia gmachu) coraz skuteczniej uwalniają się od związków z Wersalem, stając się coraz bardziej mieszczańskimi teatrami stolicy. Osiemnastowieczne dwory Europy często nie doceniały skomplikowanego systemu powiązań i zależności (między dworem a mieszczańską publicznością, między scenami oficjalnymi a nieoficjalnymi), które wpłynęły na kształt życia teatralnego stolicy tamtego okresu. Powielały w gruncie rzeczy uproszczone, jeszcze siedemnastowieczne wyobrażenie o teatrze francuskiego dworu, podczas gdy nad Sekwaną teatr wkraczał już w zupełnie inną fazę rozwoju.
Słowa kluczowe:
teatr francuski, teatr XVIII wieku, teatr w Paryżu, historia teatru, produkcja teatralna, przedsiębiorstwo teatralneBibliografia
Alasseur, C. (1967). La Comédie-Française au XVIII siècle, étude économique. Paris: Mouton.
DOI: https://doi.org/10.1515/9783111330662
Google Scholar
de Andia, B. (1998). Paris et ses théâtres. Architecture et décor. Paris: Action Artistique De la Ville de Paris.
Google Scholar
Beaussant, P. (1996). Les Plaisirs de Versailles: Théâtre et musique. Paris: Fayard.
Google Scholar
Chaouche, S. (2008). L’économie du luxe: L’intendance des Menus-Plaisirs du roi par Papillon de la Ferté (1756–1780). Dix-huitième siècle, 1, 395-412.
DOI: https://doi.org/10.3917/dhs.040.0395
Google Scholar
Fuchs, M. (1986). La Vie théâtrale en province au XVIIIe siècle. Paris: CNRS.
Google Scholar
Lagrave, H. (1992). Privilèges et libertés. In J. de Jomaron (ed.), Le Théâtre en France (vol. 1). Paris: Armand Colin.
Google Scholar
Lagrave, H. (1992). Le Théâtre et le public à Paris de 1715 à 1750, Paris: Klincksieck.
Google Scholar
Lemaigre-Gaffier, P. (2009). Servir le roi et administrer la cour: Les Menus Plaisirs et l’invention de leur personnel (années 1740–1780). Hypothèses, 1.
DOI: https://doi.org/10.3917/hyp.081.0051
Google Scholar
Lever, M. (2001). Théâtre et Lumières: Les spectacles de Paris au XVIIIe siècle. Paris: Fayard.
Google Scholar
Majewski, T. (2017). Widłak – od pirotechniki do kserografii: W stronę (bio)archeologii mediów. Kwartalnik Filmowy, 99, 63-78.
Google Scholar
Markovits, R. (2014). Civiliser l’Europe: Politiques du théâtre français au XVIIIe siècle. Paris: Fayard.
Google Scholar
Olkusz, P. (2014). Marivaux w osiemnastowiecznej Francji i Polsce. Dwa modele recepcji, Pamiętnik Teatralny, 4, 97-142.
Google Scholar
Rougemont, M. de. (1988). La Vie théâtrale en France au XVIIIe siècle. Genève: Champion-Slatkine.
Google Scholar
Serre, S. (2008). Monopole de l’art, art du monopole? L’Opéra de Paris sous l’Ancien Régime. Entreprises et histoire, 4.
DOI: https://doi.org/10.3917/eh.053.0080
Google Scholar
Trott, D. (2000). Théâtre du XVIIIe siècle: Jeux, Écritures, Regards. Montpellier: Éditions espaces 34.
Google Scholar
Statystyki
Abstract views: 84PDF downloads: 72
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Piotr Olkusz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY-NC-ND 4.0.
Inne teksty tego samego autora
- Piotr Olkusz, Paradoks o konwencji: «Refleksje krytyczne» Jean-Baptiste’a Dubosa , Pamiętnik Teatralny: Tom 69 Nr 1 (2020)
- Piotr Olkusz, Théâtres de société we Francji: salonowy eksperyment i laboratorium nowych reguł , Pamiętnik Teatralny: Tom 67 Nr 4 (2018)
