Transmisje (z) odległych topografii przemocy

Kino o dronach bojowych i liminalne formuły dystansu

Artykuł recenzowany

Sebastian Porzuczek

sebastian.porzuczek@gmail.com
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-3087-4177

Abstrakt

Artykuł stanowi omówienie (na przykładach filmowych oraz na gruncie forensycznych praktyk kolektywu Forensic Architecture) zagadnienia operacji wojskowych z wykorzystaniem dronów bojowych jako elementuwspółczesnej kultury wizualnej. Analiza formalnych właściwości obrazów, transmitujących za pośrednictwem drona rzeczywistość wojny, pozwala autorowi uchwycić sytuację poznawczą operatora drona jako czasoprzestrzennie liminalną i ujmowaną tu per analogiam do ciemni optycznej (J. Crary). Interpretacja tej problematyki domaga się zarówno uwzględnienia perspektywy antropologicznej (G. Chamayou), jak i metodologicznego zaplecza refleksji nad maszynowym widzeniem (P. Virilio, J. Żylińska), czego efektem jest konceptualizacja dystansu, negocjująca – w ramach technologicznego przybliżenia – tradycyjną atrybucję widzenia jako zobojętniającego, uzupełniona o rekonstrukcjęimmanentnie proliferacyjnego charakteru obrazów przemocy.


Słowa kluczowe:

drony bojowe, liminalność, dystans, przemoc, widzenie maszynowe, forensyka, kino

Braeunert, Svea, Meredith Malone. „To See Without Being Seen:Critical Concepts and Curatorial Approaches Informing the Exhibition on Contemporary Art, Drones, and Surveillance”. Media-N 13, 1 (2019). https://iopn.library.illinois.edu/journals/median/article/view/46/37.
  Google Scholar

Brzozowska-Brywczyńska, Maja. „Polityka litości i reżimy reprezentacji. Dylematy widza cudzego cierpienia”. Kultura Współczesna 4, 103 (2018).
  Google Scholar

Burke, Harry, Lucy Chinen. „Constructions of Truth In A Drone Age: ‘Forensis’ at HKW, Berlin”. https://rhizome.org/editorial/2014/apr/1/forensis-haus-der-kulteren-der-welt-berlin/.
  Google Scholar

Chamayou, Grégoire. A Theory of the Drone. Tłum. na ang. Janet Lloyd. New York: The New Press, 2015.
  Google Scholar

Chappelle, Wayne L., Kent D. McDonald, Lillian Prince, Tanya Goodman, Bobbie N. Ray-Sannerud, William Thompson. „Symptoms of Psychological Distress and Post-Traumatic Stress Disorder in United States Air Force ‘Drone’ Operators”. Military Medicine, 179 (2014).
DOI: https://doi.org/10.7205/MILMED-D-13-00501   Google Scholar

Crary, Jonathan. „Camera obscura i jej podmiot”. Tłum. Magdalena Szcześniak. W: Antropologia kultury wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów, red. Iwona Kurz, Paulina Kwiatkowska, Łukasz Zaremba. Warszawa: Wydawnictwo UW, 2012.
  Google Scholar

Delmont, Matt. „Drone Encounters: Noor Behram, Omer Fast, and Visual Critiques of Drone Warfare”. American Quarterly 65, 1 (2013).
DOI: https://doi.org/10.1353/aq.2013.0002   Google Scholar

Flusser, Vilém. Ku filozofii fotografii. Tłum. Jacek Maniecki. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2015.
  Google Scholar

Forensic Architecture. „Drone Strike in Mir Ali.” https://forensic-architecture.org/investigation/drone-strike-in-mir-ali.
  Google Scholar

Forensic Architecture. „Drone Strike in Miranshah.” https://forensic-architecture.org/investigation/drone-strike-in-miranshah.
  Google Scholar

Gregory, Derek. „From a View to a Kill. Drones and Late Modern War”. Theory, Culture & Society 28, 7-8 (2011).
DOI: https://doi.org/10.1177/0263276411423027   Google Scholar

Hutchinson, Jane. „Review of To See Without Being Seen: Contemporary Art and Drone Warfare”. https://www.leonardo.info/review/2017/05/review-of-to-see-without-being-seen-contemporary-art-and-drone-warfare.
  Google Scholar

Jünger, Ernst. „O bólu”. Tłum. Jerzy Prokopiuk. Literatura na Świecie, 9 (1986).
  Google Scholar

Kopeć, Rafał. „Dyplomacja dronów”. Kultura i Polityka, 17 (2015).
  Google Scholar

Loska, Krzysztof. „Wojna i prędkość – w stronę estetyki katastrofy – filozofia Paula Virilio”. Principia, 26 (2000).
  Google Scholar

McCosker, Anthony. „Drone Media: Unruly Systems, Radical Empiricism and Camera Consciousness”. Culture Machine 16 (2015).
  Google Scholar

Sendyka, Roma. „W imię zmarłych: humanistyka forensycznej wrażliwości i publicznej prawdomówności”. Teksty Drugie, 1 (2017).
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.1.6   Google Scholar

„SPEED-SPACE (Interview with Paul Virilio)”. Rozm. przepr. Chris Dercon, https://onscenes.weebly.com/philosophy/speed-space-interview-with-paul-virilio, dostęp 18 stycznia 2023.
  Google Scholar

Szlachcicowa, Irena. „Borderscapes – krajobrazy granic jako nowa perspektywa badań”. Politeja 58, 1 (2019).
DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.16.2019.58.02   Google Scholar

UNSW. „Forensic Architecture with Eyal Weizman.” Rozm. przepr. Michael Richardson, YouTube, 5 maja 2022. https://www.youtube.com/watch?v=UL2dx66n7d8.
  Google Scholar

Virilio, Paul. Bomba informacyjna. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2006.
  Google Scholar

Virilio, Paul. Maszyna widzenia. Tłum. Barbara Kita. W: Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, red. Andrzej Gwóźdź, Kraków: TAiWPN Universitas, 2001.
  Google Scholar

Weizman, Eyal. „Introduction: Forensis”. W: tegoż. Forensis. The Architecture of Public Truth. Berlin: Sternberg Press and Forensic Architecture, 2014.
  Google Scholar

Welsch, Wolfgang. „Na drodze do kultury słyszenia?”. Tłum. Krystyna Wilkoszewska. W: Przemoc ikoniczna czy „nowa widzialność”, red. Eugeniusz Wilk, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2001.
  Google Scholar

Zylinska, Joanna. AI Art. Machine Visions and Warped Dreams. London: Open Humanities Press, 2020.
  Google Scholar

Żylińska, Joanna. „Fotografia po człowieku”. Tłum. Patrycja Poniatowska. Teksty Drugie, 1 (2017).
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.1.28   Google Scholar

Filmy pełnometrażowe
  Google Scholar

Drone, reż. T. Hessen Schei, Flimmer Film 2014.
  Google Scholar

Eye in the Sky, reż. G. Hood, Raindog Films, Entertainment One 2015.
  Google Scholar

Good Kill, reż. A. Niccol, Voltage Pictures 2014.
  Google Scholar

Filmy krótkometrażowe
  Google Scholar

Drone, reż. D. Jewel, A Third Man Films Production 2013.
  Google Scholar

Drone, reż. J. S. Lee, University of Southern California 2015.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2025-02-05

Cited By / Share

Porzuczek, S. (2025) „Transmisje (z) odległych topografii przemocy: Kino o dronach bojowych i liminalne formuły dystansu”, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 347(4), s. 169–176. doi: 10.36744/k.3218.

Autorzy

Sebastian Porzuczek 
sebastian.porzuczek@gmail.com
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0002-3087-4177

Sebastian Porzuczek – magister filologii polskiej oraz filmoznawstwa i wiedzy o nowych mediach; doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UJ; autor książki Mapowanie bólu. Lektura – Spojrzenie – Afekt; publikował na łamach między innymi „Wielogłosu” i „Tekstów Drugich”; obecnie prowadzi badania nad (re)prezentacjami antropogenicznych katastrof na gruncie kina i sztuki nowych mediów.



Statystyki

Abstract views: 31
PDF downloads: 24