Obraz-zagadka golusa u Brunona Schulza

Karen Underhill; Jan Godyń

doi:10.36744/k.4429

Obraz-zagadka golusa u Brunona Schulza

Artykuł nierecenzowany, Zgłoszenie 26.04.2025, Decyzja redakcji 1.09.2025

Karen Underhill

underhill.karen@gmail.com
Wydział Studiów Polskich, Rosyjskich i Litewskich, University of Illinois, Chicago (Stany Zjednoczone)
https://orcid.org/0000-0002-6497-0407

Jan Godyń

(Polska)

DOI: https://doi.org/10.36744/k.4429

Abstrakt

W tym artykule, napisanym w hołdzie śp. Profesorowi Jerzemu Jarzębskiemu, omówienie terminu „golus” – słowa oznaczającego w języku jidysz zarówno „wygnanie”, jak i „diasporę” – staje się okazją do refleksji nad kilkoma tematami, które definiują i łączą twórczość Brunona Schulza, życie i naukę Jerzego Jarzębskiego, a także kontekst schronienia i solidarności stworzony na SchulzFeście ’24 w Drohobyczu. W eseju z 1937 roku, poświęconym artyście Efraimowi Mojżeszowi Lilienowi, Schulz określił jego dzieło jako „twór zrodzony z golusowej tęsknoty”. W artykule postawiono tezę, że w swojej diasporycznej modernistycznej poetyce Bruno Schulz zdołał aktywnie wykorzystać „obraz-zagadkę” golusa, aby stworzyć literaturę, która mogłaby zawrzeć w sobie nierozwiązywalne napięcie życia żydowskiego pisarza w Europie państw narodowych po I wojnie światowej oraz że trwałym gestem autora było otwarcie tego specyficznego żydowskiego doświadczenia na Obcego i na drugiego człowieka.

Słowa kluczowe:

Bruno Schulz, modernizm diasporyczny, Jerzy Jarzębski, Drohobycz, SchulzFest

Bibliografia

Benjamin, Walter. “On the Concept of History”. Selected Writings, t. 4, 1938–1940. Cambridge, MA: Belknap Press of Harvard University, 2006.
Google Scholar

Derrida, Jacques. Hospitality, t. 1. Pascale-Anne Brault i Peggy Kamuf (red.). Tłum. E.S. Burt. Chicago: University of Chicago Press, 2023.
Google Scholar

Handelman, Susan A. Fragments of Redemption: Jewish Thought & Literary Theory in Benjamin, Scholem, & Levinas. Bloomington, IN: Indiana University Press, 1991.
DOI: https://doi.org/10.2979/1722.0 Google Scholar

Hassan, Waïl S. “Translational Literature and the Pleasures of Exile”, PMLA, t. 131, nr 5 (2016): 1435–43.
DOI: https://doi.org/10.1632/pmla.2016.131.5.1435 Google Scholar

Jarzębski, Jerzy. „Wstęp”. Bruno Schulz: Opowiadania, wybór esejów i listów. Red. Jerzy Jarzębski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989.
Google Scholar

Lazorak, Bohdan. „‘Trzon galerii miejskiej’ i ‘mój ślub mistyczny ze sztuką’: zapomniane teksty Brunona Schulza o malarstwie drohobyckich artystów Feliksa Lachowicza i Efraima Mojżesza Liliena”. Bruno Schulz: tesksty i konteksty. Materiały VI Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu, red. Wiera Meniok. Drohobycz: Polonistyczne Centrum Naukowo-Informacyjne im. Igora Menioka, 2016: 521–570.
Google Scholar

Moss, Kenneth. An Unchosen People: Jewish Political Reckoning in Interwar Poland. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2021.
DOI: https://doi.org/10.4159/9780674269989 Google Scholar

Schulz, Bruno. „E. M. Lilien”. Acta Schulziana: Artyści z Drohobycza, Lilien i Lachowicz, red. Wiera Meniok i Grzegorz Józefczuk. Drohobycz: Stowarzyszenie Festiwal Brunona Schulza, 2015, nr. 1.
Google Scholar

Schulz, Bruno. „E. M. Lilien”. Schulz/Forum, 2015, nr 6: 83–96. Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki.
Google Scholar

Sitkiewicz, Piotr. „Ocalony przez mit. Schulz i Lilien”, Schulz/Forum, 2015, nr 6: 97–104.
Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2025-12-17

Cited By / Share

Underhill, K. i Godyń, J. (2025) „Obraz-zagadka golusa u Brunona Schulza”, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 350(3), s. 154–156. doi: 10.36744/k.4429.

Autorzy

Karen Underhill
underhill.karen@gmail.com
Wydział Studiów Polskich, Rosyjskich i Litewskich, University of Illinois, Chicago Stany Zjednoczone
https://orcid.org/0000-0002-6497-0407

Karen Underhill – profesorka studiów polsko-żydowskich na Wydziale Studiów Polskich, Rosyjskich i Litewskich Uniwersytetu Illinois w Chicago. Autorka książki Bruno Schulz and Galician Jewish Modernity (2024). Bada wielojęzyczną kulturę polsko-żydowską, zmieniającą się pamięć o żydowskiej przeszłości Polski, hybrydowe i diasporyczne formy kulturowe. Współzałożycielka Massolit Books & Cafe w Krakowie. Publikowała w „Tekstach Drugich”, „Jewish Social Studies”, „POLIN Journal”, „East European Politics and Societies”, „Czasie Kultury”, „Ruchu Literackim”, „Slavic and East European Journal” i „Jewish Renaissance”.