Transmisje (z) odległych topografii przemocy
Kino o dronach bojowych i liminalne formuły dystansu
Sebastian Porzuczek
sebastian.porzuczek@gmail.comSzkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-3087-4177
Abstrakt
Artykuł stanowi omówienie (na przykładach filmowych oraz na gruncie forensycznych praktyk kolektywu Forensic Architecture) zagadnienia operacji wojskowych z wykorzystaniem dronów bojowych jako elementuwspółczesnej kultury wizualnej. Analiza formalnych właściwości obrazów, transmitujących za pośrednictwem drona rzeczywistość wojny, pozwala autorowi uchwycić sytuację poznawczą operatora drona jako czasoprzestrzennie liminalną i ujmowaną tu per analogiam do ciemni optycznej (J. Crary). Interpretacja tej problematyki domaga się zarówno uwzględnienia perspektywy antropologicznej (G. Chamayou), jak i metodologicznego zaplecza refleksji nad maszynowym widzeniem (P. Virilio, J. Żylińska), czego efektem jest konceptualizacja dystansu, negocjująca – w ramach technologicznego przybliżenia – tradycyjną atrybucję widzenia jako zobojętniającego, uzupełniona o rekonstrukcjęimmanentnie proliferacyjnego charakteru obrazów przemocy.
Słowa kluczowe:
drony bojowe, liminalność, dystans, przemoc, widzenie maszynowe, forensyka, kinoBibliografia
Braeunert, Svea, Meredith Malone. „To See Without Being Seen:Critical Concepts and Curatorial Approaches Informing the Exhibition on Contemporary Art, Drones, and Surveillance”. Media-N 13, 1 (2019). https://iopn.library.illinois.edu/journals/median/article/view/46/37.
Google Scholar
Brzozowska-Brywczyńska, Maja. „Polityka litości i reżimy reprezentacji. Dylematy widza cudzego cierpienia”. Kultura Współczesna 4, 103 (2018).
Google Scholar
Burke, Harry, Lucy Chinen. „Constructions of Truth In A Drone Age: ‘Forensis’ at HKW, Berlin”. https://rhizome.org/editorial/2014/apr/1/forensis-haus-der-kulteren-der-welt-berlin/.
Google Scholar
Chamayou, Grégoire. A Theory of the Drone. Tłum. na ang. Janet Lloyd. New York: The New Press, 2015.
Google Scholar
Chappelle, Wayne L., Kent D. McDonald, Lillian Prince, Tanya Goodman, Bobbie N. Ray-Sannerud, William Thompson. „Symptoms of Psychological Distress and Post-Traumatic Stress Disorder in United States Air Force ‘Drone’ Operators”. Military Medicine, 179 (2014).
DOI: https://doi.org/10.7205/MILMED-D-13-00501
Google Scholar
Crary, Jonathan. „Camera obscura i jej podmiot”. Tłum. Magdalena Szcześniak. W: Antropologia kultury wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów, red. Iwona Kurz, Paulina Kwiatkowska, Łukasz Zaremba. Warszawa: Wydawnictwo UW, 2012.
Google Scholar
Delmont, Matt. „Drone Encounters: Noor Behram, Omer Fast, and Visual Critiques of Drone Warfare”. American Quarterly 65, 1 (2013).
DOI: https://doi.org/10.1353/aq.2013.0002
Google Scholar
Flusser, Vilém. Ku filozofii fotografii. Tłum. Jacek Maniecki. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2015.
Google Scholar
Forensic Architecture. „Drone Strike in Mir Ali.” https://forensic-architecture.org/investigation/drone-strike-in-mir-ali.
Google Scholar
Forensic Architecture. „Drone Strike in Miranshah.” https://forensic-architecture.org/investigation/drone-strike-in-miranshah.
Google Scholar
Gregory, Derek. „From a View to a Kill. Drones and Late Modern War”. Theory, Culture & Society 28, 7-8 (2011).
DOI: https://doi.org/10.1177/0263276411423027
Google Scholar
Hutchinson, Jane. „Review of To See Without Being Seen: Contemporary Art and Drone Warfare”. https://www.leonardo.info/review/2017/05/review-of-to-see-without-being-seen-contemporary-art-and-drone-warfare.
Google Scholar
Jünger, Ernst. „O bólu”. Tłum. Jerzy Prokopiuk. Literatura na Świecie, 9 (1986).
Google Scholar
Kopeć, Rafał. „Dyplomacja dronów”. Kultura i Polityka, 17 (2015).
Google Scholar
Loska, Krzysztof. „Wojna i prędkość – w stronę estetyki katastrofy – filozofia Paula Virilio”. Principia, 26 (2000).
Google Scholar
McCosker, Anthony. „Drone Media: Unruly Systems, Radical Empiricism and Camera Consciousness”. Culture Machine 16 (2015).
Google Scholar
Sendyka, Roma. „W imię zmarłych: humanistyka forensycznej wrażliwości i publicznej prawdomówności”. Teksty Drugie, 1 (2017).
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.1.6
Google Scholar
„SPEED-SPACE (Interview with Paul Virilio)”. Rozm. przepr. Chris Dercon, https://onscenes.weebly.com/philosophy/speed-space-interview-with-paul-virilio, dostęp 18 stycznia 2023.
Google Scholar
Szlachcicowa, Irena. „Borderscapes – krajobrazy granic jako nowa perspektywa badań”. Politeja 58, 1 (2019).
DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.16.2019.58.02
Google Scholar
UNSW. „Forensic Architecture with Eyal Weizman.” Rozm. przepr. Michael Richardson, YouTube, 5 maja 2022. https://www.youtube.com/watch?v=UL2dx66n7d8.
Google Scholar
Virilio, Paul. Bomba informacyjna. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2006.
Google Scholar
Virilio, Paul. Maszyna widzenia. Tłum. Barbara Kita. W: Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, red. Andrzej Gwóźdź, Kraków: TAiWPN Universitas, 2001.
Google Scholar
Weizman, Eyal. „Introduction: Forensis”. W: tegoż. Forensis. The Architecture of Public Truth. Berlin: Sternberg Press and Forensic Architecture, 2014.
Google Scholar
Welsch, Wolfgang. „Na drodze do kultury słyszenia?”. Tłum. Krystyna Wilkoszewska. W: Przemoc ikoniczna czy „nowa widzialność”, red. Eugeniusz Wilk, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2001.
Google Scholar
Zylinska, Joanna. AI Art. Machine Visions and Warped Dreams. London: Open Humanities Press, 2020.
Google Scholar
Żylińska, Joanna. „Fotografia po człowieku”. Tłum. Patrycja Poniatowska. Teksty Drugie, 1 (2017).
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.1.28
Google Scholar
Filmy pełnometrażowe
Google Scholar
Drone, reż. T. Hessen Schei, Flimmer Film 2014.
Google Scholar
Eye in the Sky, reż. G. Hood, Raindog Films, Entertainment One 2015.
Google Scholar
Good Kill, reż. A. Niccol, Voltage Pictures 2014.
Google Scholar
Filmy krótkometrażowe
Google Scholar
Drone, reż. D. Jewel, A Third Man Films Production 2013.
Google Scholar
Drone, reż. J. S. Lee, University of Southern California 2015.
Google Scholar
Autorzy
Sebastian Porzuczeksebastian.porzuczek@gmail.com
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0002-3087-4177
Sebastian Porzuczek – magister filologii polskiej oraz filmoznawstwa i wiedzy o nowych mediach; doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UJ; autor książki Mapowanie bólu. Lektura – Spojrzenie – Afekt; publikował na łamach między innymi „Wielogłosu” i „Tekstów Drugich”; obecnie prowadzi badania nad (re)prezentacjami antropogenicznych katastrof na gruncie kina i sztuki nowych mediów.
Statystyki
Abstract views: 31PDF downloads: 24
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Sebastian Porzuczek

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.