Rzymski antykrajobraz

Mateusz Salwa

mateusz.salwa@uw.edu.pl
Wydział Filozofii, Uniwersytet Warszawski (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4988-8912

Abstrakt

Celem artykułu jest pokazanie, jak tradycyjne, estetyczne rozumienie krajobrazu skutkuje przeoczaniem krajobrazów uważanych za zdegradowane. Tego rodzaju spojrzenie zdaje się dominować we współczesnych wyobrażeniach o Włoszech, na skutek czego jawią się one jako Bel Paese, którego panoramę bywa zakłócana brzydkimi miejscami. Ich brzydota ma zaś wynikać m.in. z braku wrażliwości krajobrazowej mieszkańców. Tego rodzaju przeoczenie jest jednak aktem niesprawiedliwości. Osnową artykułu jest konfrontacja wizji Rzymu zaoferowanej przez Georga Simmla z obrazem Wiecznego Miasta pokazanym w filmie dokumentalnym Rzymska Aureola (2013). Jego reżyser ukazuje codzienne życie mieszkańców okolic rzymskiej obwodnicy, które łatwo opatrzyć mianem antykrajobrazu. Konfrontacja ta posłuży także pokazaniu na wybranych przykładach, jak zmieniło się rozumienie pojęcia krajobrazu we włoskiej literaturze przedmiotu 2. połowy XX wieku: krajobraz przestał być wyłącznie zjawiskiem estetycznym, nabierając wymiaru etycznego.


Słowa kluczowe:

Rzym, krajobraz, antropologia, miasto

Assunto Rosario, Il paesaggio e l’estetica, Palermo, Il Novecento, 1973.
  Google Scholar

Bassetti Nicolò, Mateucci Sapo, Sacro romano Gra. Persone, luoghi, paesaggi lungo il Grande Raccordo Anulare, con uno scritto di Renato Nicolini, postfazione di Granfranco Rosi, Macerata, Quodlibet 2013.
  Google Scholar

Bonesio Lusia, Luoghi e forme, w: Paesaggio. L’anima dei luoghi, a cura di L. Bonesio, L. Micotti, Reggio Emilia, Diabasis, 2008, s. 72-85.
  Google Scholar

Brizio‐Skov Flavia, Laviosa Flavia, Marcus Millicent, O’Leary Alan, Riva Massimo, Verdicchio Pasquale, Wagstaff Christopher, Forum: The Present State and Likely Prospects of Italian Cinema and Cinema Studies, w: A Companion to Italian Cinema, Oxford, Wiley-Blackwell, 2017, s. 553-571.
  Google Scholar

Camporesi Piero, Le belle contrade. Nascita del paesaggio italiano, Milano, Garzanti, 1992.
  Google Scholar

Cresswell Tim, Landscape and the Obliteration of Practice, w: Handbook of Cultural Geography, eds. Kay Anderson, Mona Domosh, Steve Pile, Nigel Thrift, London, Sage, 2003, s. 269-281.
DOI: https://doi.org/10.4135/9781848608252.n18   Google Scholar

D’Angelo Paolo, Filosofia del paesaggio, Roma, Quodlibet, 2010.
  Google Scholar

De Martino Roccardo, La poesia dell’ombra. La città e il suo riflesso oscuro, w: La Città altra. Storia e immagine della diversità urbana: luoghi e paesaggi dei privilegi e del benessere, dell’isolamento, del disagio, della multiculturalità, red. Francesca Capano, Maria Ines Pascariello, Massimo Visone, Napoli, Federico II University Press, 2018, s. 915-922.
  Google Scholar

Franceschi Cathérine, Du mot paysage et de ses équivalents dans cinq langues européennes, w: Les Enjeux du paysage, sous la dir. de Michel Collot, Ousia, Bruxelles 1997, s. 75-111.
  Google Scholar

Ingold Tim, Czasowość krajobrazu, przeł. Beata Frydryczak, w: Krajobrazy. Antologia, red. Beata Frydryczak, Dorota Angutek, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2014, s. 141–164.
  Google Scholar

Lingiardi Vittorio, Mindscapes. Psiche nel paesaggio, Milano, Raffaello Cortina Editore, 2017.
  Google Scholar

Milani Raffaele, L’arte del paesaggio, Bologna, Il Mulino, 2017.
  Google Scholar

Modena Letizia, Senza raccontarli i luoghi non esistono”: Il GRA di Roma tra urbanistica e transmedia storytelling, „Forum Italicum”,2016, t. 50(1), s. 194–221.
DOI: https://doi.org/10.1177/0014585816637068   Google Scholar

Olwig Kenneth R., Recovering the Substantive Nature of Landscape, w: tegoż, The Meanings of Landscapes. Essays on Place, Space, Environment and Justice, Routledge, New York 2019, s. 18-49.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781351053532-2   Google Scholar

Petrarka Francesco, Do Dionigego da Borgo San Sepolcro, augstianina i profesora Pisma Świętego. O swoich troskach, w: tegoż, Pisma podróżnicze, przeł. i oprac. Włodzimierz Olszaniec, Warszawa, WUW, 2009, s. 43-59.
  Google Scholar

Plit Florian, Krajobrazy kulturowe w geografii polskiej. Szkice, Dialog, Warszawa 2016.
  Google Scholar

Ritter Joachim, Krajobraz. O postawie estetycznej w nowoczesnym społeczeństwie, przeł. Czesława Piecuch, w: Szkoła Rittera. Studia z filozofii niemieckiej, t. 2, red. Stanisław Czerniak, Jarosław Rolewski, Toruń 1996, s. 45–66.
  Google Scholar

Sereni Emilio, Storia del paesaggio agrario italiano, Roma, Laterza 2020.
  Google Scholar

Settis Salvatore, Paesaggio, Costituzione, Cemento. La battaglia per ambiente contro il degrado civile, Torino, Einaudi, 2012.
DOI: https://doi.org/10.5070/C321009026   Google Scholar

Simmel G., Most i drzwi. Wybór esejów, przeł. M. Łukaszewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.
  Google Scholar

Tosco Carlo, Il paesaggio come storia, Bologna, Il Mulino, 2007.
  Google Scholar

Turri Eugenio, Antropologia del paesaggio, Venezia, Marsilio Editori, 2008.
  Google Scholar

Urry John, Spojrzenie turysty, przeł. Alina Szulżycka, Warszawa, PWN 2007.
  Google Scholar

Venturi Ferriolo Maurizio, Etiche del paesaggio: il progetto del mondo umano, Roma, Editori uniti, 2002.
  Google Scholar

Vitta Maurizio, Il paesaggio. Una storia fra natura e architettura, Torino, Einaudi, 2005.
  Google Scholar

*
  Google Scholar

Sacro Gra, reż. Gianfranco Rosi, Włochy, 2013.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2024-02-13

Cited By / Share

Salwa, M. (2024) „Rzymski antykrajobraz”, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 342(3), s. 24–34. doi: 10.36744/k.1909.

Autorzy

Mateusz Salwa 
mateusz.salwa@uw.edu.pl
Wydział Filozofii, Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0003-4988-8912

Dr hab. Mateusz Salwa - adiunkt, kierownik Zakładu Estetyki na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego; zajmuje się współczesną estetyką, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki reprezentacji oraz relacji między sztuką a przyrodą; opublikował m.in. Estetyka ogrodu. Między sztuką a ekologią (2016), Iluzja w malarstwie. Próba filozoficznej interpretacji (2010); publikował także w "Etyce", "Kulturze Współczesnej", "Przeglądzie Kulturoznawczym".



Statystyki

Abstract views: 123
PDF downloads: 78