Refleks dzieł Dientzenhoferów na pograniczu Wielkopolski. Architektura kościoła pw. św. Marii Magdaleny w Zamysłowie
Aleksander Stankiewicz
Warszawa, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego (Polska)
http://orcid.org/0000-0001-6707-7166
Abstrakt
Pomimo wysokiej klasy artystycznej, architektura kościoła parafialnego pw. św. Marii Magdaleny w Zamysłowie (Hinzendorf) nie doczekała się jak dotąd opracowania naukowego. Fundację budowli zainicjował ksiądz Philip Walentin Hoffman, a sfinansowały klaryski z klasztoru w Głogowie. Prace budowlane zakończono przed rokiem 1752. Przeprowadzona analiza formalna pozwala na ustalenie, że świątynia swoim układem przestrzennym nawiązuje do kościoła benedyktynów w Legnickim Polu (1727–1731), projektu Kiliana Ignaza Dientzenhofera.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
Zamysłów (Hinzendorf), Kilian Ignaz Dientzenhofer, sztuka XVIII w., późny barokBibliografia
Baranowski, Andrzej J. “Architektura sakralna Małopolski i Śląska z przełomu XVII i XVIII wieku.” W Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach nowożytnych, redakcja Andrzej Betlej, Katarzyna Brzezina-Schuerer, Piotr Oszczanowski, 201–214. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011.
Google Scholar
Baranowski, Andrzej J. Architektura sakralna w Wielkopolsce i jej zleceniodawcy na tle regionalizacji baroku. Warszawa: Liber pro Arte, 2020.
Google Scholar
Baranowski, Andrzej J. “Architektura sakralna w Wielkopolsce ok. 1700 r. Inspiracje europejskie, lokalne rozwiązania.” W Polska i Europa w dobie nowożytnej = L’Europe moderne, nouveau monde, nouvelle civilisation? Prace naukowe dedykowane Profesorowi Juliuszowi A. Chrościckiemu, redakcja Tadeusz Bernatowicz et al., 410–441. Warszawa: Zamek Królewski, 2009.
Google Scholar
Baranowski, Andrzej J. “Architektura sakralna zakonów triumfującego Kościoła w Europie Środkowej.” W Sztuka po Trydencie, redakcja Kazimierz Kuczman, Andrzej Witko, 253–258. Kraków: Wydawnictwo AA, 2014.
Google Scholar
Baranowski, Andrzej J. “Barok wileński na artystycznej mapie Europy Środkowej.” Biuletyn Historii Sztuki 73, nr 3-4 (2011): 281–340.
Google Scholar
Biegel, Richard, i Petr Macek. “Mnohotvárna architektura Kiliána Ignáce Dientzenhofera.” W Barokní architektura v Čechách, redakcja Petr Macek, Richard Biegel, Jakub Bachtík, 419–473. Praga: Karolinum, 2015.
Google Scholar
Chmarzyński, Gwido. “Sztuka Ziemi Lubuskiej.” W Ziemia Lubuska, redakcja Michał Szczaniecki, Stanisław Zajchowski, 143–166. Poznań: Instytut Zachodni, 1950.
Google Scholar
Dalbor, Witold. “Grupa późnobarokowych budowli w Wielkopolsce i ich budowniczy Karol Marcin Frantz.” Prace Komisji Historii Sztuki PAU, nr 9 (1948): 245–247.
Google Scholar
Dalbor, Witold. “Związki Wielkopolski i Śląska w architekturze drugiej połowy wieku XVIII.” Prace Komisji Historii Sztuki, nr 10 (1952): 33–59.
Google Scholar
Dziurla, Henryk. Christophorus Tausch uczeń Andrei Pozza. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1991.
Google Scholar
Franz, Heinrich G. Bauten und Baumeister der Barockzeit in Böhmen. Leipzig: E. A. Seemann, 1962.
Google Scholar
Grabowska, Bożena. Paradyż i Raj Utracony. Gorzów Wielkopolski: Sonar, 2010.
Google Scholar
Gumiński, Samuel. “Późnobarokowy kościół w Sicinach i problem jego autorstwa.” Rocznik Sztuki Śląskiej 9 (1973): 67–75.
Google Scholar
Gumiński, Samuel. “Śląska architektura późnobarokowa w pierwszej połowie XVIII wieku a kościół św. Mikołaja na Małej Stronie w Pradze.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z historii sztuki, z. 9 (1971): 105–156.
Google Scholar
Guttmejer, Karol. Guido Antonio Longhi. Działalność architektoniczna w Polsce. Warszawa: Neriton, 2006.
Google Scholar
Guttmejer, Karol. “Kościół w Karczewie pod Warszawą.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 37, nr 4 (1992): 315–331.
Google Scholar
Guttmejer, Karol. “Pompeo Ferrari i konstrukcja jego sklepienia kościoła cystersów w Lądzie.” W Lenda novi aevi. Nowożytne zabytki dawnego opactwa w Lądzie – nowe odkrycia, najnowsze badania, redakcja Janusz Nowiński, 96–120. Ląd-Poznań-Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, 2019.
Google Scholar
Hołownia, Ryszard. “Nieznane projekty i wpływy J. B. Fischera von Erlach na Śląsku.” W Nobile claret opus. Studia z dziejów sztuki dedykowane Mieczysławowi Zlatowi, redakcja Lech Kalinowski, Stanisław Mossakowski, Zofia Ostrowska-Kębłowska, 371–385. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1998.
Google Scholar
Hornung, Zbigniew. Jan de Witte architekt kościoła dominikanów we Lwowie, redakcja Jerzy Kowalczyk. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1995.
Google Scholar
Kalinowski, Konstanty. Architektura doby baroku na Śląsku. Warszawa: PWN, 1977.
Google Scholar
Kalinowski, Konstanty. “Związki artystyczne Śląska i Polski w XVIII wieku.” W Sztuka 1. poł. XVIII wieku: Materiały sesji SHS, Rzeszów, listopad 1978, 227–336. Warszawa: PWN, 1981.
Google Scholar
Konopnicka-Szatarska, Małgorzata. “Klaryski głogowskie.” Studia Zachodnie 6 (2002): 91–100.
Google Scholar
Konopnicka-Szatarska, Małgorzata. Kontrreformacja w księstwie głogowskim (XVI–XVIII w.). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2002.
Google Scholar
Korecký, Miroslaw. “Tvorba Kiliána Ignáce Dientzenhofera (K dvoustému výroči jeho úmrti).” Zprávy památkové peče, nr 11-12 (1952): 45–108.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. “Guarino Guarini a późnobarokowa architektura w Polsce i na Litwie.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 42, nr 3 (1997): 179–201.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. Il ruolo di Roma nell’ architettura polacca del tardo barocco. Varsavia-Roma: Upowszechnianie Nauki Oświata UN-O, 1996.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. “Późnobarokowa architektura Wilna i jej europejskie związki.” Biuletyn Historii Sztuki 55, nr 2-3 (1993): 173–188.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. “Rola Rzymu w późnobarokowej architekturze polskiej.” Rocznik Historii Sztuki 20 (1994): 215–308.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. “The Significance of Bohemia and Moravia for late-Baroque Architecture in Poland.” Biuletyn Historii Sztuki 64, nr 1-4 (2002): 97–151.
Google Scholar
Kowalski, Stanisław. Zabytki architektury województwa lubuskiego. Zielona Góra: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, 2010.
Google Scholar
Kowalski, Stanisław. Zabytki środkowego Nadodrza: katalog architektury i urbanistyki. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 1976.
Google Scholar
Kozieł, Andrzej. “Nie tylko Legnickie Pole. Relacje artystyczne między klasztorami benedyktynów w Broumovie i cystersów w Krzeszowie w dobie baroku.” W Barok na Broumovsku ze śląskiej perspektywy: historia i współczesność, redakcja Arkadiusz Wojtyła, Małgorzata Wyrzykowska, 13–23. Wrocław: Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018.
Google Scholar
Krasny, Piotr. “Kościół Misjonarzy w Lublinie. Geneza form architektonicznych i problem autorstwa.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 41 (1996): 49–67.
Google Scholar
Kronika wschowskich bernardynów czyli Archiwum klasztoru wschowskiego Braci Mniejszych Obserwantów, w którym (opisane jest) wprowadzenie, fundacja, a następnie wygnanie przez dysydenckich mieszkańców – odstępców od prawdziwej wiary, ponowne wprowadzenie a następnie nowa fundacja przez życzliwych patronów, i protektorów, rozwój i sprawy godne zapamiętania: z dokumentów i rękopisów opowiedziana Roku Pańskiego 1790, redakcja Alojzy Pańczak, tłumaczenie Pius Turbański, Alojzy Pańczak. Wschowa: Stowarzyszenie Czas A.R.T, Muzeum Ziemi Wschowskiej, 2019.
Google Scholar
Kusztelski, Andrzej. “Twórczość Pompeo Ferrariego. Rewizja stanu badań i nowe ustalenia.” W Sztuka 1. poł. XVIII wieku: Materiały sesji SHS, Rzeszów, listopad 1978, 137–150. Warszawa: PWN, 1981.
Google Scholar
Ługowski, Piotr. “Jakub Fontana i Domenico Merlini a rokokowa faza budowy kościoła kamedułów na Bielanach w Warszawie.” W Kameduli w Warszawie 1641–2016. 375 lat fundacji eremu na Bielanach, redakcja nauk. Karol Guttmejer, Anna Sylwia Czyż, 137–152. Warszawa: Miasto Stołeczne Warszawa, 2016.
Google Scholar
Macek, Petr, i Jakub Bachtík. “Radikálně dynamická skupina a Kryštof Dientzenhofer.” W Barokní architektura v Čechách, redakcja Petr Macek, Richard Biegel, Jakub Bachtík, 249–289. Praga: Karolinum, 2015.
Google Scholar
Miłobędzki, Adam. “Wiedeńskie kościoły centralno-podłużne a późnobarokowa architektura ziem polskich.” Rocznik Historii Sztuki 16 (1986): 283–294.
Google Scholar
Norberg-Schulz, Christian. Kilian Ignaz Dientzenhofer e il barocco boemo. Roma: Officina Edizioni, 1968.
Google Scholar
Nowiński, Janusz. “Lenda antiquissimum ac primarium cenobium, Domus Sapientiae – opata Mikołaja Antoniego Łukomskiego idea nowożytnego opactwa w Lądzie.” W Lenda novi aevi. Nowożytne zabytki dawnego opactwa w Lądzie – nowe odkrycia, najnowsze badania, redakcja Janusz Nowiński, 28–48. Ląd-Poznań-Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, 2019.
Google Scholar
Przegiętka, Marcin. “Przedmioty niezwykłe i typowe w osiemnastowiecznych spisach mobiliów. Inwentarz ruchomości podkomorzego wschowskiego Ignacego Nieżychowskiego.” Historia i Polityka, nr 6 (2007): 9–24.
DOI: https://doi.org/10.12775/HiP.2007.001
Google Scholar
Skrabski, Józef. Paolo Fontana. Nadworny architekt Sanguszków. Tarnów: Muzeum Okręgowe, “S-CAN” Wydawnictwo, 2007.
Google Scholar
Sobczyńska-Szczepańska, Mirosława. “Problem autorstwa kościoła dworskiego w Cieszkowie oraz świątyni trynitarzy w Krotoszynie w świetle źródeł.” Biuletyn Historii Sztuki 75, nr 3 (2013): 405–424.
Google Scholar
Sprungala, Michael. Kronika Wschowy. Wschowa: Towarzystwo Przyjaciół Sławy, 2015.
Google Scholar
Štěrbová, Daniela. “Tomáš Haffenecker.” W Barokní architektura v Čechách, redakcja Petr Macek, Richard Biegel, Jakub Bachtík, 353–364. Praga: Karolinum, 2015.
Google Scholar
Tichy, Franz. Studie zu Sakralbauten des Kilian Ignaz Dientzenhofer. München: Tuduv-Verlagsgesellschaft, 1995.
Google Scholar
Urban, Wincenty. Z dziejów duszpasterstwa katolickiego w Archidiakonacie Opolskim i Głogowskim w czasach nowożytnych, cz. 2: Archidiakonat Głogowski. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1975.
Google Scholar
Vilímková, Milada. Stavitelé paláců a chrámů. Kryštof a Kilián Ignác Dientzenhoferové. Praha: Vyšehrad, 1986.
Google Scholar
Wiesneth, Alexander. Gewölbekonstruktionen Balthasar Neumanns. Berlin: Deutscher Kunstverlag, 2011.
Google Scholar
Wrabec, Jan. Architektoniczny język Dientzenhoferów na Śląsku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004.
Google Scholar
Wrabec, Jan. Barokowe kościoły na Śląsku w XVIII wieku. Systematyka typologiczna. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich-Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1986.
Google Scholar
Wrabec, Jan. Dientzenhoferowie czescy a Śląsk. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991.
Google Scholar
Wrabec, Jan. “Dziedzictwo Dientzenhoferów w dwóch okręgach – broumovskim i legnickim.” W Barok na Broumovsku ze śląskiej perspektywy: historia i współczesność, redakcja Arkadiusz Wojtyła, Małgorzata Wyrzykowska, 23–31. Wrocław: Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018.
Google Scholar
Wrabec, Jan. “Kościoły barokowe na Pogórzu Izerskim pomiędzy dominium Schaffgotschów i Gallasów, Krzeszowem i Lubomierzem.” W Wokół Karkonoszy i gór Izerskich. Sztuka baroku na śląsko-czesko-łużyckim pograniczu, redakcja Andrzej Kozieł, 13–22. Jelenia Góra: Muzeum Karkonoskie; Wrocław: Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012.
Google Scholar
Wrabec, Jan. “Kościół pobenedyktyński w Legnicki Polu. Uwagi o architekturze i programie ideowym.” Biuletyn Historii Sztuki 33, nr 4 (1971): 345–368.
Google Scholar
Zimmer, Hans. Die Dientzenhofer. Ein bayerisches Baumeistergeschlecht in der Zeit des Barock. Rosenheim: Rosenheimer Verlagshaus, 1976.
Google Scholar
Autorzy
Aleksander StankiewiczWarszawa, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Polska
http://orcid.org/0000-0001-6707-7166
Statystyki
Abstract views: 329PDF downloads: 283
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Aleksander Stankiewicz, Jak Feniks z popiołów. Architektura kościoła franciszkanów w Zamościu , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 84 Nr 4 (2022)