Refleks dzieł Dientzenhoferów na pograniczu Wielkopolski. Architektura kościoła pw. św. Marii Magdaleny w Zamysłowie
Aleksander Stankiewicz
Warszawa, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego (Polska)
http://orcid.org/0000-0001-6707-7166
Abstrakt
Pomimo wysokiej klasy artystycznej, architektura kościoła parafialnego pw. św. Marii Magdaleny w Zamysłowie (Hinzendorf) nie doczekała się jak dotąd opracowania naukowego. Fundację budowli zainicjował ksiądz Philip Walentin Hoffman, a sfinansowały klaryski z klasztoru w Głogowie. Prace budowlane zakończono przed rokiem 1752. Przeprowadzona analiza formalna pozwala na ustalenie, że świątynia swoim układem przestrzennym nawiązuje do kościoła benedyktynów w Legnickim Polu (1727–1731), projektu Kiliana Ignaza Dientzenhofera.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
Zamysłów (Hinzendorf), Kilian Ignaz Dientzenhofer, sztuka XVIII w., późny barokBibliografia
Baranowski, Andrzej J. “Architektura sakralna Małopolski i Śląska z przełomu XVII i XVIII wieku.” W Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach nowożytnych, redakcja Andrzej Betlej, Katarzyna Brzezina-Schuerer, Piotr Oszczanowski, 201–214. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011.
Google Scholar
Baranowski, Andrzej J. Architektura sakralna w Wielkopolsce i jej zleceniodawcy na tle regionalizacji baroku. Warszawa: Liber pro Arte, 2020.
Google Scholar
Baranowski, Andrzej J. “Architektura sakralna w Wielkopolsce ok. 1700 r. Inspiracje europejskie, lokalne rozwiązania.” W Polska i Europa w dobie nowożytnej = L’Europe moderne, nouveau monde, nouvelle civilisation? Prace naukowe dedykowane Profesorowi Juliuszowi A. Chrościckiemu, redakcja Tadeusz Bernatowicz et al., 410–441. Warszawa: Zamek Królewski, 2009.
Google Scholar
Baranowski, Andrzej J. “Architektura sakralna zakonów triumfującego Kościoła w Europie Środkowej.” W Sztuka po Trydencie, redakcja Kazimierz Kuczman, Andrzej Witko, 253–258. Kraków: Wydawnictwo AA, 2014.
Google Scholar
Baranowski, Andrzej J. “Barok wileński na artystycznej mapie Europy Środkowej.” Biuletyn Historii Sztuki 73, nr 3-4 (2011): 281–340.
Google Scholar
Biegel, Richard, i Petr Macek. “Mnohotvárna architektura Kiliána Ignáce Dientzenhofera.” W Barokní architektura v Čechách, redakcja Petr Macek, Richard Biegel, Jakub Bachtík, 419–473. Praga: Karolinum, 2015.
Google Scholar
Chmarzyński, Gwido. “Sztuka Ziemi Lubuskiej.” W Ziemia Lubuska, redakcja Michał Szczaniecki, Stanisław Zajchowski, 143–166. Poznań: Instytut Zachodni, 1950.
Google Scholar
Dalbor, Witold. “Grupa późnobarokowych budowli w Wielkopolsce i ich budowniczy Karol Marcin Frantz.” Prace Komisji Historii Sztuki PAU, nr 9 (1948): 245–247.
Google Scholar
Dalbor, Witold. “Związki Wielkopolski i Śląska w architekturze drugiej połowy wieku XVIII.” Prace Komisji Historii Sztuki, nr 10 (1952): 33–59.
Google Scholar
Dziurla, Henryk. Christophorus Tausch uczeń Andrei Pozza. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1991.
Google Scholar
Franz, Heinrich G. Bauten und Baumeister der Barockzeit in Böhmen. Leipzig: E. A. Seemann, 1962.
Google Scholar
Grabowska, Bożena. Paradyż i Raj Utracony. Gorzów Wielkopolski: Sonar, 2010.
Google Scholar
Gumiński, Samuel. “Późnobarokowy kościół w Sicinach i problem jego autorstwa.” Rocznik Sztuki Śląskiej 9 (1973): 67–75.
Google Scholar
Gumiński, Samuel. “Śląska architektura późnobarokowa w pierwszej połowie XVIII wieku a kościół św. Mikołaja na Małej Stronie w Pradze.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z historii sztuki, z. 9 (1971): 105–156.
Google Scholar
Guttmejer, Karol. Guido Antonio Longhi. Działalność architektoniczna w Polsce. Warszawa: Neriton, 2006.
Google Scholar
Guttmejer, Karol. “Kościół w Karczewie pod Warszawą.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 37, nr 4 (1992): 315–331.
Google Scholar
Guttmejer, Karol. “Pompeo Ferrari i konstrukcja jego sklepienia kościoła cystersów w Lądzie.” W Lenda novi aevi. Nowożytne zabytki dawnego opactwa w Lądzie – nowe odkrycia, najnowsze badania, redakcja Janusz Nowiński, 96–120. Ląd-Poznań-Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, 2019.
Google Scholar
Hołownia, Ryszard. “Nieznane projekty i wpływy J. B. Fischera von Erlach na Śląsku.” W Nobile claret opus. Studia z dziejów sztuki dedykowane Mieczysławowi Zlatowi, redakcja Lech Kalinowski, Stanisław Mossakowski, Zofia Ostrowska-Kębłowska, 371–385. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1998.
Google Scholar
Hornung, Zbigniew. Jan de Witte architekt kościoła dominikanów we Lwowie, redakcja Jerzy Kowalczyk. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1995.
Google Scholar
Kalinowski, Konstanty. Architektura doby baroku na Śląsku. Warszawa: PWN, 1977.
Google Scholar
Kalinowski, Konstanty. “Związki artystyczne Śląska i Polski w XVIII wieku.” W Sztuka 1. poł. XVIII wieku: Materiały sesji SHS, Rzeszów, listopad 1978, 227–336. Warszawa: PWN, 1981.
Google Scholar
Konopnicka-Szatarska, Małgorzata. “Klaryski głogowskie.” Studia Zachodnie 6 (2002): 91–100.
Google Scholar
Konopnicka-Szatarska, Małgorzata. Kontrreformacja w księstwie głogowskim (XVI–XVIII w.). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2002.
Google Scholar
Korecký, Miroslaw. “Tvorba Kiliána Ignáce Dientzenhofera (K dvoustému výroči jeho úmrti).” Zprávy památkové peče, nr 11-12 (1952): 45–108.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. “Guarino Guarini a późnobarokowa architektura w Polsce i na Litwie.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 42, nr 3 (1997): 179–201.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. Il ruolo di Roma nell’ architettura polacca del tardo barocco. Varsavia-Roma: Upowszechnianie Nauki Oświata UN-O, 1996.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. “Późnobarokowa architektura Wilna i jej europejskie związki.” Biuletyn Historii Sztuki 55, nr 2-3 (1993): 173–188.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. “Rola Rzymu w późnobarokowej architekturze polskiej.” Rocznik Historii Sztuki 20 (1994): 215–308.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. “The Significance of Bohemia and Moravia for late-Baroque Architecture in Poland.” Biuletyn Historii Sztuki 64, nr 1-4 (2002): 97–151.
Google Scholar
Kowalski, Stanisław. Zabytki architektury województwa lubuskiego. Zielona Góra: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, 2010.
Google Scholar
Kowalski, Stanisław. Zabytki środkowego Nadodrza: katalog architektury i urbanistyki. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 1976.
Google Scholar
Kozieł, Andrzej. “Nie tylko Legnickie Pole. Relacje artystyczne między klasztorami benedyktynów w Broumovie i cystersów w Krzeszowie w dobie baroku.” W Barok na Broumovsku ze śląskiej perspektywy: historia i współczesność, redakcja Arkadiusz Wojtyła, Małgorzata Wyrzykowska, 13–23. Wrocław: Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018.
Google Scholar
Krasny, Piotr. “Kościół Misjonarzy w Lublinie. Geneza form architektonicznych i problem autorstwa.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 41 (1996): 49–67.
Google Scholar
Kronika wschowskich bernardynów czyli Archiwum klasztoru wschowskiego Braci Mniejszych Obserwantów, w którym (opisane jest) wprowadzenie, fundacja, a następnie wygnanie przez dysydenckich mieszkańców – odstępców od prawdziwej wiary, ponowne wprowadzenie a następnie nowa fundacja przez życzliwych patronów, i protektorów, rozwój i sprawy godne zapamiętania: z dokumentów i rękopisów opowiedziana Roku Pańskiego 1790, redakcja Alojzy Pańczak, tłumaczenie Pius Turbański, Alojzy Pańczak. Wschowa: Stowarzyszenie Czas A.R.T, Muzeum Ziemi Wschowskiej, 2019.
Google Scholar
Kusztelski, Andrzej. “Twórczość Pompeo Ferrariego. Rewizja stanu badań i nowe ustalenia.” W Sztuka 1. poł. XVIII wieku: Materiały sesji SHS, Rzeszów, listopad 1978, 137–150. Warszawa: PWN, 1981.
Google Scholar
Ługowski, Piotr. “Jakub Fontana i Domenico Merlini a rokokowa faza budowy kościoła kamedułów na Bielanach w Warszawie.” W Kameduli w Warszawie 1641–2016. 375 lat fundacji eremu na Bielanach, redakcja nauk. Karol Guttmejer, Anna Sylwia Czyż, 137–152. Warszawa: Miasto Stołeczne Warszawa, 2016.
Google Scholar
Macek, Petr, i Jakub Bachtík. “Radikálně dynamická skupina a Kryštof Dientzenhofer.” W Barokní architektura v Čechách, redakcja Petr Macek, Richard Biegel, Jakub Bachtík, 249–289. Praga: Karolinum, 2015.
Google Scholar
Miłobędzki, Adam. “Wiedeńskie kościoły centralno-podłużne a późnobarokowa architektura ziem polskich.” Rocznik Historii Sztuki 16 (1986): 283–294.
Google Scholar
Norberg-Schulz, Christian. Kilian Ignaz Dientzenhofer e il barocco boemo. Roma: Officina Edizioni, 1968.
Google Scholar
Nowiński, Janusz. “Lenda antiquissimum ac primarium cenobium, Domus Sapientiae – opata Mikołaja Antoniego Łukomskiego idea nowożytnego opactwa w Lądzie.” W Lenda novi aevi. Nowożytne zabytki dawnego opactwa w Lądzie – nowe odkrycia, najnowsze badania, redakcja Janusz Nowiński, 28–48. Ląd-Poznań-Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, 2019.
Google Scholar
Przegiętka, Marcin. “Przedmioty niezwykłe i typowe w osiemnastowiecznych spisach mobiliów. Inwentarz ruchomości podkomorzego wschowskiego Ignacego Nieżychowskiego.” Historia i Polityka, nr 6 (2007): 9–24.
DOI: https://doi.org/10.12775/HiP.2007.001
Google Scholar
Skrabski, Józef. Paolo Fontana. Nadworny architekt Sanguszków. Tarnów: Muzeum Okręgowe, “S-CAN” Wydawnictwo, 2007.
Google Scholar
Sobczyńska-Szczepańska, Mirosława. “Problem autorstwa kościoła dworskiego w Cieszkowie oraz świątyni trynitarzy w Krotoszynie w świetle źródeł.” Biuletyn Historii Sztuki 75, nr 3 (2013): 405–424.
Google Scholar
Sprungala, Michael. Kronika Wschowy. Wschowa: Towarzystwo Przyjaciół Sławy, 2015.
Google Scholar
Štěrbová, Daniela. “Tomáš Haffenecker.” W Barokní architektura v Čechách, redakcja Petr Macek, Richard Biegel, Jakub Bachtík, 353–364. Praga: Karolinum, 2015.
Google Scholar
Tichy, Franz. Studie zu Sakralbauten des Kilian Ignaz Dientzenhofer. München: Tuduv-Verlagsgesellschaft, 1995.
Google Scholar
Urban, Wincenty. Z dziejów duszpasterstwa katolickiego w Archidiakonacie Opolskim i Głogowskim w czasach nowożytnych, cz. 2: Archidiakonat Głogowski. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1975.
Google Scholar
Vilímková, Milada. Stavitelé paláců a chrámů. Kryštof a Kilián Ignác Dientzenhoferové. Praha: Vyšehrad, 1986.
Google Scholar
Wiesneth, Alexander. Gewölbekonstruktionen Balthasar Neumanns. Berlin: Deutscher Kunstverlag, 2011.
Google Scholar
Wrabec, Jan. Architektoniczny język Dientzenhoferów na Śląsku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004.
Google Scholar
Wrabec, Jan. Barokowe kościoły na Śląsku w XVIII wieku. Systematyka typologiczna. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich-Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1986.
Google Scholar
Wrabec, Jan. Dientzenhoferowie czescy a Śląsk. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991.
Google Scholar
Wrabec, Jan. “Dziedzictwo Dientzenhoferów w dwóch okręgach – broumovskim i legnickim.” W Barok na Broumovsku ze śląskiej perspektywy: historia i współczesność, redakcja Arkadiusz Wojtyła, Małgorzata Wyrzykowska, 23–31. Wrocław: Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018.
Google Scholar
Wrabec, Jan. “Kościoły barokowe na Pogórzu Izerskim pomiędzy dominium Schaffgotschów i Gallasów, Krzeszowem i Lubomierzem.” W Wokół Karkonoszy i gór Izerskich. Sztuka baroku na śląsko-czesko-łużyckim pograniczu, redakcja Andrzej Kozieł, 13–22. Jelenia Góra: Muzeum Karkonoskie; Wrocław: Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012.
Google Scholar
Wrabec, Jan. “Kościół pobenedyktyński w Legnicki Polu. Uwagi o architekturze i programie ideowym.” Biuletyn Historii Sztuki 33, nr 4 (1971): 345–368.
Google Scholar
Zimmer, Hans. Die Dientzenhofer. Ein bayerisches Baumeistergeschlecht in der Zeit des Barock. Rosenheim: Rosenheimer Verlagshaus, 1976.
Google Scholar
Autorzy
Aleksander StankiewiczWarszawa, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Polska
http://orcid.org/0000-0001-6707-7166
Statystyki
Abstract views: 372PDF downloads: 314
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Aleksander Stankiewicz, Jak Feniks z popiołów. Architektura kościoła franciszkanów w Zamościu , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 84 Nr 4 (2022)