Zamki w typie kasztelu jako siedziby dostojników kościelnych w Prusach

Bogusz Wasik


Malbork, Muzeum Zamkowe w Malborku (Polska)
http://orcid.org/0000-0002-2968-3015

Abstrakt

W artykule omówione zostały kasztelowe zamki hierarchii kościelnej (biskupie i kapitulne) w Prusach. Jako adaptacja wzoru zamku konwentualnego cieszyły się długo mniejszym zainteresowaniem badaczy. Analiza obiektów w świetle nowych badań, pod kątem ich techniki budowy, układu przestrzennego i formy wykazuje wiele podobieństw jak i różnice w stosunku do zamków krzyżackich. Widać tu jednocześnie twórcze przetworzenie wzorca na własne cele funkcjonalne i propagandowe.

Instytucje finansujące

Instytut Sztuki PAN

Słowa kluczowe:

zamki biskupie, zamki kapitulne, kasztel, zamek konwentualny, zakon krzyżacki

Andrzejewski, Aleksander, i Leszek Kazjer. “The Chelmno bishops’ castle in Lubawa in the light of the latest research.” W Castella Maris Baltici, t. 6, redakcja Albinas Kuncevičius, 17–22. Vilnius: Savastis, 2004.
  Google Scholar

Brzostowska, Izabela. “Die Haupttürme der Burgen in Heilsberg und Rössel – zwei gegensätzliche Werke in der Wehrarchitektur Ermlands.” W Echte Wehrhaftigkeit oder martilische Wirkung. Zur praktischen Funktion und zum Symbolcharakter von Wehrelementen profaner sakraler Bauten im Deutschordensland Preußen und im Ostseeraum, redakcja Gerhard Eimer, Ernst Gierlich, 101–110. Köln: Wissenschaft und Politik, 2000.
  Google Scholar

Clasen, Karl Heinz. Die mittelalterliche Kunst im Gebiete des Deutschordensstaates Preussen, t. 1: Die Burgbauten. Königsberg: Gräfe und Unzer Verlag, 1927.
  Google Scholar

Dobry, Artur. “Dziewiętnastowieczne prace restauratorskie w zespole zamkowo-katedralnym w Kwidzynie.” Komunikaty Mazursko-Warmińskie 1 (1994): 35–42.
  Google Scholar

Glauert, Mario. Das Domkapitel von Pomesanien (1284–1527). Toruń: Wydawnictwa Naukowe UMK, 2003.
  Google Scholar

Heise, Johannes. Der Kreis Löbau. Danzig: Kommissions-Verl. von Th. Bertling, 1895.
  Google Scholar

Heise, Johannes. Der Kreis Marienwerder östlich der Weichsel. Danzig: Kommissions-Verl. von Th. Bertling, 1898.
  Google Scholar

Herman, Radosław. “Nowe spojrzenie na przedzamcze w Lidzbarku Warmińskim. Wstępne wyniki badań archeologicznych.” W Dni dziedzictwa Warmii. „Skarby Warmii”, 63–90. Lidzbark Warmiński: Starostwo Powiatowe, 2009.
  Google Scholar

Herrmann, Christofer. “Die pomesanische Kapitelsburg und der Dom in Marienwerder.” W Burg und Kirche. Herrschaftsbau im Spannungsfeld zwischen Politik und Religion, redakcja Joachim Zeune, Hartmut Hofrichter, 231–242. Würzburg: Deutsche Burgenvereinigung, 2013.
  Google Scholar

Herrmann, Christofer. “Heilsberg im Kontext des ermländischen Burgenbaus.” W Burgen kirchlicher Bauherren, red. Georg Grossman, Hans Häffner, 223–230. München-Berlin: Deutsche Kunstverlag, 2001.
  Google Scholar

Herrmann, Christofer. Mittelalterliche Architektur im Preussenland. Untersuchungen zur Frage der Kunstlandschaft und -Geographie. Olsztyn: Artes; Petersberg: Michael Imhof Verlag, 2007.
  Google Scholar

Herrmann, Christofer. “Mittelalterliche Bischofs- und Kapitelsburgen im Preußenland.” Burgenforschung aus Sachsen. Beiträge zur Burgenforschung im Freistaat Sachsen und angrenzender Gebiete, 15/16 (2003): 153–177.
  Google Scholar

Jarzebowski, Marc. Die Residenzen der Preussischen Bischöfe bis 1525. Toruń: Wydawnictwa Naukowe UMK, 2007.
  Google Scholar

Kaczyński, Bartłomiej, Adam Mackiewicz, i Iwona Zduńska. “Badania archeologiczne zamku biskupów chełmińskich w Lubawie w latach 2015–2016.” W Materiały do archeologii Warmii i Mazur, t. 2, redakcja Sławomir Wadyl, Maciej Karczewski, Mirosława Hoffmann, 343–358. Warszawa-Białystok-Olsztyn: Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Wydział Historyczno-Socjologiczny Uniwersytetu w Białymstoku, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2018.
  Google Scholar

Koperkiewicz, Arkadiusz. “Badania archeologiczne na południowym tarasie zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim.” Gdańskie Studia Archeologiczne 5 (2015): 113–174.
  Google Scholar

Krantz, Liliana, i Jerzy Domasłowski. Katedra i zamek w Kwidzynie. Warszawa-Poznań-Toruń: PWN, 1982.
  Google Scholar

Krantz-Domasłowska, Liliana. “Der Dom und die Burg in Marienwerder (Kwidzyn).” W Burgen kirchlicher Bauherren, redakcja Georg Grossman, Hans Häffner, 215–222. München-Berlin: Deutsche Kunstverlag, 2001.
  Google Scholar

Krantz-Domasłowska, Liliana. “Katedra i zamek w Kwidzynie jako założenie obronne.” Folia Fromborcensia 1 (1992): 24–28.
  Google Scholar

Majewski, Maciej, Bogusz Wasik, i Marcin Wiewióra. “Studia nad warsztatem budowlanym zamku biskupów chełmińskich w Wąbrzeźnie.” Wiadomości Konserwatorskie 38 (2014): 54–65.
  Google Scholar

Pilecka, Elżbieta. “Residenz der ermländischen Bischöfe in Heilsberg (Lidzbark Warmiński) in der zweiten Hälfte des 14. Jahrhunderts.” W Prag und die grossen Kulturzentren Europas in der Zeit der Luxemburger (1310–1437), redakcja Markéta Jarošová, Jiří Kuthan, Stefan Scholz, 257–277. Praha: Togga 2008.
  Google Scholar

Raczkowski, Juliusz. “Medieval murals recently uncovered in the chamber above the gate of the castle of the chapter of the diocese of Pomesania in Kwidzyn. Preliminary analysis: iconography, style, dating and functional role of the chamber.” Ordines Militares Colloquia Torunensia Historica 22 (2017): 287–304.
DOI: https://doi.org/10.12775/OM.2017.017   Google Scholar

Radzimiński, Andrzej. “Geneza oraz ukształtowanie się organizacji kościelnej (1206–1409).” W Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo, redakcja Marian Biskup, Roman Czaja, 143–176. Warszawa: PWN, 2009.
  Google Scholar

Schmid, Bernhard, Die Domburg Marienwerder. Elbing: Preussenverlag, 1938.
  Google Scholar

Trupinda, Janusz. “Zamek w Kwidzynie w czasach bł. Doroty z Mątowów na podstawie średniowiecznych źródeł historycznych.” W Studia z dziejów diecezji Pomezańskiej w 775. rocznicę jej utworzenia. Materiały z V. Sympozjum Dorotańskiego w Kwidzynie, redakcja Justyna Liguz, 19–31. Pelplin: Wydawnictwo “Bernardinum”, 2020.
  Google Scholar

Wasik, Bogusz. Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej (od XIV do XV wieku). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2016.
  Google Scholar

Wasik, Bogusz. “Metoda projektowania zamków konwentualnych na ziemi chełmińskiej. Przyczynek do badań nad zastosowaniem kwadratury w krzyżackim budownictwie zamkowym.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 58, nr 4 (2012): 79–91.
  Google Scholar

Wasik, Bogusz. “Techniki budowy zamków w typie kasztelu w państwie krzyżackim w Prusach.” Ochrona Zabytków 71, nr 2 (2018): 33–60.
  Google Scholar

Wółkowski, Wojciech: Zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim – dzieje budowlane i problemy konserwatorskie. Olsztyn: Muzeum Warmii i Mazur, 2016.
  Google Scholar

Zamek biskupów chełmińskich w Wąbrzeźnie w świetle badań archeologiczno-architektonicznych. Studia i materiały, redakcja Marcin Wiewióra. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2014.
  Google Scholar

Zamek w Lubawie. Dawniej i dziś, redakcja Leszek Kajzer. Lubawa: Urząd Miasta, 2001.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2020-12-30

Cited By / Share

Wasik, B. (2020). Zamki w typie kasztelu jako siedziby dostojników kościelnych w Prusach. Biuletyn Historii Sztuki, 82(4), 527–558. https://doi.org/10.36744/bhs.695

Autorzy

Bogusz Wasik 

Malbork, Muzeum Zamkowe w Malborku Polska
http://orcid.org/0000-0002-2968-3015

Statystyki

Abstract views: 529
PDF downloads: 332