Portret w polityce – polityka portretu: uwagi o znaczeniu portretu w praktyce władzy Zygmunta I Starego

Mateusz Grzęda


Kraków, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-7077-1922

Abstrakt

Celem artykułu jest ustalenie roli, jaką w praktyce sprawowania władzy przez króla Polski Zygmunta I Starego (1507-1548) odgrywały portrety powielane za sprawą mechanicznych technik reprodukcji (wizerunki króla i członków jego rodziny na drukach, monetach, medalach i oprawach ksiąg). Portrety tego typu powstawały z myślą o odbiorcach spoza wąskiego grona krakowskiego dworu, wykonywano je w większej liczbie egzemplarzy z myślą o dotarciu do odbiorców nie mających bezpośredniego kontaktu z monarchą, a częstokroć nawet nieznających jego wyglądu. Określenie w nich tożsamości portretowanych osób, w stopniu znacznie wyższym niż w przypadku tradycyjnych konterfektów, było uzależnione od konwencjonalnych środków przekazu, takich jak inskrypcje, znaki oraz zastosowane formuły obrazowe. Analizie poddano sens ideowy zawarty w tych elementach oraz podjęto próbę ustalenia wzorów i/lub źródeł inspiracji dla poszczególnych dzieł.

Instytucje finansujące

Instytut Sztuki PAN

Słowa kluczowe:

Zygmunt I Stary, mechaniczne techniki reprodukcji, portrety, druki, monety, medale, oprawy ksiąg

Antoniewicz, Jan Bołoz. Lament Opatowski i jego twórca. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1921.
  Google Scholar

Barreto, Joana. La majesté en images: portraits du pouvoir dans la Naples des Aragon. Rome: École française de Rome, 2013.
  Google Scholar

Barycz, Henryk. „Maciej z Miechowa. Studium z dziejów kultury naukowej Polski doby Odrodzenia”. Nauka Polska 6, z. 3 (1958): 47-100.
  Google Scholar

Bätschmann, Oskar i Pascal Griener. Hans Holbein. London: Princeton University Press, 1997.
  Google Scholar

Bentley-Cranch, Dana. The Renaissance Portrait in France and England. A Comparative Study. Paris: Honoré Champion Éditeur, 2004.
  Google Scholar

Betterówna, Antonina. „Polskie ilustracye książkowe XV i XVI wieku (1490-1525)”. Prace Sekcji Historii Sztuki i Kultury Towarzystwa Naukowego we Lwowie 1 (1929): 290-399.
  Google Scholar

Blumówna, Helena. „O pierwszych portretach świeckich w krakowskich drukach renesansowych”. Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie 2, (1952): 69-83.
  Google Scholar

Bochnak, Adam. „Mecenat Zygmunta I w zakresie rzemiosła artystycznego”. Studia do dziejów Wawelu 2 (1960): 131-301.
  Google Scholar

Bogucka, Maria. Bona Sforza. Wrocław: Ossolineum, 2009.
  Google Scholar

Borkowska, Urszula. Królewskie modlitewniki. Studium z kultury religijnej epoki Jagiellonów (XV i początek XVI wieku). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1988.
  Google Scholar

Borkowska, Urszula. „Fundacje kościelne Jagiellonów w świetle zapisów Metryki Koronnej 1447-1572”. W Fundacje i fundatorzy w średniowieczu i epoce nowożytnej, redakcja Edward Opaliński, Tomasz Wiślicz, 58-73. Warszawa: Neriton, 2000.
  Google Scholar

Borkowska, Urszula. Dynastia Jagiellonów w Polsce. Warszawa: PWN, 2012.
  Google Scholar

Böckem, Beate. Jacopo de’ Barbari, Künstlerschaft und Hofkultur um 1500. Köln-Wien-Weimar: Bohlau Verlag, 2016.
DOI: https://doi.org/10.7788/9783412218867   Google Scholar

Bömelburg, Hans-Jürgen. Polska myśl historyczna a humanistyczna historia narodowa (1500-1700). Tłumaczenie Zdzisław Owczarek. Kraków: Universitas, 2011.
  Google Scholar

Burkart, Lukas i Valentin Groebner. „Bilder, Zeichen, böse Spiegel: Medienwandel und Visualisierung um 1500”. W Shifting Boundaries of the Real: Making the Invisible Visible, redakcja Helga Novotny, Martina Weiss, 5-30. Zürich: Verlag der Fachvereine Hochschulverlag AG an der ETH Zurich, 2000.
  Google Scholar

Bury, Michael. „Los retratos en estampa en la Europa del Renacimiento”. W El retrato del Renacimiento, redakcja Miguel Falomir, 147-163. Madrid: Museo Nacional del Prado y Ediciones El Viso, 2008.
  Google Scholar

Brynda, Maria. „Rodowód dynastii Jagiellonów”. W Orzeł i trzy korony. Sąsiedztwo polsko-szwedzkie nad Bałtykiem w epoce nowożytnej (XVI-XVIII w.), Zamek Królewski w Warszawie, 8 IV – 7 VII 2002, redakcja Katarzyna Połujan, 98-99, nr kat. I 10. Warszawa: Zamek Królewski, 2002.
  Google Scholar

Campbell, Thomas P. Tapestry in the Renaissance: Art and Magnificence. New York-New Haven-London: Metropolitan Museum of Art, 2002.
  Google Scholar

Cante, Andreas. Der Bildhauer und Medailleur Hans Schenck, oder Scheußlich. Ein Künstler der Renaissance in Zeiten der Reformation. Berlin: Freie Universität, 2007.
  Google Scholar

Chipps Smith, Jeffrey. German Sculpture of the Later Renaissance, c. 1520-1580. Art in an Age of Uncertainty. Princeton-New Jersey: Princeton University Press, 1994.
  Google Scholar

Cupperi, Walter. „Beyond the Notion of German Medals. Some Cases of Transnational Patronage”. W Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Walter Cupperi, Martin Hirsch, Anette Kranz, Ulrich Pfisterer, 18-92. Berlin-München: Deutscher Kunstverlag, 2013.
  Google Scholar

Cupperi, Walter. „Grenzverkehr”. W Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Walter Cupperi, Martin Hirsch, Anette Kranz, Ulrich Pfisterer, 270-280. Berlin-München: Deutscher Kunstverlag, 2013.
  Google Scholar

Cytowska, Maria. Bibliografia druków urzędowych XVI wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1961.
  Google Scholar

Czarski, Bartłomiej. „Recepcja antycznej ikonografii monetarnej w XVI-wiecznych drukach emblematycznych (Projekt badawczy Biblioteki Narodowej)”. Rocznik Biblioteki Narodowej 46 (2015): 109-134.
  Google Scholar

Dürer – Cranach – Holbein. Die Entdeckung des Menschen: Das deutsche Porträt um 1500, Kunsthalle, Monachium, redakcja Sabine Haag, Christiane Lange, Christof Metzger, Karl Schütz. München: Hirmer, 2011.
  Google Scholar

Dziuba, Agnieszka. Wczesnorenesansowa historiografia polsko-łacińska. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2000.
  Google Scholar

Eckhardtówna, Joanna. „Potrzeby nauki polskiej w zakresie badań nad włoskimi źródłami polskiej plastyki renesansowej”. Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 12 (1938): 41-46.
  Google Scholar

Eisenbeiß, Anja. „Einprägsamkeit en gros. Die Porträts Kaiser Maximilians I. Ein Herrscherbild gewinnt Gestalt”. Rrozprawa doktorska, Uniwersytet Karola Ruprechta w Heidelbergu. http://archiv.ub.uni-heidelberg.de/artdok/5046/
  Google Scholar

Emperor Maximilian I and the Age of Dürer, redakcja Eva Michel, Maria Luise Sternach. Munich-London-New York: Prestel, 2012.
  Google Scholar

Fabiański, Marcin. Zamek króla Zygmunta I na Wawelu. Architektura – dekoracja architektoniczna – funkcje. Kraków: Zamek na Wawelu, 2017.
  Google Scholar

Flaten, Arne R. „Reproducible media in the early fifteenth century, mostly Italian”. Postmedieval: a journal of medieval cultural studies 3 (2012): 46-62.
DOI: https://doi.org/10.1057/pmed.2011.26   Google Scholar

Franczak, Radosław. „Oprawa Homiliarium z pełnopostaciowym wyciskiem radełka jagiellońskiego w zbiorach Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie”. Biblioteka 20 (29) (2016): 55-69.
DOI: https://doi.org/10.14746/b.2016.20.4   Google Scholar

Frost, Robert. Oksfordzka historia Unii Polsko-Litewskiej. Powstanie i rozwój 1385-1569. Tłumaczenie Tomasz Fiedorek. Poznań: Rebis, 2018.
  Google Scholar

Gieysztor, Aleksander. „Non habemus caesarem nisi regem. Korona zamknięta w końcu XV wieku w wieku XVI”. W Władza. Symbole i rytuały, redakcja Przemysław Mrozowski, Paweł Tyszka, Piotr Węcowski, 73-98. Warszawa: Zamek Królewski, 2016.
  Google Scholar

Grabski, Józef. „Le immagini del re di Polonia Sigismondo I e della Familia reale sulla serie di medaglie del 1532 di G. M. Mosca detto il Padovano nella collezione gia estense a Modena”. W Italia, Venezia e Polonia tra Medioevo e Eta moderna, 571-584. Firenze: Leo S. Olschki, 1980.
  Google Scholar

Graff, Tomasz i Bartłomiej Wołyniec. „Maciej z Miechowa – historyk przełomu epok”. W Krakowskie środowisko historyczne XV-XX w. Ludzie – idee – dzieła, redakcja Tomasz Gąsowski, Janusz Smołucha, 169-182. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2018.
  Google Scholar

Graham Pollard, John. Renaissance Medals. The Collections of the National Gallery of Art Systematic Catalogue, vol. 2. Washington: National Gallery of Art, 2007.
  Google Scholar

Grażyński, Michał. „Reformy monetarne w Polsce w latach 1526-8 i ich geneza”. Przegląd Historyczny 17, nr 1 (1913): 38-66.
  Google Scholar

Gryzio, Beata. „Eyn statlicher vnnd feyerlicher Actus der hodigunck szo… Sgmundt… Künigk zu Polen… yn seiner Küniglicher Stadt Dantzigk… gehalten, vnd den eydes pflicht von den Eynwonern daselbst enthpfangen hat, Sampt etzlichen Statuten vnnd Ordenunge daselbigst auffgerichtet”. W Król jedzie! Wizyty władców polskich w Gdańsku XV-XVIII w., Ratusz Głównego Miasta, Gdańsk, redakcja Jacek Kriegseisen, t. 2: 23, nr kat. 5. Gdańsk: Muzeum Gdańska, 2018.
  Google Scholar

Gumowski, Marian. Medale Jagiellonów. Kraków, 1906.
  Google Scholar

Gumowski, Marian. „Hans Schwarz i jego polskie medale”. Prace Komisji Historii Sztuki 1 (1917): 88-108.
  Google Scholar

Gumowski, Marian. „Jan Dantyszek i jego medale”. Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu 8, nr 1 (1929): 3-19.
  Google Scholar

Habich, Georg. „Studien zur deutschen Renaissancemedaille. IV. Christoph Weiditz”. Jahrbuch der Königlich Preussischen Kunstsammlungen 34 (1913): 1-35.
  Google Scholar

Habich, Georg. Die deutschen Schaumünzen des XVI. Jahrhunderts, t. 1, cz. 1. München: F. Bruckmann, 1929.
  Google Scholar

Habich, Georg. Die deutschen Schaumünzen des XVI. Jahrhunderts, t. 1, cz. 2. München: F. Bruckmann, 1931.
  Google Scholar

Habich, Georg. Die deutschen Schaumünzen des XVI. Jahrhunderts, t. 2, cz. 1. München: F. Bruckmann, 1932.
DOI: https://doi.org/10.2307/1480764   Google Scholar

Hadjinicolau, Yannis, „«Ich zog mir einen Falken». Das ikonische Nachleben der Falknerei“. Pegasus. Berliner Beiträge zum Nachleben der Antike 18/19 (2018): 163-193.
  Google Scholar

Hirsch, Martin. „Reichart Weidenspuch, Sigismund von Tirol, ohne Jahr (1483)”. W Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Walter Cupperi, Martin Hirsch, Anette Kranz, Ulrich Pfisterer, 120-121, nr kat. 23. Berlin-München: Deutscher Kunstverlag, 2013.
  Google Scholar

Hirsch, Martin. „Benedikt Burkhart, Maximilian I., Schauguldiner 1505”. W Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Walter Cupperi, Martin Hirsch, Anette Kranz, Ulrich Pfisterer, 121, nr kat. 24. Berlin-München: Deutscher Kunstverlag, 2013.
  Google Scholar

Hordyński, Piotr. „König Sigismund I”. W Polen im Zeitalter der Jagellonen 1386-1572, Schloss Schallaburg, redakcja Franciszek Stolot, 490, nr kat. 526. Wiedeń: Amt Nö. Landesregierung, 1986.
  Google Scholar

The Illustrated Bartsch, 9 (formerly vol. 6 [part 2]): Early German Artists: Israhel van Meckenem, redakcja Fritz Koreny, Wenzel von Olmütz and Monnogrammists, redakcja Jane C. Hutchison. New York: Abaris Books, 1981.
  Google Scholar

The Illustrated Bartsch, 9: Commentary, part 2, Early German Artists, redakcja Jane C. Hutchison. New York: Abaris Books, 1991.
  Google Scholar

The Illustrated Bartsch, vol. 11: Sixteenth Century German artists: Hans Burgkmair, the Elder, Hans Schäufelein, Lucas Cranach, the Elder, redakcja Tilman Falk, Walter R. Strauss. New York: Abaris Books, 1980.
  Google Scholar

The Illustrated Bartsch, 11 (formerly vol. 7 [part 2]): Sixteenth Century German Artists, Hans Burgkmair, the Elder, Hand Schäufelein, Lucas Cranach, the Elder, redakcja Tilman Falk. New York: Abaris Books, 1980.
  Google Scholar

The Illustrated Bartsch, 13: Commentary, Sixteenth Century German Artists, Erhard Schoen and Niklas Stoer, redakcja Walter L. Strauss. New York: Abaris Books, 1984.
  Google Scholar

Janicki, Marek A. „Zgon króla Zygmunta I i znaczenie fiducji w jego pobożności. List Jana Benedyktynowicza Solfy do Jana Dantyszka i królowej Bony do córki Izabeli”. Studia Źródłoznawcze 37 (2000): 65-107.
  Google Scholar

Janicki, Marek A. „Datowanie płyty nagrobnej Filipa Kallimacha”. Studia Źródłoznawcze 41 (2003):19-43.
  Google Scholar

Jarosławiecka-Gąsiorowska, Maria. „Ikonografia świecka na oprawach XVI i XVII w.” Rocznik Biblioteki Narodowej, 6 (1970): 315-337.
  Google Scholar

Jaroszewska, Teresa. „W drodze do odkrycia Europy Wschodniej. «Tractatus de duobus Sarmatis, Asiana et Europeana» Macieja z Miechowa (1517 r.)”. W Z badań nad dziejami oświaty i polskiego życia narodowego na Pomorzu Nadwiślańskim w XIX i XX wieku. Księga pamiątkowa dedykowana Doktorowi Jerzemu Szewsowi z okazji jubileuszu 85. rocznicy urodzin, redakcja Lidia Burzyńska-Wentland, 299-313. Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2010.
  Google Scholar

Jaśniewicz, Aleksandra. Portret w Gdańsku od schyłku średniowiecza do późnego baroku (1420-1700). Malarstwo – rysunek. Gdańsk: Muzeum Narodowe, 2018.
  Google Scholar

Jaworska, Aleksandra. Orzeł Biały. Herb państwa polskiego. Warszawa: DiG, 2003.
  Google Scholar

Kieszkowski, Jerzy. Kanclerz Krzysztof Szydłowiecki. Z dziejów kultury i sztuki zygmuntowskich czasów. Poznań: J.K. Żupański, 1912.
  Google Scholar

Kopera, Feliks. „Dary z Polski dla Erazma z Rotterdamu w Historycznem Muzeum Bazylejskiem”. Sprawozdania Komisyi do badania historyi sztuki w Polsce 6 (1900): 110-138.
  Google Scholar

Kopera, Feliks. Dzieje skarbca koronnego. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska w Krakowie, 1904.
  Google Scholar

Korbacher, Dagmar. „Jacopo de’ Barbari, Portrait eines Mannes («Der Deutsche»), um 1497-1500”. W Gesichter der Renaissance. Meisterwerke italienischer Portrait-kunst, Gemäldegalerie Staatliche Museen, Berlin, redakcja Keith Christiansen, Stefan Weppelmann, 374-376, nr kat. 168. München: Hirmer, 2011.
  Google Scholar

Kowalczyk, Jerzy. „Polskie portrety «all’antica» w plastyce renesansowej”. W Treści dzieła sztuki. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Gdańsk, grudzień 1966, redakcja Magdalena Witwińska, 121-136. Warszawa: PWN, 1969.
  Google Scholar

Kranz, Annette. „Reichart Weidenspuch, Modell für einen Guldiner Erzherzog Sigismunds, genannt Münzreiche”. W Dürer – Cranach – Holbein. Die Entdeckung des Menschen: Das deutsche Porträt um 1500, Kunsthalle, Monachium, redakcja Sabine Haag, Christiane Lange, Christof Metzger, Karl Schütz, 220, nr kat. 126. München: Hirmer, 2011.
  Google Scholar

Kranz, Annette i Achim Riether, „Kopf oder Zahl. Vervielfachte Vielfalt des Porträts in Medaille und Druckgraphik”. W Dürer – Cranach – Holbein. Die Entdeckung des Menschen: Das deutsche Porträt um 1500, Kunsthalle, Monachium, redakcja Sabine Haag, Christiane Lange, Christof Metzger, Karl Schütz, 214-219. München: Hirmer, 2011.
  Google Scholar

Kruk, Mirosław Piotr. „Hans Suess von Kulmbach (zm. 1522) (?), Portret Zygmunta I Starego, 1515-1516”. W Mistrz i Katarzyna. Hans von Kulmbach i jego dzieła dla Krakowa, Muzeum Narodowe, Kraków, redakcja Mirosław P. Kruk, Aleksandra Hola, Marek Walczak, 327-328, nr kat. 14. Kraków: Muzeum Narodowe, 2018.
  Google Scholar

Kuczyński, Stefan Krzysztof. „Herby w twórczości historycznej Jana Długosza”. W Sztuka i ideologia XV wieku, Materiały sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk Warszawa 1-4 XII 1976 r., redakcja Piotr Skubiszewski, 211-232. Warszawa: PWN, 1978.
  Google Scholar

Kuczyński, Stefan Krzysztof. „Herb Królestwa Polskiego w XIV-XV wieku. Wokół genezy, treści i funkcji”. W Imagines Potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej. Polska X-XV w., redakcja Jacek Banaszkiewicz, 151-160. Warszawa: Instytut Historii PAN, 1994.
  Google Scholar

Kuster, Thomas. „Meister der Thenn’schen Kinderbildnisse (Werkstatt Wolf Hubers?; tätig in Salzburg, Ruprecht, Wolf (?) und Barbara Thenn, die Kinder des Münzmeisters Thenn“. W Dürer – Cranach – Holbein. Die Entdeckung des Menschen: Das deutsche Porträt um 1500, Kunsthalle, Monachium, redakcja Sabine Haag, Christiane Lange, Christof Metzger, Karl Schütz, 42-43, kat. nr 16-18. München: Hirmer, 2011.
  Google Scholar

Landolt, Elisabeth i Felix Ackermann. Das Amerbach Kabinett. Die Objekte im Historischen Museum Basel, 28-29; nr kat. 8. Basel: Historisches Museum Basel, 1991.
  Google Scholar

Madersbacher, Lukas. „Porträtstammbaum der Habsburger”. W Spätmittelalter und Renaissance, redakcja Artur Rosenauer, 457-458. München-Berlin-London-New York: Prestel, 2003. (Geschichte der Bildenden Kunst in Österreich, Bd. 3).
  Google Scholar

Małuszyński, Marian i Bolesław Olszewicz. „Maciej z Miechowa”. W Dziewięć wieków geografii polskiej. Wybitni geografowie polscy, redakcja Bolesław Olszewicz, 25-51. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1967.
  Google Scholar

Markham Schulz, Anne. Giammaria Mosca, called Padovano: a Renaissance sculptor in Italy and Poland. University Park: Penn State University Press, 1998.
  Google Scholar

Matzke, Michael. „Polen. Goldmedaille nach Art des Hans Schwarz auf den polnischen König Sigismund I”. W Die grosse Kunstkammer: Bürgerliche Sammler und Sammlungen in Basel, Historisches Museum, Bazylea, redakcja Sabine Söll-Tauchert, 172-174 nr kat. 8. Basel : Christoph Merian, 2011.
  Google Scholar

Maué, Herman. „Augsburg und Nürnberg”. W Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Walter Cupperi, Martin Hirsch, Anette Kranz, Ulrich Pfisterer, 197-198. Berlin-München: Deutscher Kunstverlag, 2013.
  Google Scholar

Maué, Herman. „Peter Flötner (Modell der Vorderseite), Thomas Venatorius (Text), Johann Neudörffer (Schrifft), Hans Maslitzer (Guss), Grundsteinlegung der Nürnberger Burgbastei am 3. September 1538”. W Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Walter Cupperi, Martin Hirsch, Anette Kranz, Ulrich Pfisterer, 208-209, nr kat. 112. Berlin-München: Deutscher Kunstverlag, 2013.
  Google Scholar

Maué, Herman. „Christoph Weiditz, Christoph Mülich, 1530”. W Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Walter Cupperi, Martin Hirsch, Anette Kranz, Ulrich Pfisterer, 209-210, nr kat. 113. Berlin-München: Deutscher Kunstverlag, 2013.
  Google Scholar

Merkl, Ulrich. Buchmalerei in Bayern in der ersten Hälfte des 16. Jahrhunderts: Spätblüte und Endzeit einer Gattung. Regensburg: Schnell und Steiner, 1999.
  Google Scholar

Metzger, Christof. „Hans Süß von Kulmbach, Bildnis eines jungen Mannes”. W Dürer – Cranach – Holbein. Die Entdeckung des Menschen: Das deutsche Porträt um 1500, Kunsthalle, Monachium, redakcja Sabine Haag, Christiane Lange, Christof Metzger, Karl Schütz, 92-93, nr kat. 43. München: Hirmer, 2011.
  Google Scholar

Miodońska, Barbara. „Iluminator Mszału jasnogórskiego i Pontyfikału Erazma Ciołka”. Rozprawy i sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie 9 (1967): 51-74.
  Google Scholar

Miodońska, Barbara. „Przedstawienie państwa polskiego w Statucie Łaskiego z r. 1506”. Folia Historiae Artium 5 (1968): 19-69.
  Google Scholar

Miodońska, Barbara. „Korona zamknięta w przekazach ikonograficznych z czasów Zygmunta I (Uwagi w związku z rozprawą Aleksandra Gieysztora «Non habemus caesarem nisi regem». Korona zamknięta królów polskich w końcu XV wieku i w wieku XVI. Muzeum i twórca. Studia z historii sztuki i kultury ku czci prof. dr Stanisława Lorentza, Warszawa 1969, s. 277-292)”. Biuletyn Historii Sztuki 32, nr 1 (1970): 3-18.
  Google Scholar

Miodońska, Barbara. „Władca i państwo w krakowskim drzeworycie książkowym XVI w.”. W Renesans. Sztuka i ideologia. Materiały Sympozjum Naukowego Komitetu Nauk o Sztuce PAN, Kraków, czerwiec 1972 oraz Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kielce, listopad 1973, redakcja Tadeusz S. Jaroszewski, 45-96. Warszawa: PWN, 1976.
  Google Scholar

Miodońska, Barbara. Rex regum i rex Poloniae w dekoracji malarskiej Graduału Jana Olbrachta i Pontyfikału Erazma Ciołka: z zagadnień ikonografii władzy królewskiej w sztuce polskiej wieku XVI. Kraków: Muzeum Narodowe, 1979.
  Google Scholar

Miodońska, Barbara. Miniatury Stanisława Samostrzelnika. Warszawa: WAiF, 1983.
  Google Scholar

Miodońska, Barbara. Małopolskie malarstwo książkowe 1320-1540. Warszawa: PWN, 1993.
  Google Scholar

Milewska, Teresa Danuta. „Nieznany portret Krzysztofa von Suchtena z 1507 r. w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku”. Gdańskie studia muzealne, 6 (1995): 9-22.
  Google Scholar

Mistrz i Katarzyna. Hans von Kulmbach i jego dzieła dla Krakowa, Muzeum Narodowe, Kraków, redakcja Mirosław P. Kruk, Aleksandra Hola, Marek Walczak. Kraków: Muzeum Narodowe, 2018.
  Google Scholar

Molenda, Maria. Splendide vestibus. O znaczeniu ubiorów na królewskim dworze Jagiellonów w latach 1447-1572. Kraków: Societas Vistulana, 2012.
  Google Scholar

Morka, Mieczysław. Sztuka dworu Zygmunta I Starego. Treści polityczne i propagandowe. Warszawa: nakładem własnym autora, 2006.
  Google Scholar

Morka, Mieczysław. „The Beginning of Medallic Art in Poland during the Times of Zygmunt I and Bona Sforza”. Artibus et Historiae 29, nr 58 (2008): 65-87.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. Kaplica Zygmuntowska (1515-1533). Problematyka artystyczna i ideowa mauzoleum króla Zygmunta I. Warszawa: Instytut Sztuki PAN: 2007.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. Pałac królewski Zygmunta I na Wawelu jako dzieło renesansowe. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2015.
  Google Scholar

Mroziewicz, Karolina. „The Image of the Lithuanian and Ruthenian Legacy of the Jagiellons in 16th-Century Pictorial Catalogues of Polish Monarchs”. Ikonotheka, 27 (2017): 142-144.
DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0012.2322   Google Scholar

Mrozowski, Przemysław. Polskie nagrobki gotyckie. Warszawa: Zamek Królewski, 1994.
  Google Scholar

Mrozowski, Przemysław. „Portret w Polsce u progu nowożytności”. W Sztuka około 1500. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, redakcja Teresa Hrankowska, 199-212. Warszawa: ARX Regia, 1997.
  Google Scholar

Mrozowski, Przemysław. „Wizerunek królewski w systemie reprezentacji władzy w Polsce jagiellońskiej”. W Patronat artystyczny Jagiellonów, redakcja Marek Walczak, Piotr Węcowski, 17-41. Kraków: Societas Vistulana, 2015.
  Google Scholar

Nowacki, Dariusz. „Norymberskie złotnictwo w kręgu dworu ostatnich Jagiellonów”. Chronicon Palatii Magnorum Ducum Lithuaniae, 3 (2015), s. 210-225.
  Google Scholar

Perkinson, Stephen. The Likeness of the King. A Prehistory of Portraiture in Late Medieval France. Chicago-London: University of Chicago Press, 2009.
DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226658810.001.0001   Google Scholar

Pfaffenbichler, Matthias. „Habsburg Family Tree with Emperor Maximilian I”. W Emperor Maximilian I and the Age of Dürer, redakcja Eva Michel, Maria Luise Sternach, 162, nr kat. 17. Munich-London-New York: Prestel, 2012.
  Google Scholar

Pfeiffer, Bogusław. Caelum et Regnum. Studia nad symboliką państwa i władcy w polskiej literaturze i sztuce XVI i XVII stulecia. Zielona Góra: Redakcja Wydawnictw Humanistyczno-Społecznych Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2002.
  Google Scholar

Pfisterer, Ulrich. „Wettstreit der Köpfe und Künste. Repräsentation, Reproduktion und das neue Bildmedium der Medaille nördlich der Alpen”. W Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Walter Cupperi, Martin Hirsch, Anette Kranz, Ulrich Pfisterer, 15-28. Berlin-München: Deutscher Kunstverlag, 2013.
  Google Scholar

Piech, Zenon. Monety, pieczęcie i herby w systemie symboli władzy Jagiellonów. Warszawa: DiG, 2003.
  Google Scholar

Piekarski, Kazimierz. „Uwagi o chronologii wydań statutów sejmowych z czasów Zygmunta Starego”. Przegląd Biblioteczny 3 (1929): 478-496.
  Google Scholar

Pociecha, Władysław. Królowa Bona (1494-1557). Czasy i ludzie Odrodzenia, t. 2. Poznań: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1949-1958.
  Google Scholar

Polleroß, Friedrich. „Tradition and Innovation. Emperor Maximilian I and his Portraits”. W Emperor Maximilian I and the Age of Dürer, redakcja Eva Michel, Maria Luise Sternach, 101-115. Munich-London-New York: Prestel, 2012.
  Google Scholar

Randolph, Adrian B. „Introduction: The Authority of Likeness”. Word & Image 19, nr 1-2, (2003): 1-5.
DOI: https://doi.org/10.1080/02666286.2003.10406219   Google Scholar

Rokosz, Mieczysław. Dzwony i wieże Wawelu. Kraków: Societas Vistulana, 2006.
  Google Scholar

Ruszczycówna, Janina. „Nieznane portrety ostatnich Jagiellonów”. Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie 20 (1976): 5-119.
  Google Scholar

Schechl, Andrea. „Confirmation of the Privilegium Maius, 1512”. W Emperor Maximilian I and the Age of Dürer, redakcja Eva Michel, Maria Luise Sternach, 181, nr kat. 30. Munich-London-New York: Prestel, 2012.
  Google Scholar

Schütz, Karl. „Ambrogio de Predis, Maximilian I, 1502”. W Emperor Maximilian I and the Age of Dürer, redakcja Eva Michel, Maria Luise Sternach, 146-147, nr kat. 11. Munich-London-New York: Prestel, 2012.
  Google Scholar

Schütz, Karl. „Benhard Strigel, The Family of Emperor Maximilian I, between 1515 and 1520”. W Emperor Maximilian I and the Age of Dürer, redakcja Eva Michel, Maria Luise Sternach, 152-153, nr kat. 13. Munich-London-New York: Prestel, 2012.
  Google Scholar

Seeger, Joachim Friedrich. Hans Schenck (genannt Scheußlich). Ein deutscher Bildhauer des 16. Jahrhunderts. Berlin 1932.
  Google Scholar

Sellink, Manfred. „Albrecht Dürer, Bildnis einer Mannes 1521 [1524]”. W Van Eyck bis Dürer. Altniederländische Meister und die Malerei in Mitteleuropa 1430-1530, redakcja Till-Holger Borchert, 427, nr kat. 238. Stuttgart: Belser, 2010.
  Google Scholar

Sellink, Manfred. „Albrecht Dürer, Bildnis des Bernhard von Reesen 1521”. W Van Eyck bis Dürer. Altniederländische Meister und die Malerei in Mitteleuropa 1430-1530, redakcja Till-Holger Borchert, 428, nr kat. 239. Stuttgart: Belser, 2010.
  Google Scholar

Sękowska, Anna. Szesnastowieczny portret Zygmunta I Starego w katedrze krakowskiej i zagadnienie malarstwa klejowego na płótnie bez zaprawy. Kraków: Wydawnictwo Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki, 2011. (Studia i Materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, t. 21).
  Google Scholar

Silver, Larry. Marketing Maximilian. The Visual Ideology of a Holy Roman Emperor. Princeton: Princeton University Press, 2008.
DOI: https://doi.org/10.1515/9780691245898   Google Scholar

Sitek, Masza. „«Uczeń Albrechta Dürera w Polsce» – między źródłem a interpretacją”. W Mistrz i Katarzyna. Hans von Kulmbach i jego dzieła dla Krakowa, Muzeum Narodowe, Kraków, redakcja Mirosław P. Kruk, Aleksandra Hola, Marek Walczak, 39-82. Kraków: Muzeum Narodowe, 2018.
  Google Scholar

Smołucha, Janusz. „Bernard Wapowski – kontynuator Jana Długosza i ojciec polskiej kartografii”. W Krakowskie środowisko historyczne XV-XX w. Ludzie – idee – dzieła, redakcja Tomasz Gąsowski, Janusz Smołucha, 185-193. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2018.
  Google Scholar

Spring, Marika i Antonio Mazotta, Roy, Ashok; Billinge, Rachel; Peggie David, „Painting Practice in Milan in the 1490s: The Influence of Leonardo”. National Gallery Technical Bulletin 32 (2011): 78-112.
  Google Scholar

Stahr, Maria. „Zygmunt August, 1532”. W Medale polskie i z polską związane od XVI do XVIII wieku. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, t. 11, 26-27. Poznań: Muzeum Narodowe, 2008.
  Google Scholar

Szwagrzyk, Józef Andrzej. Moneta, medal, order. Katalog wystawy własnych zbiorów numizmatycznych Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich – PAN. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1971.
  Google Scholar

Tacke, Andreas. „Marketing Frederick. Friedrich der Weise in der bildenden Kunst seiner Zeit”. W Kurfürst Friedrich der Weise von Sachsen (1463-1525): Beiträge zur wissenschaftlichen Tagung vom 4. bis 6. Juli 2014 auf Schloss Hartenfels in Torgau, 104-114. Dresden: Sandstein Kommunikation, 2014.
  Google Scholar

Tauber, Christine. Manierismus und Herrschaftspraxis. Die Kunst der Politik und die Kunstpolitik am Hof von François Ier. Berlin: Akademie, 2009.
DOI: https://doi.org/10.1524/9783050088211   Google Scholar

Teget-Welz, Manuel. „Biographien der Medailleure”. W Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Walter Cupperi, Martin Hirsch, Anette Kranz, Ulrich Pfisterer, 319-335. Berlin-München: Deutscher Kunstverlag, 2013.
  Google Scholar

Terlecki, Władysław. „Reformy monetarne Zygmunta I”. Wiadomości Numizmatyczne 7, z. 2 (1963): 43-59.
  Google Scholar

Ties, Hans-Paul. „Hans Schenck oder Scheußlich. König Sigismund I. von Polen 1527”. W Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Walter Cupperi, Martin Hirsch, Anette Kranz, Ulrich Pfisterer, 274, nr kat. 188. Berlin-München: Deutscher Kunstverlag, 2013.
  Google Scholar

Trusted, Marjorie. German Renaissance Medals: A Catalogue of the Collection in the Victoria & Albert Museum. Gloucester: V & A Publications, 1990.
  Google Scholar

Uruszczak, Wacław. Próba kodyfikacji prawa polskiego w pierwszej połowie XVI wieku. Warszawa: PWN, 1979.
  Google Scholar

Uruszczak, Wacław. Sejm walny koronny w latach 1506-1540. Warszawa: PWN, 1981.
  Google Scholar

Wagner, Arkadiusz. „Radełka Jagiellońskie – fenomen introligatorstwa polskiego XVI-XVIII wieku”. Spotkania z Zabytkami 5-6 (2010): 70-72.
  Google Scholar

Wagner, Arkadiusz. „Poznańskie radełko Jagiellońskie z lat czterdziestych XVI wieku. Problem treści ideowo-politycznych i wzorów ikonograficznych”. Roczniki Biblioteczne 56 (2012): 83-111.
  Google Scholar

Walanus, Wojciech. Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce 1490-1540. Kraków: Universitas, 2007.
  Google Scholar

Walczak, Marek. „Kraków i Norymberga – związki w dziedzinie sztuki na przełomie średniowiecza i renesansu”. W Mistrz i Katarzyna. Hans von Kulmbach i jego dzieła dla Krakowa, Muzeum Narodowe, Kraków, redakcja Mirosław P. Kruk, Aleksandra Hola, Marek Walczak, 107-135. Kraków: Muzeum Narodowe, 2018.
  Google Scholar

Warnke, Martin. „Der Anteil der Öffentlichkeit am neuzetlichen Herrscherbild“. W Iconic Worlds. Neue Bilderwelten und Wissensräume, redakcja Christa Maar, Hubert Burda, 147-164. Köln: DuMont Buchverlag, 2006.
  Google Scholar

Warnke, Martin. „Triviale Herrscherbildnisse: Zur Entwicklung politischer Popularität”. Marburger Jahrbuch für Kunstwissenschaft 38 (2011): 7-24.
  Google Scholar

West, Ashley. „Hans Burgkmair and Conrad Peutinger: Reevaluating the Artist-Humanist Relationship”. W Hans Burkmair. Neue Forschungen, redakcja Wolfgang Augustyn, Manuel Teget-Welz, 45-67. Passau: Dietmar Klinger Verlag, 2018.
  Google Scholar

Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Walter Cupperi, Martin Hirsch, Anette Kranz, Ulrich Pfisterer. Berlin-München: Deutscher Kunstverlag, 2013.
  Google Scholar

Więcek, Adam. Dzieje sztuki medalierskiej w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1972.
  Google Scholar

Wijaczka, Jacek. „Gospodarka Prus Królewskich”. W Prusy Królewskie. Społeczeństwo, kultura, gospodarka 1457-1772, redakcja Edmund Kizik, 131-202. Gdańsk: Muzeum Narodowe, 2012.
  Google Scholar

Winter, Heinz. „Medaillen auf Herrscher des ungarischen Mittelalters. Ein Beitrag zur Entwicklung der Porträtmedaille im Königreich Ungarn”. W Márton Gyöngyössy, Heinz Winter, Münzen und Medaillen des ungarischen Mittelalters 1000-1526, redakcja Michael Alram, Heinz Winter, 37-47. Wien: Kunsthistorisches Museum Wien, 2007.
  Google Scholar

Winter, Heinz. „Maximilian I. und das Aufkommen der Medaille nördlich der Alpen”. W Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Walter Cupperi, Martin Hirsch, Anette Kranz, Ulrich Pfisterer, 29-34. Berlin-München: Deutscher Kunstverlag, 2013.
  Google Scholar

Wittkower, Rudolf. „Eagle and Serpent. A Study in the Migration of Symbols”. Journal of the Warburg Institute 2, nr 4 (1939): 293-325.
DOI: https://doi.org/10.2307/750041   Google Scholar

Wojciechowski, Jerzy. „Caraglio w Polsce”. Rocznik Historii Sztuki 25 (2000): 5-63.
  Google Scholar

Wojciechowski, Jerzy. Caraglio. Warszawa: nakładem własnym autora, 2017.
  Google Scholar

Wolf, Fabian. „Meister der Thenn’schen Kinderbildnisse, Wolf Huber, Werkstatt (?), Ruprecht Thenn (1512-1545), Wolf (?) Thenn (1507-1538), Barbara Thenn (1513-1542)”. W Fantastische Welten. Albrecht Altdorfer und das Expressive in der Kunst um 1500, Städel Museum, Frankfurt, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, redakcja Sabine Haag, Guido Messling, 268-269, nr kat. 150. München: Hirmer, 2015.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2020-03-30

Cited By / Share

Grzęda, M. (2020). Portret w polityce – polityka portretu: uwagi o znaczeniu portretu w praktyce władzy Zygmunta I Starego. Biuletyn Historii Sztuki, 82(1), 5–79. https://doi.org/10.36744/bhs.635

Autorzy

Mateusz Grzęda 

Kraków, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0002-7077-1922

Statystyki

Abstract views: 565
PDF downloads: 457