Pałac „jakoż nigdzie w Polsce nie masz”. Saskie inspiracje w architekturze warszawskiej rezydencji marszałka wielkiego koronnego Józefa Wandalina Mniszcha

Alina Barczyk


Łódź, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Łódzki (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6596-8915

Abstrakt

Jedną z najważniejszych inwestycji budowlanych w Warszawie w drugiej dekadzie XVIII w. była rezydencja Józefa Wandalina Mniszcha (1670-1747) przy ulicy Senatorskiej. O jej znaczeniu decydowały nowatorskie rozwiązania architektoniczne, czynniki polityczne i lokalizacja – została wzniesiona przy drodze królewskiej od strony Woli, w pobliżu pałacu Saskiego.

Geneza i znaczenie nowatorskich form architektonicznych obiektu stają się w pełni czytelne po uwzględnieniu roli politycznej i horyzontów intelektualnych właściciela, a także dokonywanych w tym okresie przekształceń siedzib królewskich w Europie. Najważniejszym punktem odniesienia jest architektura Saksonii. Przy budowie siedziby marszałka zatrudniani byli między innymi rzemieślnicy pracujący równocześnie przy rezydencjach Augusta II. Analiza źródeł pozwoliła ustalić, że projektantem pałacu był generał Burkhard Christoph von Münnich.


Słowa kluczowe:

Pałac Józefa Wandalina Mniszcha w Warszawie, architektura XVIII wieku, Saskie inspiracje, generał Burkhard Christoph von Münnich

Barczyk Alina, „Akacyja biała z Łazienek […], Thuja occidentalis z Królikarni. Założenie pałacowo-ogrodowe w Dęblinie w drugiej połowie XVIII stulecia” [w:] Ars et Scientia, t. 8, red. Alina Barczyk, Błażej Ciarkowski, Krzysztof Stefański, Łódź 2016.
  Google Scholar

Barczyk Alina, „Ambasada Królestwa Belgii w Warszawie. Forma architektoniczna i jej geneza”, [w:] Pałac i willa. Ponowoczesne przygody idei i formy, red. Mariusz Kępiński, Sebastian Latocha, Katarzyna Schatt-Babińska, Łódź 2016.
  Google Scholar

Barczyk Alina, Pałac w Dęblinie. Inwentarze z czasów Michała Jerzego Wandalina Mniszcha, Kraków 2017.
  Google Scholar

Bartczakowa Aldona, Jakub Fontana – architekt warszawski XVIII wieku, Warszawa 1970.
  Google Scholar

Delang Steffen, „Seine Baugeschichte und Seine Stellung innerhalb der eurpäischen Schlossbaukunst des 18. Jahrhunderst”, [w:] Die königliche Jagdresidenz Hubertusburg und der Frieden von 1763, red. Dirk Syndram, Dresden 2013.
  Google Scholar

Friedrichs Kristina, Hertzig Stefan, Karge Henrik, Das Japanische Palais in Dresden, Petersberg 2019.
  Google Scholar

Gębarowicz Mieczysław, Materiały źródłowe do dziejów kultury i sztuki XVI-XVIII w., Wrocław 1973.
  Google Scholar

Hentschel Walter, Die sächsische Baukunst des 18. Jahrhunderts in Polen, Berlin (Ost) 1967.
  Google Scholar

Kraushar Aleksander, Resursa Kupiecka w Warszawie. Dawny Pałac Mniszchów (1820-1928), Warszawa 1928.
  Google Scholar

Kwiatkowski Marek, Pałac Mniszchów w Warszawie – ambasada królestwa Belgii, Warszawa 2009.
  Google Scholar

Omilanowska Małgorzata, Kreacja, konstrukcja, rekonstrukcja. Studia z architektury XIX-XXI wieku, Warszawa 2016.
  Google Scholar

Poklewski Józef, „Domenico Trezzini (ok. 1670-1734) – architekt Piotra I”, [w:] Artyści znad jezior lombardzkich w nowożytnej Europie. Prace dedykowane pamięci Profesora Mariusza Karpowicza, red. Mariusz Smoliński, Renata Sulewska, Warszawa 2015.
  Google Scholar

Popiołek Bożena, „Będzie to pałac osobliwej magnificencyi... Rzecz o warszawskim pałacu Józefa Wandalina Mniszcha, marszałka wielkiego koronnego”, [w:] Staropolski ogląd świata. Nulla dies sine linea. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Bogdanowi Rokowi w 70. rocznicę urodzin, red. Elżbieta Kościk, Filip Wolański, Rościsław Żerelik, Toruń 2017.
  Google Scholar

Putkowska Jolanta, „Ogród przy warszawskiej rezydencji Józefa Wandalina Mniszcha, marszałka wielkiego koronnego, kasztelana krakowskiego”, [w:] „Hortus vitae”. Księga pamiątkowa dedykowana Andrzejowi Michałowskiemu, red. Marian Arszyński, Andrzej Michałowski, Warszawa 2001.
  Google Scholar

Putkowska Jolanta, „Warszawski zespół rezydencjonalny Józefa Wandalina Mniszcha, marszałka wielkiego koronnego, kasztelana krakowskiego”, Prace Naukowe Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, 2002, t. 2.
  Google Scholar

Sito Jakub, „Ołtarz główny kościoła w Piasecznie – fundacja królewskiego faworyta”, [w:] Poza Warszawą. Arcydzieła plastyki dawnej na Mazowszu, red. Michał Wardzyński, Warszawa 2018.
  Google Scholar

Sito Jakub, Wielkie warsztaty rzeźbiarskie Warszawy doby saskiej. Modele kariery – formacja artystyczna – organizacja produkcji, Warszawa 2013.
  Google Scholar

Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV-XVIII wieku, red. Paweł Migasiewicz, Hanna Osiecka-Samsonowicz, Jakub Sito, Warszawa 2016.
  Google Scholar

Szwankowski Eugeniusz, Ulice i place Warszawy, Warszawa 1970.
  Google Scholar

Wardzyński Michał, „Giovanni Lievorati – the Casus of an Italian Sculptor in Early Eighteenth-Century Warsaw”, [w:] Artyści znad jezior lombardzkich w nowożytnej Europie. Prace dedykowane pamięci Profesora Mariusza Karpowicza, red. Mariusz Smoliński, Renata Sulewska, Warszawa 2015.
  Google Scholar

Wiśniewski Krzysztof, Urząd marszałkowski koronny w bezkrólewiach XVII-XVIII wieku (1632-1736), Warszawa 2015.
  Google Scholar

Wyszomirska Monika, „Ruch budowlany w Warszawie w dobie Sejmu Niemego z perspektywy pisarza dekretowego kancelarii wielkiej koronnej Sebastiana Fabiana Rybczyńskiego”, [w:] Sejm niemy. Między mitem a reformą państwa, red. Michał Zwierzykowski, Warszawa 2019.
  Google Scholar

Żórawska-Witkowska Alina, Muzyka na polskim dworze Augusta III, Lublin 2012.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2019-09-30

Cited By / Share

Barczyk, A. . (2019). Pałac „jakoż nigdzie w Polsce nie masz”. Saskie inspiracje w architekturze warszawskiej rezydencji marszałka wielkiego koronnego Józefa Wandalina Mniszcha. Biuletyn Historii Sztuki, 81(3), 415–440. https://doi.org/10.36744/bhs.480

Autorzy

Alina Barczyk 

Łódź, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0002-6596-8915

Statystyki

Abstract views: 332
PDF downloads: 249


Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję  CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.