Landscape Painting and the Construction of “Icelandicness”: Icelandic Modern National Art vis-à-vis its Danish Origins
Emiliana Konopka
emilianakonopka@gmail.comSzkoła Doktorska Nauk Humanistycznych i Społecznych, Uniwersytet Gdański (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-4527-2689
Abstrakt
Artykuł jest próbą wypracowania nowego podejścia do islandzkiej sztuki narodowej, popartego analizą jej roli w konstruowaniu „islandzkości” i islandzkiej tożsamości. Pozostając w ciągłym dialogu z rozprawą Ann-Sofie Nielsen Gremaud Kryptokoloniale landskaber: tid, sted og rum i billeder af islandsk landskab 1874–2011 (2012), tekst koncentruje się jednocześnie na islandzkim malarstwie pejzażowym z lat 1874–1944 i jego relacji ze sztuką duńską. Sztuka nordycka, a zwłaszcza islandzka, zazwyczaj pomijana w europejskiej narracji historyczno-artystycznej, warta jest jednak bliższego poznania. W pracy przyjęto podstawowe założenie, że nowoczesna islandzka sztuka narodowa wywodzi się z duńskiej tradycji akademickiej, a islandzcy artyści uczestniczyli w tworzeniu tożsamości narodowej pozostając w opozycji wobec modelu duńskiego. Aby znaleźć poparcie dla postawionej tezy, wykorzystano metodologie bliskie postkolonializmowi i kryptokolonializmowi, jak również inspirowane imagologią i oparte na interdyscyplinarnych badaniach z zakresu historii sztuki, historii, antropologii i kulturoznawstwa.
Słowa kluczowe:
sztuka islandzka, sztuka duńska, tożsamość narodowa, malarstwo pejzażowe, sztuka narodowa, postkolonializm, kryptokolonializmBibliografia
Anderson, Benedict. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso, 1983.
Google Scholar
Aldred, Oscar, and Adolf Friðriksson. “Iceland.” In Landscape as Heritage: The Management and Protection of Landscape in Europe, a summary by the COST A27 project “LANDMARKS”, edited by Graham Fairclough, Per Grau Møller, 145–156. Berne: University of Berne, 2007.
Google Scholar
Baldacchino, Godfrey. “Introducing a World of Islands.” In A World of Islands: An Island Studies Reader, edited by Godfrey Baldacchino, 1–29. Canada: Island Studies Press, 2007.
DOI: https://doi.org/10.24043/isj.185
Google Scholar
Baldacchino, Godfrey. “Island Landscapes and European Culture: An ‘Island Studies’ Perspective.” Journal of Marine and Island Cultures 2 (2012): 13–19. https://doi.org/10.1016/j.imic.2013.04.001.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.imic.2013.04.001
Google Scholar
Briens, Sylvain. “Boréalisme: Le Nord comme espace discursif.” Études Germaniques 282, no. 2 (2016): 179–188.
DOI: https://doi.org/10.3917/eger.282.0179
Google Scholar
Burke, Peter. Eyewitnessing: The Uses of Images as Historical Evidence. London: Reaktion Books, 2001.
Google Scholar
Höglund, Johan, and Linda Andersson Burnett. “Introduction: Nordic Colonialisms and Scandinavian Studies.” Scandinavian Studies 91, no. 1-2 (Spring/Summer 2019): 1–12. https://doi. org/10.5406/scanstud.91.1-2.0001.
DOI: https://doi.org/10.5406/scanstud.91.1-2.0001
Google Scholar
Edensor, Tim. “Geography and Landscape: National Places and Spaces.” In National Identity, Popular Culture and Everyday Life, 37–68. London: Routledge, 2002.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781003086178-2
Google Scholar
Hastrup, Kirsten. “Icelandic Topography and the Sense of Identity.” In Nordic Landscapes: Region and Belonging on the Northern Edge of Europe, edited by Michael Jones, Kenneth R. Olwig, 53–76. Minneapolis, London: University of Minnesota Press, 2008.
Google Scholar
Hálfdanarson, Guðmundur, and Ólafur Rastrick. “Culture and the Construction of the Icelander in the 20th Century.” In Power and Culture: Hegemony, Interaction and Dissent, edited by Jonathan Osmond, Ausma Cimdiņa, 101–117. Pisa: Plus, Pisa University Press, 2006.
Google Scholar
Herzfeld, Michael. “The Absent Presence: Discourses of Crypto-Colonialism.” South Atlantic Quarterly 101, no. 4 (2002): 899–926.
DOI: https://doi.org/10.1215/00382876-101-4-899
Google Scholar
Hinrichs, Nina. “Das Eismeer – Caspar David Friedrich and the North.” Nordlit 12, no. 1 (2008): 131–160.
DOI: https://doi.org/10.7557/13.1194
Google Scholar
Ísleifsson, Sumarliði R. “Imaginations of National Identity and the North.” In Iceland and Images of the North, edited by Sumarliði R. Ísleifsson, 3–22. Québec: Presses de l’Université du Québec, The Reykjavík Academy, 2011.
Google Scholar
Kent, Neil. The Triumph of Light and Nature: Nordic Art 1740–1940. London: Thames and Hudson, 1992.
Google Scholar
Kjartansdóttir, Katla. “Remote, Rough and Romantic: Contemporary Images of Iceland in Visual, Oral and Textual Narrations.” In Images of the North. Histories – Identities – Ideas, edited by Sverrir Jakobsson, 271–280. Amsterdam: Radopi, 2009.
DOI: https://doi.org/10.1163/9789042029064_025
Google Scholar
Kvaran, Ólafur. Confronting Nature: Icelandic Art of the 20th Century. Washington D.C.: Corcoran Gallery of Art, 2001.
Google Scholar
Leerssen, Joep. “Imagology: On using ethnicity to make sense of the world.” In Les stéréotypes dans la construction des identités nationales depuis une perspective transnationale, edited by Géraldine Galéote, special issue, Iberic@l, no. 10 (2016): 13–31.
Google Scholar
Lisberg Jensen, Ebba, and Ole Lisberg Jensen. “Between exploration and tourism: Carl Irminger’s Iceland travel diary 1826.” Polar Record 57 (2021): e2. doi:10.1017/S0032247420000467.
DOI: https://doi.org/10.1017/S0032247420000467
Google Scholar
Loftsdóttir, Kristín. “The Exotic North: Gender, Nation Branding and Post-colonialism in Iceland.” NORA – Nordic Journal of Feminist and Gender Research 23, no. 4 (2015): 246–260.
DOI: https://doi.org/10.1080/08038740.2015.1086814
Google Scholar
Naum, Magdalena, and Jonas M. Nordin, eds. Scandinavian Colonialism and the Rise of Modernity: Small Time Agents in a Global Arena. New York: Springer, 2013.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4614-6202-6
Google Scholar
Nordal, Bera. “The Early Years of Icelandic Art.” In Scandinavian Modernism: Painting in Denmark, Finland, Iceland, Norway, and Sweden, 1910–1920, edited by Serge Fauchereau, 43–48. Gothenburg: Art Museum, 1989.
Google Scholar
Oslund, Karen. “Imagining Iceland: Narratives of Nature and History in the North Atlantic.” The British Journal for the History of Science 35, no. 3 (2002): 313–334.
DOI: https://doi.org/10.1017/S000708740200465X
Google Scholar
Ólafsdóttir, Auður. “Visions of Nature in Icelandic Art.” In Confronting Nature: Icelandic Art of the 20th Century, edited by Ólafur Kvaran, 23–38. Washington D.C.: Corcoran Gallery of Art, 2001.
Google Scholar
Pieńkos, Andrzej. “Poszukiwanie tożsamości kraju i narodu w sztuce norweskiej XIX w.” In Niepokój i poszukiwanie: Polscy i norwescy twórcy czasu przełomów, edited by Maciej Janicki, Agnieszka Rosales Rodríguez, 233–249. Warszawa: Muzeum Fryderyka Chopina, 2015.
Google Scholar
Pieńkos, Andrzej. “Norweskie sceny z prowincji: Sohlberg, Kittelsen, Astrup i inni.” In Niepokój i poszukiwanie: Polscy i norwescy twórcy czasu przełomów, edited by Maciej Janicki, Agnieszka Rosales Rodríguez, 251–271. Warszawa: Muzeum Fryderyka Chopina, 2015.
Google Scholar
Pieńkos, Andrzej. “Na uboczu w centrum świata: Eksperyment fiński.” In Regiony wyobraźni: Peryferyjność w kulturze XIX i XX wieku, edited by Marcin Lachowski, 21–42. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2017.
Google Scholar
Pratt, Mary Louise. “Introduction: Criticism in the Contact Zone.” In Imperial Eyes: Travel Writing and Transculturation, 1–12. London: Routledge, 1992.
Google Scholar
Pálsson, Gísli. “Arcticality: Gender, Race, and Geography in the Writings of Vilhjalmur Stefansson.” In Narrating the Arctic: A Cultural History of Nordic Scientific Practice, edited by Michael Bravo, Sverker Sörlin, 275–309. Canton, Mass.: Science History Publications, 2002.
Google Scholar
Ronström, Owe. “Finding their place: islands as locus and focus.” Cultural Geographies 20, no. 2 (April 2013): 153–165.
DOI: https://doi.org/10.1177/1474474012445446
Google Scholar
Runólfsson, Halldór Björn. “Reflections on Icelandic Art.” In Landscapes from a High Latitude: Icelandic Art, 1909–1989, edited by Julian Freeman, 21–91. London: Published for the Government of Iceland and the City of Reykjavík by Lund Humphries, 1989.
Google Scholar
Schab, Sylwia Izabela. “Zmowa (prze)milczenia.” Czas Kultury, no. 4 (2012): 46–51.
Google Scholar
Schram, Hrafnhildur. Huldukonur í íslenskri myndlist. Reykjavik: Þjóðminjasafn Íslands, 2005.
Google Scholar
Schram, Kristinn. “Banking on Borealism: Eating, Smelling, and Performing the North.” In Iceland and Images of the North, edited by Sumarliði R. Ísleifsson, 305–327. Québec: Presses de l’Université du Québec, The Reykjavík Academy, 2011.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv18pgjb2.16
Google Scholar
Stauning, Peter. Harald Moltke – Nordlysets Maler/ Painter of the Aurora. Frederiksberg: Forlaget Epsilon, 2011.
Google Scholar
Stougaard-Nielsen, Jakob. “Nordic Nature: From Romantic Nationalism to the Anthropocene.” In Introduction to Nordic Cultures, edited by Annika Lindskog, Jakob Stougaard-Nielsen, 165–180. London: UCL Press, 2020.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv13xprms.17
Google Scholar
Szelągowska, Grażyna. Idea zjednoczonej Północy w skandynawskim ruchu studenckim I połowy XIX wieku. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 1992.
Google Scholar
Szelągowska, Grażyna. “Od kolonii do państwa niepodległego: Islandia od XIII do XX wieku.” In Islandia: Wprowadzenie do wiedzy o społeczeństwie, edited by Roman Chymkowski, Włodzimierz Karol Pessel, 31–44. Warszawa: Trio, 2009.
Google Scholar
Taylor, John Russel. “Symbolism: The Constant Strain in Icelandic Art.” In Landscapes from a High Latitude: Icelandic Art, 1909–1989, edited by Julian Freeman, 93–105. London: Published for the Government of Iceland and the City of Reykjavík by Lund Humphries, 1989.
Google Scholar
Thiesse, Anne-Marie. La création des identités nationales: Europe, XVIIIe–XXe siècle. Paris: Seuil, 1999.
Google Scholar
Varnedoe, Kirk. Northern Light: Nordic Art at the Turn of the Century. New Haven & London: Yale University Press, 1988.
Google Scholar
Autorzy
Emiliana Konopkaemilianakonopka@gmail.com
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych i Społecznych, Uniwersytet Gdański Polska
https://orcid.org/0000-0002-4527-2689
Emiliana Konopka – absolwentka historii sztuki oraz skandynawistyki, doktorantka na Uniwersytecie Gdańskim, badaczka sztuki nordyckiej przełomu XIX i XX w. Współredaktorka tomu Antologia naukowa. Islandia: Język. Naród. Natura (Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2017). Stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Rady Nordyckiej (Nordic Culture Point). Autorka projektu Utulę Thule (www.utulethule.pl).
Statystyki
Abstract views: 196PDF downloads: 153
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.