Landscape Painting and the Construction of “Icelandicness”: Icelandic Modern National Art vis-à-vis its Danish Origins

artykuł recenzowany

Emiliana Konopka

emilianakonopka@gmail.com
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych i Społecznych, Uniwersytet Gdański (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-4527-2689

Abstrakt

Artykuł jest próbą wypracowania nowego podejścia do islandzkiej sztuki narodowej, popartego analizą jej roli w konstruowaniu „islandzkości” i islandzkiej tożsamości. Pozostając w ciągłym dialogu z rozprawą Ann-Sofie Nielsen Gremaud Kryptokoloniale landskaber: tid, sted og rum i billeder af islandsk landskab 1874–2011 (2012), tekst koncentruje się jednocześnie na islandzkim malarstwie pejzażowym z lat 1874–1944 i jego relacji ze sztuką duńską. Sztuka nordycka, a zwłaszcza islandzka, zazwyczaj pomijana w europejskiej narracji historyczno-artystycznej, warta jest jednak bliższego poznania. W pracy przyjęto podstawowe założenie, że nowoczesna islandzka sztuka narodowa wywodzi się z duńskiej tradycji akademickiej, a islandzcy artyści uczestniczyli w tworzeniu tożsamości narodowej pozostając w opozycji wobec modelu duńskiego. Aby znaleźć poparcie dla postawionej tezy, wykorzystano metodologie bliskie postkolonializmowi i kryptokolonializmowi, jak również inspirowane imagologią i oparte na interdyscyplinarnych badaniach z zakresu historii sztuki, historii, antropologii i kulturoznawstwa.


Słowa kluczowe:

sztuka islandzka, sztuka duńska, tożsamość narodowa, malarstwo pejzażowe, sztuka narodowa, postkolonializm, kryptokolonializm

Anderson, Benedict. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso, 1983.
  Google Scholar

Aldred, Oscar, and Adolf Friðriksson. “Iceland.” In Landscape as Heritage: The Management and Protection of Landscape in Europe, a summary by the COST A27 project “LANDMARKS”, edited by Graham Fairclough, Per Grau Møller, 145–156. Berne: University of Berne, 2007.
  Google Scholar

Baldacchino, Godfrey. “Introducing a World of Islands.” In A World of Islands: An Island Studies Reader, edited by Godfrey Baldacchino, 1–29. Canada: Island Studies Press, 2007.
DOI: https://doi.org/10.24043/isj.185   Google Scholar

Baldacchino, Godfrey. “Island Landscapes and European Culture: An ‘Island Studies’ Perspective.” Journal of Marine and Island Cultures 2 (2012): 13–19. https://doi.org/10.1016/j.imic.2013.04.001.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.imic.2013.04.001   Google Scholar

Briens, Sylvain. “Boréalisme: Le Nord comme espace discursif.” Études Germaniques 282, no. 2 (2016): 179–188.
DOI: https://doi.org/10.3917/eger.282.0179   Google Scholar

Burke, Peter. Eyewitnessing: The Uses of Images as Historical Evidence. London: Reaktion Books, 2001.
  Google Scholar

Höglund, Johan, and Linda Andersson Burnett. “Introduction: Nordic Colonialisms and Scandinavian Studies.” Scandinavian Studies 91, no. 1-2 (Spring/Summer 2019): 1–12. https://doi. org/10.5406/scanstud.91.1-2.0001.
DOI: https://doi.org/10.5406/scanstud.91.1-2.0001   Google Scholar

Edensor, Tim. “Geography and Landscape: National Places and Spaces.” In National Identity, Popular Culture and Everyday Life, 37–68. London: Routledge, 2002.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781003086178-2   Google Scholar

Hastrup, Kirsten. “Icelandic Topography and the Sense of Identity.” In Nordic Landscapes: Region and Belonging on the Northern Edge of Europe, edited by Michael Jones, Kenneth R. Olwig, 53–76. Minneapolis, London: University of Minnesota Press, 2008.
  Google Scholar

Hálfdanarson, Guðmundur, and Ólafur Rastrick. “Culture and the Construction of the Icelander in the 20th Century.” In Power and Culture: Hegemony, Interaction and Dissent, edited by Jonathan Osmond, Ausma Cimdiņa, 101–117. Pisa: Plus, Pisa University Press, 2006.
  Google Scholar

Herzfeld, Michael. “The Absent Presence: Discourses of Crypto-Colonialism.” South Atlantic Quarterly 101, no. 4 (2002): 899–926.
DOI: https://doi.org/10.1215/00382876-101-4-899   Google Scholar

Hinrichs, Nina. “Das Eismeer – Caspar David Friedrich and the North.” Nordlit 12, no. 1 (2008): 131–160.
DOI: https://doi.org/10.7557/13.1194   Google Scholar

Ísleifsson, Sumarliði R. “Imaginations of National Identity and the North.” In Iceland and Images of the North, edited by Sumarliði R. Ísleifsson, 3–22. Québec: Presses de l’Université du Québec, The Reykjavík Academy, 2011.
  Google Scholar

Kent, Neil. The Triumph of Light and Nature: Nordic Art 1740–1940. London: Thames and Hudson, 1992.
  Google Scholar

Kjartansdóttir, Katla. “Remote, Rough and Romantic: Contemporary Images of Iceland in Visual, Oral and Textual Narrations.” In Images of the North. Histories – Identities – Ideas, edited by Sverrir Jakobsson, 271–280. Amsterdam: Radopi, 2009.
DOI: https://doi.org/10.1163/9789042029064_025   Google Scholar

Kvaran, Ólafur. Confronting Nature: Icelandic Art of the 20th Century. Washington D.C.: Corcoran Gallery of Art, 2001.
  Google Scholar

Leerssen, Joep. “Imagology: On using ethnicity to make sense of the world.” In Les stéréotypes dans la construction des identités nationales depuis une perspective transnationale, edited by Géraldine Galéote, special issue, Iberic@l, no. 10 (2016): 13–31.
  Google Scholar

Lisberg Jensen, Ebba, and Ole Lisberg Jensen. “Between exploration and tourism: Carl Irminger’s Iceland travel diary 1826.” Polar Record 57 (2021): e2. doi:10.1017/S0032247420000467.
DOI: https://doi.org/10.1017/S0032247420000467   Google Scholar

Loftsdóttir, Kristín. “The Exotic North: Gender, Nation Branding and Post-colonialism in Iceland.” NORA – Nordic Journal of Feminist and Gender Research 23, no. 4 (2015): 246–260.
DOI: https://doi.org/10.1080/08038740.2015.1086814   Google Scholar

Naum, Magdalena, and Jonas M. Nordin, eds. Scandinavian Colonialism and the Rise of Modernity: Small Time Agents in a Global Arena. New York: Springer, 2013.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4614-6202-6   Google Scholar

Nordal, Bera. “The Early Years of Icelandic Art.” In Scandinavian Modernism: Painting in Denmark, Finland, Iceland, Norway, and Sweden, 1910–1920, edited by Serge Fauchereau, 43–48. Gothenburg: Art Museum, 1989.
  Google Scholar

Oslund, Karen. “Imagining Iceland: Narratives of Nature and History in the North Atlantic.” The British Journal for the History of Science 35, no. 3 (2002): 313–334.
DOI: https://doi.org/10.1017/S000708740200465X   Google Scholar

Ólafsdóttir, Auður. “Visions of Nature in Icelandic Art.” In Confronting Nature: Icelandic Art of the 20th Century, edited by Ólafur Kvaran, 23–38. Washington D.C.: Corcoran Gallery of Art, 2001.
  Google Scholar

Pieńkos, Andrzej. “Poszukiwanie tożsamości kraju i narodu w sztuce norweskiej XIX w.” In Niepokój i poszukiwanie: Polscy i norwescy twórcy czasu przełomów, edited by Maciej Janicki, Agnieszka Rosales Rodríguez, 233–249. Warszawa: Muzeum Fryderyka Chopina, 2015.
  Google Scholar

Pieńkos, Andrzej. “Norweskie sceny z prowincji: Sohlberg, Kittelsen, Astrup i inni.” In Niepokój i poszukiwanie: Polscy i norwescy twórcy czasu przełomów, edited by Maciej Janicki, Agnieszka Rosales Rodríguez, 251–271. Warszawa: Muzeum Fryderyka Chopina, 2015.
  Google Scholar

Pieńkos, Andrzej. “Na uboczu w centrum świata: Eksperyment fiński.” In Regiony wyobraźni: Peryferyjność w kulturze XIX i XX wieku, edited by Marcin Lachowski, 21–42. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2017.
  Google Scholar

Pratt, Mary Louise. “Introduction: Criticism in the Contact Zone.” In Imperial Eyes: Travel Writing and Transculturation, 1–12. London: Routledge, 1992.‌‌
  Google Scholar

Pálsson, Gísli. “Arcticality: Gender, Race, and Geography in the Writings of Vilhjalmur Stefansson.” In Narrating the Arctic: A Cultural History of Nordic Scientific Practice, edited by Michael Bravo, Sverker Sörlin, 275–309. Canton, Mass.: Science History Publications, 2002.
  Google Scholar

Ronström, Owe. “Finding their place: islands as locus and focus.” Cultural Geographies 20, no. 2 (April 2013): 153–165.
DOI: https://doi.org/10.1177/1474474012445446   Google Scholar

Runólfsson, Halldór Björn. “Reflections on Icelandic Art.” In Landscapes from a High Latitude: Icelandic Art, 1909–1989, edited by Julian Freeman, 21–91. London: Published for the Government of Iceland and the City of Reykjavík by Lund Humphries, 1989.
  Google Scholar

Schab, Sylwia Izabela. “Zmowa (prze)milczenia.” Czas Kultury, no. 4 (2012): 46–51.
  Google Scholar

Schram, Hrafnhildur. Huldukonur í íslenskri myndlist. Reykjavik: Þjóðminjasafn Íslands, 2005.
  Google Scholar

Schram, Kristinn. “Banking on Borealism: Eating, Smelling, and Performing the North.” In Iceland and Images of the North, edited by Sumarliði R. Ísleifsson, 305–327. Québec: Presses de l’Université du Québec, The Reykjavík Academy, 2011.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv18pgjb2.16   Google Scholar

Stauning, Peter. Harald Moltke – Nordlysets Maler/ Painter of the Aurora. Frederiksberg: Forlaget Epsilon, 2011.
  Google Scholar

Stougaard-Nielsen, Jakob. “Nordic Nature: From Romantic Nationalism to the Anthropocene.” In Introduction to Nordic Cultures, edited by Annika Lindskog, Jakob Stougaard-Nielsen, 165–180. London: UCL Press, 2020.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv13xprms.17   Google Scholar

Szelągowska, Grażyna. Idea zjednoczonej Północy w skandynawskim ruchu studenckim I połowy XIX wieku. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 1992.
  Google Scholar

Szelągowska, Grażyna. “Od kolonii do państwa niepodległego: Islandia od XIII do XX wieku.” In Islandia: Wprowadzenie do wiedzy o społeczeństwie, edited by Roman Chymkowski, Włodzimierz Karol Pessel, 31–44. Warszawa: Trio, 2009.
  Google Scholar

Taylor, John Russel. “Symbolism: The Constant Strain in Icelandic Art.” In Landscapes from a High Latitude: Icelandic Art, 1909–1989, edited by Julian Freeman, 93–105. London: Published for the Government of Iceland and the City of Reykjavík by Lund Humphries, 1989.
  Google Scholar

Thiesse, Anne-Marie. La création des identités nationales: Europe, XVIIIe–XXe siècle. Paris: Seuil, 1999.
  Google Scholar

Varnedoe, Kirk. Northern Light: Nordic Art at the Turn of the Century. New Haven & London: Yale University Press, 1988.
  Google Scholar


Opublikowane
2023-05-31

Cited By / Share

Konopka, E. (2023). Landscape Painting and the Construction of “Icelandicness”: Icelandic Modern National Art vis-à-vis its Danish Origins: . Biuletyn Historii Sztuki, 85(1), 95–116. https://doi.org/10.36744/bhs.1112

Autorzy

Emiliana Konopka 
emilianakonopka@gmail.com
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych i Społecznych, Uniwersytet Gdański Polska
https://orcid.org/0000-0002-4527-2689

Emiliana Konopka – absolwentka historii sztuki oraz skandynawistyki, doktorantka na Uniwersytecie Gdańskim, badaczka sztuki nordyckiej przełomu XIX i XX w. Współredaktorka tomu Antologia naukowa. Islandia: Język. Naród. Natura (Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2017). Stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Rady Nordyckiej (Nordic Culture Point). Autorka projektu Utulę Thule (www.utulethule.pl).



Statystyki

Abstract views: 196
PDF downloads: 153


Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję  CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.