Uciec z antropocenu (w towarzystwie pająków, monarchów i technologii cyfrowych)
Małgorzata Sugiera
malgorzata.sugiera@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński w Krakowie (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4953-2422
Abstrakt
W kontekście cyfrowych technologii autorka przygląda się owadom, którym Donna Haraway przypisała szczególną rolę w przyspieszaniu końca antropocenu. Po pierwsze, to żyjący w jej kalifornijskim sąsiedztwie pająk Pimoa cthulu, którego nazwę gatunkową nieco zmieniła, żeby podkreślić chtoniczny wymiar przyszłej epoki chthulucenu. Po drugie zaś, Danaus plexippus, nazywany monarchem lub monarchą, który stał się bohaterem jej spekulatywnej fabulacji „Camille Stories”, opublikowanej w Staying with the Trouble (2016). W centrum zainteresowania autorki znajduje się wideo Ride the Wind and Draw a Line (1973) japońskiej artystki Fujiko Nakayi jako element instalacji podczas jej retrospektywnej wystawy Nebel Leben w monachijskim Haus der Kunst (2022) oraz cyfrowy projekt i immersyjna instalacja Methuselah kubańskiego artysty Reyniera Leyva Novo w nowojorskim Museo del Barrio (2023). Ich porównawcza analiza pozwala w nowej perspektywie spojrzeć na tę strefę kontaktu, którą nazywa się ostatnio więcej-niż-ludzką antropologią (Eduardo Kohn) czy negantropologią (Bernard Stiegler), a także pokazać performatywne możliwości technologii cyfrowych jako terapeutycznych narzędzi troski w więcej-niż-ludzkich relacyjnościach.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
antropocen, zwierzęcy Inny, sztuki performatywne, negantropocen, Bernard Stiegler, Fujiko Nakaya, Reynier Leyva Novo, troskliwe myślenieBibliografia
Barad, Karen. „Nature’s Queer Performativity”. Kvinder, Køn & Forskning, no. 1/2 (2012): 25–53. https://doi.org/10.7146/kkf.v0i1-2.28067.
DOI: https://doi.org/10.7146/kkf.v0i1-2.28067
Google Scholar
Chaudhuri, Una. „Introduction: Animals Act for Changing Times, 2.0; A Field Guide to Interspecies Performance”. In Animal Acts: Performing Species Today, edited by Una Chaudhuri and Holly Hughes, 1–12. Ann Arbor: University of Michigan Press, 2014. https://www.jstor.org/stable/j.ctvnjbfn0.3.
Google Scholar
Garrard, Greg. „Worlds Without Us: Some Types of Disanthropy”. SubStance 41, no. 1 (2012): 40–60.
DOI: https://doi.org/10.1353/sub.2012.0001
Google Scholar
Haraway, Donna J. „The Camille Stories: Children of Compost”. In Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene, 134–168. Durham: Duke University Press, 2016.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv11cw25q.13
Google Scholar
Haraway, Donna J. „Playing String Figures with Companion Species”. In Staying with the Trouble, 9–29.
Google Scholar
Lenton, Timothy M., and Bruno Latour. „Gaia 2.0: Could Humans Add Some Level of Self-awareness to Earth’s Self-regulation?”. Science 361, no. 6407 (2018): 1066–1068. https://www.science.org/doi/10.1126/science.aau0427.
DOI: https://doi.org/10.1126/science.aau0427
Google Scholar
Milevska, Suzana. „From a Bat’s Point of View”. In Eduardo Kac: Telepresence, Biotelematics, and Transgenic Art, edited by Peter T. Dobrila and Aleksandra Kostic, 47–52. Maribor: Association for Culture and Education Kibla Kibla, 2000.
Google Scholar
Nagel, Thomas. „Jak to jest być nietoperzem?”. Tłumaczenie Adam Romaniuk. Przegląd Filozoficzny 5, nr 1 (1996): 129–141.
Google Scholar
Puig de la Bellacasa, María. Matters of Care: Speculative Ethics in More than Human Worlds. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2017.
DOI: https://doi.org/10.1017/S2753906700002096
Google Scholar
Stiegler, Bernard. The Neganthropocene. Edited and translated by Daniel Ross. London: Open Humanities Press, 2018. https://www.openhumanitiespress.org/books/titles/the-neganthropocene.
Google Scholar
Wolfe, Cary. „From Dead Meat to Glow-in-the-Dark Bunnies: Seeing ‘the Animal Question’ in Contemporary Art”. In What Is Posthumanism?, 145–168. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2010.
DOI: https://doi.org/10.1515/9781438425955-009
Google Scholar
Yusoff, Kathryn. A Billion Black Anthropocenes or None. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2018.
DOI: https://doi.org/10.5749/9781452962054
Google Scholar
Autorzy
Małgorzata Sugieramalgorzata.sugiera@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0003-4953-2422
Małgorzata Sugiera - prof. dr hab., profesor honorowy Uniwersytetu Jagiellońskiego i kierownik Katedry Performatyki na Wydziale Polonistyki UJ. Stypendystka Alexander von Humboldt Stiftung, DAAD, Andrew Mellon Foundation w American Academy in Rome oraz Institute for Advanced Studies in the Humanities at the University of Edinburgh (IASH), Region Rhône-Alpes oraz IRC „Interweaving Performance Cultures” na Freie Universität w Berlinie. Wykładała na niemieckich, szwajcarskich, francuskich, chińskich i brazylijskich uniwersytetach. Jej zainteresowania naukowe obejmują teorie i praktyki performatywne, studia dekolonialne i ekologiczne fabulacje spekulatywne
Statystyki
Abstract views: 18PDF downloads: 4
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Małgorzata Sugiera
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Małgorzata Sugiera, Performatywność jako postawa/perspektywa: Wstęp , Pamiętnik Teatralny: Tom 71 Nr 4 (2022): Performatywność (z blokiem tematycznym według koncepcji Małgorzaty Sugiery)
