Performatywność jako postawa/perspektywa: Wstęp
Małgorzata Sugiera
malgorzata.sugiera@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4953-2422
Abstrakt
Wstęp do bloku tematycznego Performatywność jako postawa/perspektywa. Redaktorka gościnna przypomina polskie dyskusje na temat relacji między performatyką a teatrologią, które toczyły się od 2006 roku. Podkreśla, że performatywność była w nich najczęściej wiązana z przedstawieniem/performansem oraz z ludzką sprawczością. Artykuły składające się na blok proponują – za Karen Barad – objęcie kategorią sprawczości materii oraz skupienie się na relacjach więcej-niż-ludzkich. Performatywność zaś jest w nich rozumiana jako perspektywa i postawa, w której na pierwszym planie są odpowiedzialność i troska o to, co się dzieje z nami i wokół nas.
Słowa kluczowe:
performatywność, performans, performatyka, relacje między performansem a performatywnościąBibliografia
Barad, Karen. „Posthumanistyczna performatywność: Ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie”. Tłumaczenie Joanna Bednarek. W: Teorie wywrotowe: Antologia przekładów, redakcja Agnieszka Gajewska, 323–360. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012.
Google Scholar
Belting, Hans. Florenz und Bagdad: Eine westöstliche Geschichte des Blicks. München: Verlag C.H. Beck, 2008.
Google Scholar
Domańska, Ewa. „«Zwrot performatywny» we współczesnej humanistyce”. Teksty Drugie 107, nr 5 (2007): 48–61. https://rcin.org.pl/Content/51247/PDF/WA-248_67479_P-I-2524_domanska-zwrot.pdf.
Google Scholar
Haraway, Donna J. „SF: Science Fiction, Speculative Fabulation, String Figure, So Far”. Ada. A Journal of Gender, New Media & Technology, no. 3 (2013). https://adanewmedia.org/2013/11/issue3-haraway/.
Google Scholar
Kencki, Patryk. „Teatrologia jako nauka o widowiskach”. Pamiętnik Teatralny 64, z. 1 (2015): 97–107.
Google Scholar
Kołtun, Aleksandra. „Zwrot performatywny w naukach humanistycznych i społecznych: Wspólne założenia i obszary napięć”. W: Tematy modne w humanistyce: Studia interdyscyplinarne, redakcja Łukasz Grajewski, Jakub Osiński, Aleksandra Szwagrzyk i Paweł Tański, 23–31. Toruń: Wydawnictwo UMK, 2015.
Google Scholar
Kosiński, Dariusz. „Performatyka: Pierwsza dekada i perspektywy rozwojowe”. W: Performatyka: W(y)prowadzenia, 17–37. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016.
Google Scholar
Kosiński, Dariusz. „Nomina sunt odiosa, czyli performatyki i teatrologie”. Pamiętnik Teatralny 64, z. 1 (2015): 19–31.
Google Scholar
Kosiński, Dariusz. „Tratwa i cuma”. Didaskalia, nr 77 (2007): 121–124.
Google Scholar
Kubikowski, Tomasz. „Przestrzeń emblematyczna”. Pamiętnik Teatralny 69, z. 4 (2020): 7–38. https://doi.org/10.36744/pt.368.
DOI: https://doi.org/10.36744/pt.368
Google Scholar
Kubikowski, Tomasz. Reguła Nibelunga: Teatr w świetle nowych badań świadomości. Warszawa: Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, 2004.
Google Scholar
Latour, Bruno. Où suis-je? Leçons du confinement à l’usage des terrestres. Paris: Edition La Découverte, 2021.
Google Scholar
Latour, Bruno. After Lockdown: A Metamorphosis. Translated by Julie Rose. London: Polity Press, 2021.
Google Scholar
Loxley, James. „Performatywność i teoria performansu”. Tłumaczenie Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Didaskalia, nr 101 (2011): 55–65.
Google Scholar
McKenzie, Jon. Performuj albo...: Od dyscypliny do performansu. Tłumaczenie i wstęp Tomasz Kubikowski. Kraków: Universitas, 2011.
Google Scholar
Penrose, Roger. Moda, wiara i fantazja w nowej fizyce Wszechświata. Tłumaczenie Łukasz Lamża i Tomasz Miller, wprowadzenie Marek Demiański. Kraków: Copernicus Center Press, 2017.
Google Scholar
Schechner, Richard. Performatyka: Wstęp. Tłumaczenie Tomasz Kubikowski. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, 2006.
Google Scholar
Schechner, Richard. Performance Studies: An Introduction. London: Routledge, 2002.
Google Scholar
Stiegler, Bernard. The Neganthropocene. Edited, translated, and with introduction by Daniel Ross. London: Open Humanities Press, 2018. http://openhumanitiespress.org/books/download/Stiegler_2018_The-Neganthropocene.pdf.
Google Scholar
Sugiera, Małgorzata. „Performatywy, performanse i teksty dla teatru”. W: Kulturowa teoria literatury 2: Poetyki, problematyki, interpretacje, redakcja Teresa Walas i Ryszard Nycz, 369–411. Kraków: Universitas, 2012.
Google Scholar
Taylor, Diana. Performans. Tłumaczenie Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Kraków: Universitas, 2018.
Google Scholar
Autorzy
Małgorzata Sugieramalgorzata.sugiera@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0003-4953-2422
Małgorzata Sugiera– profesor honorowy Uniwersytetu Jagiellońskiego i kierownik Katedry Performatyki na Wydziale Polonistyki. Stypendystka m.in. Alexander von Humboldt Stiftung, DAAD, Andrew Mellon Foundation w American Academy in Rome oraz Institute for Advanced Studies in the Humanities at the University of Edinburgh (IASH), Region Rhône-Alpes oraz IRC „Interweaving Performance Cultures” na Freie Universität w Berlinie. Wykładała na niemieckich, szwajcarskich, francuskich, chińskich i brazylijskich uniwersytetach. Jej zainteresowania naukowe obejmują teorie i praktyki performatywne, studia dekolonialne i ekologiczne fabulacje spekulatywne.
Opublikowała dwanaście monografii autorskich w języku polskim, między innymi Nieludzie. Donosy ze sztucznych natur (2015), z Mateuszem Borowskim W pułapce przeciwieństw. Ideologie tożsamości (2012) i Sztuczne natury. Performanse technonauki i sztuki (2016), a z czwórką innych autorów Performanse pamięci w literaturach i sztukach (2020). Ostatnio ukazał się pod jej redakcją tom Fikcje jako metoda. Strategie kontr[f]aktualne w pisaniu historii, literaturze i sztukach (2018), a Hakowanie antropocenu. Nowe koncepcje wspólnot więcej-niż-ludzkich w ekologicznych fabulacjach spekulatywnych, który ukaże się w pierwszym kwartale 2023 w serii „Hermeneia” Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tej chwili razem z Ewą Domańską przygotowuje dla Wydawnictwa Universitas (seria „Horyzonty nowoczesności) antologię prac wybranych Dipesha Chakrabarty’ego Humanistyka w czasach antropocenu. Wkrótce w wydawnictwie Routledge ukaże się przygotowany z Dorotą Sajewską tom Crisis and Communitas: Performative Concepts of Commonality in Arts and Politics.
Tłumaczy z Mateuszem Borowskim prace naukowe i sztuki teatralne z języka angielskiego, niemieckiego i francuskiego. Należy do Performance Studies international (PSi), College of Expert Reviewers of the European Science Foundation oraz Societas Humboldtiana Polonorum (SHP).
Statystyki
Abstract views: 107PDF downloads: 103
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Małgorzata Sugiera
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
