«Wymawia się Szekspir»: Mistrzowi Williamowi w czterechsetną zgonu jego rocznicę
Jarosław Komorowski
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-4440-8695
Abstrakt
Wojciech Bogusławski poprzedził pierwodruk swojego przekładu Hamleta, umieszczonego w czwartym tomie Dzieł dramatycznych, przedmową zatytułowaną „Shakespeare", w której w przypisie zdradził: „Wymawia się Szekspir". W ciągu prawie stu lat pisownia nazwiska dramaturga ze Stratfordu w Polsce wahała się między tymi dwoma skrajnościami: „Shakespeare" lub starsza wersja „Shakespear" z jednej strony i jakaś forma polskiego zapisu fonetycznego, najbardziej rozpowszechniona – i w końcu zwycięska – „Szekspir" z drugiej. Pomiędzy tymi biegunami w latach 1765–1849 pojawiło się w polskich drukach i rękopisach co najmniej 40 (słownie czterdzieści) wariantów zapisu, angielskich, niby-angielskich, bardziej lub mniej fonetycznych i na różne sposoby hybrydowych. Większość wariantów to próby autorów i redaktorów zapisania lub „oswojenia” nazwiska autora Hamleta w języku polskim. Zawarta w artykule lista, publikowana w tej formie po raz pierwszy, jest ułożona chronologicznie. Każdy przypadek pierwszego użycia jest cytowany i opatrzony zwięzłym komentarzem. Lista jest jednak potencjalnie niekompletna, ponieważ odnalezienie kolejnych wersji nie jest wykluczone.
Słowa kluczowe:
William Shakespeare, Wojciech Bogusławski, przekład, recepcja Shakespeare'a, teatr polski 1700-1800, teatr polski 1800-1900Bibliografia
Bochner, Jay. „Shakespeare in France: A Survey of Dominant Opinion 1733–1830”. Revue de Littérature Comparée, no. 39 (1965): 44–65.
Google Scholar
Cetera, Anna. Smak morwy: U źródeł recepcji przekładów Szekspira w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.
Google Scholar
Jusserand, Jean Jules. Shakespeare en France sous l'ancien régime. Paris: Armand Colin, 1898.
Google Scholar
Genée, Rudolph. Geschichte der Shakespeare'schen Dramen in Deutschland. Leipzig: Engelmann, 1870.
Google Scholar
Jędrychowski, Zbigniew. Teatra grodzieńskie 1784–1864. Warszawa: Wydawnictwo Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012.
Google Scholar
Komorowski, Jarosław. „Hamlet królewic duński”. W: Dzieła dramatyczne Wojciecha Bogusławskiego, redakcja Ksenia Lebiedzińska et al. Warszawa: Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, 2016.
Google Scholar
Komorowski, Jarosław. "Ile szkód może przynieść zawodowy polski teatr: Tadeusz Czacki i Gimnazjum (Liceum) Wołyńskie w kręgu spraw teatralnych". Pamiętnik Teatralny, z. 3/4 (2015).
Google Scholar
Komorowski, Jarosław. „Pierwszy polski «Ryszard III»”. Pamiętnik Teatralny, z. 1 (1986).
Google Scholar
Komorowski, Jarosław. Piramida zbrodni: „Makbet” w kulturze polskiej 1790–1989. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2002.
Google Scholar
Komorowski, Jarosław. „Shakespeare w Wilnie 1786–1864”. W: Nie tylko Shakespeare: Studia z dziejów teatru i dramatu XVI–XX wieku. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2011.
Google Scholar
Levin, Yuriy D. Shekspir i russkaya literatura XIX veka. Leningrad: Nauka, 1988.
Google Scholar
Ozimek, Stanisław. Udział „Monitora” w kształtowaniu Teatru Narodowego (1765–1785). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957.
Google Scholar
Wolffheim, Hans. Die Entdeckung Shakespeares: Deutsche Zeugnisse des 18. Jahrhunderts. Hamburg: Hoffmann und Campe, 1959.
Google Scholar
Autorzy
Jarosław KomorowskiInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-4440-8695
Statystyki
Abstract views: 45PDF downloads: 22
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Jarosław Komorowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Jarosław Komorowski, Daniela Kurtza lata szkolne , Pamiętnik Teatralny: Tom 67 Nr 4 (2018)
- Jarosław Komorowski, Recenzja książki Małgorzaty Bruder i Janusza Deglera, «Budynki i wnętrza teatrów w Europie na dawnej pocztówce z kolekcji Janusza Deglera» , Pamiętnik Teatralny: Tom 66 Nr 1/2 (2017)
- Jarosław Komorowski, Teatra wołyńskie – uzupełnienia i noty , Pamiętnik Teatralny: Tom 66 Nr 4 (2017)
- Jarosław Komorowski, Mińkowce: Podolski «Hamlet» i święto dożynek , Pamiętnik Teatralny: Tom 66 Nr 4 (2017)
