Odpowiedzialnie usytuowana krytyka afirmatywna: #MeToo w badaniach teatralnych
Monika Kwaśniewska
monika.kwasniewska@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-1913-4562
Abstrakt
Artykuł jest próbą wypracowania w ramach dyskursu teatrologicznego postawy i metody badawczej rezonującej z przemianą, która zaczęła się w teatrze pod wpływem ruchu #MeToo i dyskusji o przemocy w szkołach teatralnych, w procesach twórczych i w teatrach. Punktem wyjścia refleksji jest spostrzeżenie, że w najnowszych spektaklach tematyzujących przemoc seksualną w teatrze widać proces przejścia od skargi na nadużycia władzy do konstruktywnych, wychylonych w przyszłość propozycji zmiany. Podstawą tego procesu jest świadomość usytuowania osób tworzących w panujących w teatrze układach władzy oraz gotowość brania pod uwagę rozmaitych konsekwencji tego usytuowania. Zaproponowany w artykule projekt odpowiedzialnie usytuowanej krytyki afirmatywnej rozumianej jako postawa badawczo-pisarska opiera się na koncepcjach wiedz usytuowanych Donny Haraway, humanistyki afirmatywnej Ewy Domańskiej, etyki posthumanistycznej (w ujęciu Karen Barad oraz Moniki Rogowskiej-Stangret) oraz krytyki afirmatywnej Harry’ego Lehmanna. Analiza dyskusji o coming outach dotyczących Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice” stanowi studium przypadku, które ma pomóc dookreślić możliwości zmiany dyskursu na temat narzędzi i etyki badań teatralnych.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
#MeToo, krytyka, humanistyka afirmatywna, nowy materializm, teatrBibliografia
Adamiecka-Sitek, Agata. „«Naszym światem włada nieczułość»: #MeToo i trans¬formacja”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 161 (2020). https://doi.org/10.34762/ znxw-7338.
Google Scholar
Berendt, Zuzanna, i Anna Majewska. „Prześlepione potencjalności: #MeToo i możliwość zmiany; Polemika z esejem Doroty Sajewskiej «Przemoc, obsceniczność, powtórzenie»”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 161 (2021). https://didaskalia.pl/pl/artykul/przeslepione-Potencjalnosci-metoo-i-mozliwosc-zmiany.
Google Scholar
Brown, Adrienne Maree. We Will Not Cancel Us, and Other Dreams of Transformative Justice, posłowie: Malkia Devich Cyril. Chico, CA: AK Press, 2020.
Google Scholar
Chaberski, Mateusz, Anna Majewska, Piotr Morawski i Ida Ślęzak. „Ćwiczenia z relacyjności afektu: Scory, kompilacje, opowieści”. Dialog, nr 7/8 (2022): 15–34.
Google Scholar
Dolphijn, Rick, i Iris van der Tuin. „Wywiad z Karen Barad”, tłumaczenie Jacqueline Czajka. W: Nowy materializm: Wywiady i kartografie, tłumaczenie Jacqueline Czajka et al., redakcja Joanna Bednarek i Jędrzej Maliński, 41–58. Gdańsk: Fundacja Machina Myśli, 2018.
Google Scholar
Domańska, Ewa. „Humanistyka afirmatywna: Władza i płeć po Butler i Foucaulcie”. Kultura Współczesna, nr 4 (2014): 117–129.
Google Scholar
Godlewski, Stanisław. „Na szczytach panuje gwar: Hierarchie, autorytety i pokolenia”. Dialog, nr 3 (2020): 147–164.
Google Scholar
Godlewski, Stanisław. Towarzyszka broni: Strategie współczesnej polskiej krytyki teatralnej. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2022.
Google Scholar
Guderian-Czaplińska, Ewa. „Koniec krytyki towarzyszącej”. Dialog, nr 2 (2020): 216–225.
Google Scholar
Haraway, Donna. Wiedze usytuowane: Kwestia nauki w feminizmie i przywilej ograniczonej/częściowej perspektywy. Tłumaczenie Agata Czarnacka. Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego, 2008.
Google Scholar
Keil, Marta. „My też”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 148 (2018): 6–11.
Google Scholar
Kolankiewicz, Leszek. „Oświadczenie”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 160 (2020). https://didaskalia.pl/pl/artykul/oswiadczenie.
Google Scholar
Kornaś, Tadeusz. „Lśnij!”. Teatrologia.info, 20 października 2020. https://teatrologia.pl/autorzy/tadeusz-kornas-lsnij/.
Google Scholar
Kwaśniewska, Monika, i Katarzyna Waligóra, red. Teatr brzydkich uczuć. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2021.
DOI: https://doi.org/10.4467/K7251.139/20.20.15582
Google Scholar
Kwaśniewska, Monika. „Dlaczego przestały milczeć? Dlaczego zostały wysłuchane? Afektywna analiza #metoo w Teatrze Bagatela”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 159 (2020). https://doi.org/10.34762/8z1x-gg53.
Google Scholar
Lehmann, Harry. „Dziesięć tez na temat krytyki sztuki”. Tłumaczenie Monika Pasiecznik. Redakcja Sławomir Królak. Odra, nr 5 (2014): 52–59.
Google Scholar
Majewska, Anna. „Co wiedzą wszyscy”. Dialog, nr 2 (2020): 191–200.
Google Scholar
Rogowska-Stangret, Monika. „Przeskalowanie traumy”. W: Być ze świata: Cztery eseje o etyce posthumanistycznej, wstęp Magdalena Środa, 51–89. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2021.
Google Scholar
Sajewska, Dorota. „Przemoc, obsceniczność, powtórzenia”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 160 (2020). https://didaskalia.pl/pl/artykul/przemoc-obscenicznosc-powtorzenie.
Google Scholar
Smolarska, Zofia. „Przemoc od kuchni: «Gardzienice» w ogniu pytań”. Znak, nr 3 (2021): 86–95.
Google Scholar
Telega, Michał. „Aktorki, czyli przepraszam, że dotykam”. Polish Theatre Journal, nr 1/2 (2019).
Google Scholar
Tercet ¿Czy badania artystyczne?, Brelińska-Garsztka, Paulina, Zofia Małkowicz-Daszkowska, i Zofia Reznik. „Rozruchy badawczo-artystyczne w sztukach performatywnych: Zbliżenie na taniec, ruch i choreografię”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 165 (2021). https://doi.org/10.34762/c680-vg85.
Google Scholar
Wachowski, Jacek. „Kilka uwag o krytyce instytucjonalnej, równości i równorzędności”. Czas Kultury, nr 4 (2021): 76–82.
Google Scholar
Autorzy
Monika Kwaśniewskamonika.kwasniewska@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0003-1913-4562
Monika Kwaśniewska - adiunktka w Katedrze Teatru i Dramatu Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Redaktorka Didaskaliów. Gazety Teatralnej. Obecnie zajmuje się krytyką instytucjonalną. Ostatnio opublikowała książki: Pytania o wspólnotę: Jerzy Grzegorzewski i Jan Klata (Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016) oraz Między hierarchią a anarchią: Teatr - Instytucja - Krytyka (Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019).
Statystyki
Abstract views: 435PDF downloads: 244
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Monika Kwaśniewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Monika Kwaśniewska, Taniec dla teatru przyszłości: Czytając Isadorę Duncan , Pamiętnik Teatralny: Tom 70 Nr 1 (2021)
