Aulos

Pasja życia

Aleksander Nawarecki

alnawar@wp.pl
Uniwersytet Śląski w Katowicach (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-7271-2080

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest aulosowi, zapomnianemu starogreckiemu instrumentowi dętemu. Jego przenikliwy dźwięk mógł wywoływać trans, dlatego wykorzystywany był zarówno do wyrażania radości jak pasyjnej grozy. W mitologii kojarzony z pojedynkiem Apolla i Marsjasza, czemu poświęcony został słynny wiersz Zbigniewa Herberta. Starcie lirnika i aulety, ważne dla kultury europejskiej, interpretować można zarówno w kontekście biblijnym jak sztuki nowoczesnej (van Gogh). Autor eseju zwraca uwagę na intrygujące podobieństwo gry na podwójnej piszczałce i dwu saksofonach, stosowane w muzyce jazzowej i rockowej.

Instytucje finansujące

Uniwersytet Śląski

Słowa kluczowe:

aulos, pasja, Marsjasz, Euterpe, Zbigniew Herbert

Arystoteles, Poetyka. W: tegoż Trzy poetyki klasyczne. Tłumaczenie Tadeusz Sinko, Wrocław: Ossolineum, 1951.
  Google Scholar

Arystoteles, Poetyka. W: Retoryka. Poetyka. Tłumaczenie Henryk Podbielski, Warszawa: PWN, 1988.
  Google Scholar

Arystoteles, Polityka. Tłumaczenie Ludwik Piotrowicz, w: tegoż, Dzieła wszystkie, t. I , Warszawa: PWN, 2003.
  Google Scholar

Cixous, Hélène, Śmiech Meduzy. Tłumaczenie Anna Nasiłowska, „Teksty Drugie” 1993, nr 4/5/6.
  Google Scholar

Czech, Adam, Ordynaci i trędowaci. Społeczne role instrumentów muzycznych. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2013.
  Google Scholar

Frontisi-Ducroux, Françoise, Athéna et l’invention de la flûte , w: Musica e Storia”, t. II, Venise: Fondazione Ugo e Olga Levi, 1994.
  Google Scholar

Haraway, Donna, Staying With the Trouble: Making Kin in the Chthulucene, Duke University Press, 2016.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv11cw25q   Google Scholar

Herbert, Zbigniew, Apollo i Marsjasz, Czarna róża, Gauguin Koniec, Pan Cogito a pop. W: tegoż Wiersze zebrane, opracowanie Ryszard Krynicki, Kraków: Wydawnictwo a-5, 2008.
  Google Scholar

Herbert, Zbigniew Listy do Muzy. Gdynia: Wydawnictwo Małgorzata Marchlewska, 2000.
  Google Scholar

Leclercq-Neveu, Bernadette, Marsyas, le martyr de l'Aulos, „Mètis. Anthropologie des mondes grecs anciens”1989, t. 4, nr 2.
DOI: https://doi.org/10.3406/metis.1989.938   Google Scholar

Maurin-Białostocka, Jolanta, Posłowie. W: Irving Stone, Pasja życia. Tłumaczenie Wanda Kragen, Warszawa: PIW, 1956 wyd. II.
  Google Scholar

Montagu, Jeremy, Instrumenty muzyczne w Biblii. Przekład Grzegorz Kubles, Kraków: Homini, 2006.
  Google Scholar

Mrowcewicz, Krzysztof, Rękopis znaleziony na ścianie, Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2017.
  Google Scholar

Nietzsche, Fryderyk Narodziny tragedii. Przekład Leopold Staff, Warszawa, 1926.
  Google Scholar

Owidiusz, Metamorfozy. Przekład Anna Kamieńska, t.1, Wrocław: Ossolineum, 2004.
  Google Scholar

Papadopoulou, Zozie, Pirenne-Delforge, Vinciane, Inventer et réinventer l’aulos, w: Chanter les dieux, red. Pierre Brulé et Christophe Vendries, Presses universitaires de Rennes, 2001, https://doi.org/10.4000/books.pur.23694
DOI: https://doi.org/10.4000/books.pur.23694   Google Scholar

Platon, Państwo, tłumaczenie i opracowanie Władysław Witwicki, Warszawa: Wiedza, 1948, t.1.
  Google Scholar

Plutarch z Cheronei, Alkibiades. W: Żywoty sławnych mężów. Tłumaczenie Mieczysław Brożek, Wrocław: Ossolineum, 2006.
  Google Scholar

Pseudo-Plutarch, O muzyce. Przekład Krystyna Bartol, Wrocław: Ossolineum, 1992.
  Google Scholar

Pucek, Robert, Dźwięki: Krzyk żurawinowych smoków. „Dwutygodnik”; dwutygodnik.com/artykul/6179-dzwieki-krzyk-zurawinowych-smokow.html.
  Google Scholar

Rachuta, Robert, Muzyka w Biblii. Praca doktorska napisana pod kier. prof. dra hab. K. Ilskiego, UAM, 2006.
  Google Scholar

Rubix, Edo, Medusa, resposabilitat sonora entre germanes, A*Desk Magasine, 2022; https://a-desk.org/en/magazine/medusa-responsabilidad-sonora-entre-hermanas/
  Google Scholar

Sachs, Carl, Historia instrumentów muzycznych. Tłumaczenie Stanisław Olędzki, Kraków: PWM, 1989.
  Google Scholar

Sachs, Carl, Muzyka w świecie starożytnym. Przekład Zofia Chechlińska, Warszawa: PIW, 1981.
  Google Scholar

Semenchenko, Lada, Marsyas, Olympos, Hyagnis and the Myth of the Invention of the Aulos, “Journal of Ancient History”, 2019, 4.
DOI: https://doi.org/10.31857/S032103910008025-0   Google Scholar

Stone, Irving, Pasja życia. Tłumaczenie Wanda Kragen, Warszawa: PIW, 1956 wyd. II.
  Google Scholar

Szczurowski, Michał, Patos. W: Ilustrowany słownik terminów literackich, red. Zbigniew Kadłubek, Beata Mytych-Forajter, Aleksander Nawarecki, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2018.
  Google Scholar

Szturc, Włodzimierz, Apollo i Marsjasz – repartycja mitu. W: Marek Dybizbański, Włodzimierz Szturc, Mitoznawstwo porównawcze, Kraków: WUJ, 2006.
  Google Scholar

Trzęsiok, Marcin, Muzyka i doświadczenie. Eseje i studia. Kraków: PWM, 2023.
  Google Scholar

Valles, Alissa, O wierszu „Apollo i Marsjasz”. Tłumaczenie Magda Heydel; https://fundacjaherberta.com/zbigniew-herbert/tworczosc/poeta-w-oczach-poetow/o-wierszu-apollo-i-marsjasz/https)
  Google Scholar

Vergara Cerqueira, Fábio, Apollo and Marsyas: musical contest or duel? a mythological approach of the symbolic duality between the Lýra and the Aulós. “Classica - Revista Brasileira de Estudos Clássicos”, 2012, nr 1-2. https://revista.classica.org.br/classica/issue/archive.
  Google Scholar

West, Martin L., Muzyka starożytnej Grecji. Tłumaczenie Anna Maciejewska, Maciej Kaziński, Kraków: Homini, 2003.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2025-04-29

Cited By / Share

Nawarecki, A. (2025) „Aulos: Pasja życia”, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 348(1), s. 70–77. doi: 10.36744/k.3691.

Autorzy

Aleksander Nawarecki 
alnawar@wp.pl
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-7271-2080

Aleksander Nawarecki – prof. dr hab., pracownik Uniwersytetu Śląskiego; historyk i teoretyk literatury. Edytor i komentator poezji ks. Baki (Czarny karnawał, 1991), badacz literatury romantycznej (Mały Mickiewicz, 2003; Dialog troisty. Colloquia o Juliuszu Słowackim, 2019, podręcznik szkolny Przeszłość to dziś, 2003–2025). Autor książek o przedmiotach, roślinach i zwierzętach w literaturze (Rzeczy i marzenia, 1993; Pokrzywa, 1996; Parafernalia, 2014), a także esejów o Śląsku (Lajerman, 2011). Pomysłodawca i  współredaktor serii Miniatura i mikrologia literacka (2000–2003), a także Ilustrowanego słownika terminów literackich (2018).



Statystyki

Abstract views: 28
PDF downloads: 37


Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Aleksander Nawarecki

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Creative Commons Uznanie autorstwa