Nici życia i pamięci. Herbertowska Tkanina, błagalna i pożegnalna

Eugeniusz Nachlik

doi:10.36744/k.3780

Threads of Life and Memory. Herbert’s Imploring and Farewell Tkanina

Eugeniusz Nachlik

konteksty@ispan.pl
Instytut Iwana Franki Narodowej Akademii Nauk Ukrainy (Ukraine)
https://orcid.org/0000-0001-7701-9795

DOI: https://doi.org/10.36744/k.3780

Abstract

The author examines Zbigniew Herbert’s lyrical masterpiece Tkanina (1998), written almost three months prior to the poet’s death. In this last poem Herbert expressed his perception of the world and himself as well as sparse self-reflections. From the viewpoint of genre and style the researcher describes the poem, consisting of two stanzas, as imploring (first stanza) and farewell (second stanza). The author of the article also included several remarks on the poem’s translation by Wiktor Dmytruk (1945 – February 10, 2024), known for the best translations of Herbert’ poetry into Ukrainian. In doing so, J. Nachlik demonstrates that in the case of Tkanina the translator tackled the problem of recreating the semantic contents of the text and the necessity of preserving rhymes in accordance with the ABBA CDDC scheme applied in the original version. While seeking the best solution the author of the translation balanced between a suitable rendition of the meaning of words and tropes, on the one hand, and a search for successful rhymes, on the other; since discovering words matching the original proved to be not entirely possible he adapted semantics to the rhyme, thus limiting himself to words of similar meanings. Such an approach denotes that semantic nuances in rhyming words are sometimes lost in translation.

Keywords:

Zbigniew Herbert, farewell poem "Tkanina", poetic testament, mythological "threshold", Viktor Dmytruk, Ukrainian translations of Polish poetry

References

Див., наприклад: Danuta Opacka-Walasek, Interpretacja Tkaniny Zbigniewa Herberta, „Posrscriptum” 2002, Nr 1 : January, s. 54–61.
Google Scholar

testament 2., [w:] Słownik języka polskiego WPN. URL: https://sjp.pwn.pl/sjp/testament;2578097.html; Katarzyna Wyrwas, Testament poetycki jako wtórny gatunek mowy, [w:] D. Ostaszewska, J. Przyklenk (red.), Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 5, Gatunek a granice, Katowice 2015, s. 221–229.
Google Scholar

1. «zdolność umysłu do przyswajania, przechowywania i odtwarzania doznanych wrażeń, przeżyć, wiadomości»; 2. «wspomnienie, upamiętnienie kogoś lub czegoś»; 4. daw. «przytomność, świadomość» (pamięć, [w:] Słownik języka polskiego PWN. URL: https://sjp.pwn.pl/szukaj/pami%C4%99%C4%87.html).
Google Scholar

Збіґнєв Герберт, Wybrane wiersze – Вибрані поезії, переклад українською мовою та упорядкування Віктора Дмитрука, Львів 2001, 567 с.; Збіґнєв Герберт, Поезії, переклад українською мовою та упорядкування Віктора Дмитрука, Львів 2007, 641 с.; Збіґнєв Герберт, Поезії, переклад українською мовою та упорядкування Віктора Дмитрука, Львів 2018. 645 с.
Google Scholar

Flukt, [w:] Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego. URL : https://sjp.pwn.pl/doroszewski/flukt;5428184.html.
Google Scholar

Фразеологічний словник української мови у 2 кн., Київ 1993, кн. 1, с. 128–129.
Google Scholar

Download

pdf (Język polski)

Published

2024-11-05

Cited by

Nachlik, E. (2024) “Threads of Life and Memory. Herbert’s Imploring and Farewell Tkanina”, Konteksty, 344(1-2), pp. 71–74. doi: 10.36744/k.3780.

Authors

Eugeniusz Nachlik
konteksty@ispan.pl
Instytut Iwana Franki Narodowej Akademii Nauk Ukrainy Ukraine
https://orcid.org/0000-0001-7701-9795

Eugeniusz (Jewhen) Nachlik – literaturoznawca, historyk literatury i krytyk literacki, antropolog literatury, komparatysta, ukrainista, polonista, rusycysta, kulturolog, historyk, tłumacz. Profesor, członek rzeczywisty Narodowej Akademii Nauk Ukrainy i Towarzystwa Naukowego im. Tarasa Szewczenki, dyrektor Instytutu Iwana Franki Narodowej Akademii Nauk Ukrainy. Autor ponad 750 prac naukowych, w tym piętnastu monografii, wśród których ważne miejsce zajmują publikacje poświęcone literaturze polskiej, polsko-ukraińskim kontaktom literackim oraz typologii, m.in.: Доля – Los – Судьба: Szewczenko oraz polscy
i rosyjscy romantycy (2003), Pantełejmon Kulisz: Osobowość, pisarz, myśliciel (2007), Twórczość Juliusza Słowackiego a Ukraina. Problemy ukraińsko-polskiej komparatystyki literackiej (2010), „Do martwych, żywych i nienarodzonych” oraz do samego siebie: Szewczenkowska werbalizacja przeszłości, teraźniejszości
i przyszłości oraz własnej egzystencji (2014), Trawestacyjny świat Iwana Kotlarewskiego: tekst – kontekst – intertekst (2015), Perypetie z docenturą prywatną Iwana Franki na uniwersytecie Lwowskim i Czarnowickim (2018), Wiraże ducha Iwana Franki. Światopogląd. Ideologia. Literatura (2019). Opublikował w Encyklopedii Szewczenkowskiej (2012–2015) i Encyklopedii Frankowskiej (2016) szereg artykułów poświęconych polskim pisarzom i naukowcom. Jest członkiem komitetu redakcyjnego „Kijowskich Studiów Polonistycznych”.