Dom wieczności,   dom wdzięczności

Monika Sznajderman

doi:10.36744/k.1712

House of Eternity, House of Gratitude

Monika Sznajderman

konteksty@ispan.pl
(Poland)
https://orcid.org/0000-0003-0766-7572

DOI: https://doi.org/10.36744/k.1712

Abstract

This text is dedicated to the Jewish cemetery in Gorlice – a sub-Carpathian town up to the Second World War inhabited by more than 3 000 Jews, male and female, i.e. slightly over 50 percent of the entire population. The cemetery contains only an ohel and several matzevahs, but it is difficult to decipher anything featured on them. Memory too is defunct in spite of the fact that thousands were buried here – the cemetery is already over 200 years old. Nonetheless, life goes on and that which once was human is now intertwined and becomes a unity with plants and, more extensively, with Nature. The cemetery is overgrown by old trees and shrubs; stones crumble and establish symbiosis with plants covering them; deer graze in high grass. Ewa Domańska wrote in Nekros: a cemetery is “a terrain of widely comprehended heritage, transgressing the ideas of culture and Nature, a chronological line of short time; a place where time unravels and assorted entangled histories, to use a term devised by quantum physicists, function, and where various chemical and physical processes turn into processes creating the sphere of the sacrum”. The author of the article is interested precisely in those “entangled histories” and crumbling space, which initiate a joint – botanical-anthropological – story about the Jews of Gorlice, their life and death, the traces they left behind, and the new form of existence whose part they are. “Woven into / eternal being – / you shall not elapse, / not elapse” – the poetess wrote

Keywords:

Gorlice, Jews, memory, Holocaust

Download

pdf (Język polski)

Published

2023-10-25 — Updated on 2023-10-25

Cited by

Sznajderman, M. (2023) “ House of Eternity, House of Gratitude”, Konteksty, 340(1-2), pp. 105–116. doi: 10.36744/k.1712.

Authors

Monika Sznajderman
konteksty@ispan.pl
Poland
https://orcid.org/0000-0003-0766-7572

Monika Sznajderman – antropolożka kultury, wydawczyni; stopień doktora nauk humanistycznych otrzymała w Instytucie Sztuki PAN. Autorka książek Zaraza. Mitologia dżumy, cholery i AIDS; Współczesna Biblia Pauperum. Szkice o wideo i kulturze popularnej; Błazen. Maski i metafory; Fałszerze pieprzu. Historia rodzinna oraz Pusty las. Redaktorka kilku antologii esejów, między innymi Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem; Znikająca Europa (z Kathariną Raabe); Jako dowód i wyraz przyjaźni. Reportaże o Pałacu Kultury (z Magdaleną Budzińską), Przecież ich nie zostawię. O żydowskich opiekunkach w czasie wojny (z Magdaleną Kicińską), Kwestia charakteru. Bojowniczki z getta warszawskiego (z Sylwią Chutnik). Od 1996 roku prowadzi Wydawnictwo Czarne. Za książkę Fałszerze pieprzu uhonorowana Nagrodą im. Marii i Łukasza Hirszowiczów, Nagrodą Literacką Miasta Radomia oraz Nagrodą im. Jerzego Turowicza. Została również wyróżniona przez Kapitułę i Dyrekcję Fundacji im. Jerzego Bonieckiego – Polcul za działalność społeczną, wydawniczą oraz popularyzację czytelnictwa, a także nominowana do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego, Nagrody Literackiej Nike, nagrody Śląski Wawrzyn Literacki oraz do Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. Laureatka nagrody Portrety (2019) przyznawanej przez miesięcznik „Kraków” za książkę Pusty las. Za tę książkę została również nominowana do Nagrody Literackiej Nike. Urodziła się w Warszawie, od ponad trzydziestu lat mieszka w Beskidzie Niskim