Spektakularni chłopcy i ciche dziewczyny

Karolina Kosińska

doi:10.36744/k.4426

Spektakularni chłopcy i ciche dziewczyny

Artykuł recenzowany, Nadesłano 24.04.2025, Decyzja redakcji 4.06.2025

Karolina Kosińska

karolina.kosinska@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-1096-878X

DOI: https://doi.org/10.36744/k.4426

Abstrakt

W ostatnich latach irlandzcy aktorzy zyskali ogromną globalną popularność – Cillian Murphy, Michael Fassbender, Paul Mescal i Barry Keoghan mogą być postrzegani jako filmowe uosobienie nowej irlandzkiej męskości. Zawsze podkreślając swoją irlandzkość, łączą cielesność i spektakularność, by zasugerować transformację modeli męskości w irlandzkiej kulturze. Cielesność ta bywa ekspresyjna i dominująca, opresyjna, demoniczna, ale także delikatna, niepewna, udręczona, odsłaniająca wrażliwość. Jednocześnie w literaturze irlandzkich autorek ujawnia się potrzeba eksplorowania irlandzkiej kobiecości w jej współczesnej, posttraumatycznej formie. Twórczość Anny Burns, Eimear McBride, Claire Keegan czy Sally Rooney koncentruje się na materialności kobiecych ciał, ich wzajemnej relacji, seksualności widzianej przede wszystkim przez pryzmat przemocy, traumy, poczucia winy, nadużycia, przekraczania granic. Ich język potyka się, zacina, szuka nowych słów, struktur frazeologicznych i odpowiedniej gramatyki, by nadać kształt konstrukcjom tożsamości skonfliktowanej, straumatyzowanej przez wszechobecną przemoc (zwykle seksualną i związaną z płcią) oraz pozwolić im odzyskać kontrolę nad ciałem.

Artykuł koncentruje się na tych dwóch zjawiskach jako wzajemnie powiązanych: kiedy ciało kobiety nie poddaje się wizualizacji i staje się przedmiotem dyskursu tworzonego przez same kobiety, jego miejsce zajmuje ciało mężczyzny, ujawniając swoją spektakularność. Tę zmianę autorka analizuje w dwóch kontekstach: przez pryzmat schematów irlandzkiej męskości w kinie (w odniesieniu do refleksji Debbie Ging) oraz trybu „upartego modernizmu”, który według Paige Reynolds opisuje strategie współczesnych irlandzkich pisarek.

Słowa kluczowe:

irlandzka męskość, irlandzka kobiecość, literatura irlandzka, cielesność, trauma

Bibliografia

Barton, Ruth. Irish Cinema in the Twenty-first Century. Manchester: Manchester University Press, 2019.
DOI: https://doi.org/10.7765/9781526153760 Google Scholar

Burns, Anna. Little Constructions. Glasgow: 4th Estate, HarperCollins Publishers, 2007.
Google Scholar

Burns, Anna. Mleczarz. Translated by Aga Zano. Warszawa: ArtRage, 2024.
Google Scholar

Burns, Anna. No Bones. London: Flamingo, 2001.
Google Scholar

Ging, Debbie. Men and Masculinities in Irish Cinema. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2013.
DOI: https://doi.org/10.1057/9781137291936 Google Scholar

Hicklin, Aaron. “Masculinity Can Be Expressed in Many Ways’: Actor Paul Mescal on Luck, Sex Scenes and Risk Taking.” The Guardian, November 6, 2022. https://www.theguardian.com/culture/2022/nov/06/masculinity-can-be-expresssed-in-many-ways-paul-mescal-interview-aftersun.
Google Scholar

Keegan, Claire. Drobiazgi takie jak te. Translated by Krzysztof Cieślik. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2022.
Google Scholar

Keegan, Claire. Foster. London: Faber & Faber, 2010.
Google Scholar

Kosińska, Karolina. “Mówić, milczeć, przetrwać”. Dwutygodnik, no. 399 (2024). https://www.dwutygodnik.com/artykul/11574-mowic-milczec-przetrwac.html
Google Scholar

Magennis, Caroline. Northern Irish Writing after the Troubles: Intimacies, Affects, Pleasures. London – New York – Dublin: Bloomsbury, 2021.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781350074750 Google Scholar

McBride, Eimear. A Girl Is a Half-formed Thing. Norwich: Galley Beggar Press, 2013.
Google Scholar

McBride, Eimear. Pomniejsi wędrowcy. Translated by Maria Zawadzka-Strączek. Warszawa: Pauza, 2022.
Google Scholar

Meaney, Gerardine. “Sex and Nation: Women in Irish Culture and Politics.” In Irish Women’s Studies. A Reader, edited by Ailbhe Smyth, 230-244. Dublin: Attic Press, 1993.
Google Scholar

Ní Ghríofa, Doireann. A Ghost in the Throat. Dublin: Tramp Press, 2020.
Google Scholar

Reynolds, Paige. Modernism in Irish Women’s Contemporary Writing: The Stubborn Mode. Oxford: Oxford University Press, 2024.
DOI: https://doi.org/10.1093/9780191990540.001.0001 Google Scholar

Rooney, Sally. Gdzie jesteś, piękny świecie. Translated by Jerzy Kozłowski. Warszawa: WAB, 2022.
Google Scholar

Rooney, Sally. Normalni ludzie. Translated by Jerzy Kozłowski. Warszawa: WAB, 2022.
Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2025-09-10

Cited By / Share

Kosińska, K. (2025) „Spektakularni chłopcy i ciche dziewczyny”, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 349(2), s. 63–74. doi: 10.36744/k.4426.

Autorzy

Karolina Kosińska
karolina.kosinska@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0003-1096-878X

Karolina Kosińska – dr filmoznawstwa, adiunktka i kierowniczka Zakładu Filmoznawstwa, Sztuk Audiowizualnych i Antropologii Kultury IS PAN. Redaktorka naczelna „Kwartalnika Filmowego”. Autorka książki Androgyn. Tożsamość, tęsknota, pragnienie (2015) uhonorowanej Nagrodą im. Bolesława Michałka za najlepszą książkę filmoznawczą roku. Zainteresowania naukowe: brytyjskie kino społeczne i formy filmowego realizmu społecznego.