"Rozmyślania Pana Cogito o odkupieniu"
Między etyką a estetyką tragiczności
Andrzej Tyszczyk
aneks@kul.plKatedra Teorii i Antropologii Literatury, Katolicki Uniwersytet Lubelski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-9574-9078
Abstrakt
Szkic prezentuje antropologicznie zorientowaną interpretację wiersza Rozmyślania Pana Cogito o odkupieniu Zbigniewa Herberta. Autor artykułu kładzie nacisk na ambiwalencję semantyczną utworu, która może być podstawą rozbieżnych odczytań. Proponuje tez lekcję, w której rozbieżne odczytania, nie tracąc nic ze swej przeciwstawności, zostają scalone jako składniki jednej semantycznej figury, zwanej przez autora figurą tragiczności transcendentalnej.
Słowa kluczowe:
Zbigniew Herbert, interpretacja, antropologia literacka, Pan Cogito, poezjaBibliografia
I. G. Barbour, Mity, modele, paradygmaty. Studium porównawcze nauk przyrodniczych i religii, Kraków 1984
Google Scholar
Biblia Tysiąclecia, wyd. IV (wersja HTML)
Google Scholar
R. Descartes, Meditationes de prima philosophia, Paryż 1641
Google Scholar
R. Descartes, Discours de la methode, Lejda 1637
Google Scholar
R. Doktór, Na marginesie „Procesu”, w Roczniki Humanistyczne z. 1 1999, s. 71
Google Scholar
A. Franaszek, Ciemne źródło. Esej o cierpieniu w twórczości Zbigniewa Herberta, Kraków 2008
Google Scholar
A. Grabowski, Herbert - Hermes. Konteksty nowoczesności w esejach, dramatach i wierszach Zbigniewa Herberta, Kraków 2013
Google Scholar
René Girard, Kozioł ofiarny, tłum. M. Goszczyński, Łódź 1991
Google Scholar
I. Kacenelson, Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie, przekład, wstęp i przypisy J. Ficowski, Warszawa 1986
Google Scholar
Księga Hioba, tłum I. Cylkow, Kraków 2008, „Kultura” (Paryż) 1985, nr 4
Google Scholar
K. Kuczyńska-Koschany, Pan Cogito – poczynany. O kilku wierszach Zbigniewa Herberta, „ Konteksty” Polska Sztuka Ludowa”, nr 1-2, LXXVIII, 2024, s. 6-15
DOI: https://doi.org/10.36744/k.3290
Google Scholar
A. Łebkowska, Antropologia i literatura – „dziwny romans”. Zwroty i przemiany, „Teksty Drugie” nr 3, 2023
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2023.3.3
Google Scholar
M.P. Markowski, Antropologia literatury „Teksty Drugie” nr 6, 2007
Google Scholar
R.E. Murphy, Księga Hioba, tłum. H. Bednarek, w: Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego, red. W. R. Framer, Warszawa 2001
Google Scholar
Nie powininien przysyłać syna. Etyczne i metafizyczne aspekty twórczości Zbigniewa Herberta, pod red. Z. Ruszara, Kraków 2018
Google Scholar
R. Nycz, O co chodzi w antropologii literatury i dlaczego to jest ważne dla wszystkich uprawiających badania literackie. Perspektywa subiektywna, „Teksty Drugie”, nr 3, 2023
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2023.3.2
Google Scholar
W. Panas, Tajemnica siódmego anioła, w: Tajemnica siódmego anioła, Lublin 2006
Google Scholar
Poznawanie Herberta I, wybór i wstęp A. Franaszek, red. M. Rola, Kraków 1998
Google Scholar
P. Ricoeur, Symbolika zła, tłum. S. Cichowicz, M. Ochab, Warszawa 1986
Google Scholar
Rozmyślania dominikańskie, wydali i opracowali K. Górski i W. Kuraszkiewicz, opracowanie ikonograficzne Z. Rozanow, wstęp komparatystyczny T. Dobrzeniecki, Wrocław - Warszawa - Kraków 1965 (Biblioteka Pisarzów Polskich, Seria A nr 3), t. 2.: Transliteracja i przypisy
Google Scholar
Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa tzw. Przemyskie: podobizna rękopisu, Stefan Vrtel-Wierczyński (wydał i wstępem poprzedził), Warszawa 1952
Google Scholar
Rozmyślania Pana Cogito o odkupieniu, w: Z. Herbert, Pan Cogito, Wrocław 1996
Google Scholar
K. Shapira, Sacred fire: Torah from the Years of Fury, transl.J. H. Worch, J. Arnson Inc., New Jersey-Jerusalem, 2000
DOI: https://doi.org/10.5040/9798881848132
Google Scholar
J. Sławiński, Miejsce interpretacji, Gdańsk 2006
Google Scholar
A. Spiechowicz: Czy naprawdę nie powinien przysyłać syna, w: Nie powinien przysyłać syna, jw., s. 61-79
Google Scholar
K. Szapira, Święty ogień. Tora z lat1939-1942, lat szału, wybór i wstęp W. Mendykowski, tłum I. Kania, „Znak” 2006, nr 4 s 58-110
Google Scholar
P. Śpiewak, Kaznodzieja getta warszawskiego, „Znak” 1996, nr (3) 490, s. 120–130
Google Scholar
A. Tyszczyk, W kręgu tragiczności Studia, Kielce 2018
Google Scholar
T. Zieliński, Sofokles i jego twórczość tragiczna, Kraków 1928
Google Scholar
Autorzy
Andrzej Tyszczykaneks@kul.pl
Katedra Teorii i Antropologii Literatury, Katolicki Uniwersytet Lubelski Polska
https://orcid.org/0000-0002-9574-9078
Andrzej Tyszczyk – literaturoznawca. Profesor na KUL, gdzie od 2017 roku kieruje Katedrą Teorii i Antropologii Literatury. Członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN oraz Polskiego Towarzystwa Estetycznego i Towarzystwa Naukowego KUL. Autor książek: Estetyczne i metafizyczne aspekty aksjologii literackiej Romana Ingardena (1993), Od strony wartości. Studia z pogranicza teorii literatury i estetyki (2007), W kręgu tragiczności. Studia (2018). Autor Wyboru pism estetycznych Romana Ingardena (2005), redaktor i współautor tomów w serii „Literatura w Kręgu Wartości”. W latach 2009–2016 dyrektor Instytutu Filologii Polskiej KUL.
Statystyki
Abstract views: 0PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Andrzej Tyszczyk

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

