Poetyka romantyczna „Melodii irlandzkich” Thomasa Moore’a

Mirosława Modrzewska

doi:10.36744/k.4375

Poetyka romantyczna „Melodii irlandzkich” Thomasa Moore’a

Artykuł recenzowany, Nadesłano 27.03.2025, Decyzja redakcji 10.06.2025

Mirosława Modrzewska

miroslawa.modrzewska@ug.edu.pl
Uniwersytet Gdański (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6460-0601

DOI: https://doi.org/10.36744/k.4375

Abstrakt

Kompozytor i poeta Thomas Moore wydał swoje Melodie irlandzkie (Irish Melodies) w kolejnych dziesięciu tomach jako wiersze liryczne z akompaniamentem muzycznym w latach 1807–1834. W pierwszych dekadach XIX wieku piosenki śpiewane solo i z akompaniamentem pojedynczych instrumentów stały się nowym, wyemancypowanym sposobem artystycznej ekspresji. W czasach Moore’a było to nowe medium, niezwykle pożądane ze względu na możliwość pogodzenia autentycznej lirycznej ekspresji i masowej dystrybucji tekstów. Nowy czytelnik albo słuchacz takich utworów mógł z jednej strony reprezentować narodową lub etniczną grupę zmierzającą do politycznej emancypacji, z drugiej zaś strony mógł być indywidualną osobowością poszukującą emocjonalnej identyfikacji z rodzimymi legendami i lokalną historią. Piosenka Moore’a wpisywała się w kulturowy nurt demokratyzacji i upolitycznienia literatury w dobie rewolucji i ruchów wolnościowych. Zgodnie z filozofią romantyzmu muzyka była językiem ducha i głosem uczuć, performatywne połączenie poezji i muzyki dało więc możliwość wyrażania znaczeń na temat doświadczeń osobistych i autobiograficznych, a zarazem doświadczeń społecznościowych, które mogły być także symboliczne i transcendentalne.
W lirykach irlandzkich Moore’a, tak jak w utworach wielu innych poetów i filozofów tego czasu, dochodzi do charakterystycznej sakralizacji i mitologizacji sztuki jako przymiotu „Starej Erin” – legendarnej, ale utraconej krainy harfiarzy, jaką była dawna Irlandia. Jej tragiczna historia w poezji Moore’a odnosi się także do historii Europy i Ameryki, jako historia walki o wolność. Jego piosenki, jako utwory, które mogły być wykonywane w dowolnym miejscu i dla każdej publiczności, były idealnym środkiem wyrazu i nośnikiem narodowej ikonografii w kulturze politycznej tamtego czasu.

Słowa kluczowe:

Thomas Moore, pieśń romantyczna, legendarna kraina harfiarzy, romantyczna ikonografia irlandzka, romantyczne media kultury

Bibliografia

Boydell, Barra. “The Female Harp: The Irish Harp in 18th- and Early-19th-Century Romantic Nationalism.” RIdIM/ Research Center for Music Iconography Newsletter 20, no. 1 (Spring 1995):10-17.
Google Scholar

Cassirer, Ernst. The Myth of the State. New Haven and London: Yale University Press, 1974.
Google Scholar

Chinnéide, Veronica ní. “The Sources of Moore’s Melodies.” The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland 89, no. 2 (1959):109-134.
Google Scholar

Hurrell, Nancy. „Egan’s Irish Harps.” Irish Arts Review 36, no 3 (Autumn 2019):130-133.
Google Scholar

“Eriu”, IRISH STUDIES. Website of the Irish Studies Group at SUNY Geneseo (https://irishstudies.sunygeneseoenglish.org/eriu-mebd/, Accessed: 31.07.2024)
Google Scholar

Lessenich, Rolf P. Romantic Disillusionism and the Sceptical Tradition. Bonn: Bonn University Press, 2017.
DOI: https://doi.org/10.14220/9783737006323 Google Scholar

Love, Timothy M. “Gender and the Nationalistic Ballad: Thomas Davis, Thomas Moore, and Their Songs.” New Hibernia Review/ Iris Éireannach Nua 21, no. 1 (Spring 2017): 68-85.
DOI: https://doi.org/10.1353/nhr.2017.0005 Google Scholar

Modrzewska, Mirosława. „Robert Burns w kulturze globalnej. Perspektywa polska.” In Nowe oblicza romantyzmu brytyjskiego. Eseje na dwóchsetlecie, edited by Małgorzata Łuczyńska-Hołdys i Monika Coghen, 247-267. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2022.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323555346.pp.247-268 Google Scholar

Moore, Thomas. Moore's Irish Melodies, With Symphonies and Accompaniments by Sir John Stevenson; and Characteristic Words by Thomas Moore. London [Boston, New York 1852]: Legare Street Press, 2021.
Google Scholar

Piechota, Marek. „Pieśń.” In Słownik literatury polskiej XIX wieku, edited by Józef Bachórz and Alina Kowalczykowa, 692-696. Wrocław, Warszawa, Kraków: Ossolineum, 1994.
Google Scholar

Pointner, Frank Erik i Dennis Weißenfels. „Thomas Moore, Irish Melodies (1808-1834)” In Handbook of British Romanticism, edited by Ralf Haekel, 474-488. Berlin/Boston: Walter de Gruyter GmbH, 2017.
DOI: https://doi.org/10.1515/9783110376692-027 Google Scholar

Rajnfandt, Christoph. “Popular and media Culture.” In Handbook of British Romanticism, edited by Ralf Haekel, 116-134. Berlin/Boston: Walter de Gruyter GmbH, 2017.
DOI: https://doi.org/10.1515/9783110376692-007 Google Scholar

Ritz, German. „Między «gender» a narodem – kobiety w polskim romantyzmie albo język płci.” Postscriptum 52, no. 2 (2006): 66-80. (https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Postscriptum/Postscriptum-r2006-t-n2(52)/Postscriptum-r2006-t-n2(52)-s66-80/Postscriptum-r2006-t-n2(52)-s66-80.pdf, Accessed: 26.12.2022).
Google Scholar

Seldmayr, Gerold. „Political and Social history.” In Handbook of British Romanticism, edited by Ralf Haekel, 27-48. Berlin/Boston: Walter de Gruyter GmbH, 2017.
Google Scholar

Smith, Anthony D. Myths and Memories of the Nation. Oxford: Oxford University Press, 1999.
DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198295341.001.0001 Google Scholar

“Thomas Moore’s Irish Melodies,” in Musica International. The Virtual Choral Library (https://www.musicanet.org/robokopp/moore.html, Accessed:12.11.2022)
Google Scholar

Tomaszewski, Mieczysław. „Muzyka i literatura.” In Słownik literatury polskiej XIX wieku, edited by Józef Bachórz and Alina Kowalczykowa, 579-588. Wrocław, Warszawa, Kraków: Ossolineum, 1994.
Google Scholar

White, Harry. “Moore, Thomas.” In Dictionary of Irish Biography (https://www.dib.ie/biography/moore-thomas-a5948, Accessed:12.11.2022)
Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2025-09-10

Cited By / Share

Modrzewska, M. (2025) „Poetyka romantyczna «Melodii irlandzkich» Thomasa Moore’a”, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 349(2), s. 34–39. doi: 10.36744/k.4375.

Autorzy

Mirosława Modrzewska
miroslawa.modrzewska@ug.edu.pl
Uniwersytet Gdański Polska
https://orcid.org/0000-0001-6460-0601

Mirosława Modrzewska – prof. UG. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień literatury nowożytnej, zwłaszcza wieku XIX i romantycznej literatury angielskiej, polskiej i europejskiej. Jest współautorką poetyckiego tłumaczenia na język angielski poematu Juliusza Słowackiego Beniowski (Pieśni I–V) we współpracy z Peterem Cochranem (Poland’s Angry Romantic. Two Poems and a Play by Juliusz Słowacki (2009). Była współredaktorką wielojęzycznego wydania European Romanticism ze Stephenem Prickettem oraz redaktorką polsko-angielskiej części Polish Romanticism (2010). Jest członkinią International Association of Byron Societies i Gesellschaft für Englische Romantik. W latach 2014–2023 była założycielką i prezeską Polskiego Towarzystwa Studiów nad Europejskim Romantyzmem. W latach 2016–2018 współorganizowała cykle spotkań seminaryjnych na UG z pisarzami Gdańska i Pomorza (ukazały się jako: Pośród nas: twórcy gdańscy i pomorscy: rozmowy niedokończone 2016, 2018, 2019. Najważniejsze książki: Byron and the Baroque (2013) i Byron: Reality, Fiction and Madness (współredakcja z Marią Fengler) (2020).