Kulturowe i filozoficzne konteksty ekspansji sztucznej inteligencji
Piotr Zawojski
piotr.zawojski@us.edu.plUniwersytet Śląski (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-2291-0446
Abstrakt
Ekspansja sztucznej inteligencji, zwłaszcza po zaprezentowaniu przez OpenAI modelu GPT w listopadzie 2022 roku, doczekała się szeregu omówień i różnych interpretacji, przede wszystkim w odniesieniu do rozwiązań wykorzystujących sztuczne sieci neuronowe (artificial neural network) oraz głębokie uczenie (deep learning). Autor nawiązuje do tych dyskusji, ale stara się przede wszystkim skupić na kulturowych i filozoficznych konsekwencjach rozwoju nowych technologii związanych z AI. Namysł nad relacjami pomiędzy ludzką i nieludzką inteligencją, reinterpretacja Serresowskiej koncepcji pasożytnictwa, przemyślenie zagrożeń, jakie można zarysować w obszarze środowiska człowieka, epistemologii, dominacji algorytmów – to tylko niektóre z podejmowanych zagadnień. Perspektywa kulturoznawczo-filozoficznega, wykorzystująca wiedzę na temat technologiczno-informatycznych aspektów AI, stanowi dla autora rodzaj metodologicznej ramy dla rozpatrywanych zjawisk.
Słowa kluczowe:
Arificial Intelligence, Michel Serres, pasożyty, Byung-Chul Han, nieludzkie inteligencjeBibliografia
Asilomar AI Principles. https://futureoflife.org/open-letter/ai-principles/.
Google Scholar
Barabási, Albert-László. Why the World Needs ‘Dataism’, the New Art Movement That Helps Us Understand How Our World Is Shaped by Big Data. https://news.artnet.com/art-world-archives/introducing-dataism-2181005.
Google Scholar
Broeckmann, Andreas. „Sztuka sieci, maszyny i pasożyty”. W: Media Art Biennale. WRO 97, red. Piotr Krajewski, Violetta Kutlubasis-Krajewska, 25–35. Wrocław: Open Studio, 1997.
Google Scholar
Brooks, David. „Human Beings Are Soon Going to Be Eclipsed.” The New York Times, July 13, 2023. https://www.nytimes.com/2023/07/13/opinion/ai-chatgpt-consciousness-hofstadter.html.
Google Scholar
Cieśliński, Piotr. „Prof. Andrzej Dragan: Po raz pierwszy w historii nauczyliśmy się robić rzeczy, których nie rozumiemy.” Gazeta Wyborcza, 7 maj, 2024. https://wyborcza.pl/7,75400,30547020,prof-andrzej-dragan-ai-jest-teraz-na-poziomie-osmiolatka.html?token=CCDHMNYfayUZtZ-4bSJpYbZqx4c68-v_Q32eOWUjZWA.
Google Scholar
Cieśliński, Piotr. „AI ma ciało.” Magazyn Gazety Wyborczej, 25–26 maj, 2024.
Google Scholar
Cieśliński, Piotr. „Co się śni AI.” Magazyn Gazety Wyborczej, 8–9 czerwca, 2024.
Google Scholar
Crawford, Kate. Atlas sztucznej inteligencji. Władza, pieniądze i środowisko naturalne. Przeł. Tadeusz Chawziuk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2024.
Google Scholar
Dragan, Andrzej. Kwantechizm 2.0, czyli klatka na ludzi. Kraków: Otwarte, 2022.
Google Scholar
Floridi, Luciano. The Fourth Revolution. How the Infosphere Is Reshaping Human Reality. Oxford: Oxford University Press, 2014.
Google Scholar
Fry, Hannah. Hello World. Jak być człowiekiem w epoce maszyn. Przeł. Sebastian Musielak. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2019.
Google Scholar
Han, Byung-Chul. Psychopolitics. Neoliberalism and New Trechnologies of Power. London–New York: Verso, 2017.
Google Scholar
Han, Byung-Chul. Infocracy. Digitalization and the Crisis of Democracy. Cambridge–Medford: Polity Press, 2022.
Google Scholar
Han, Byung-Chul. Nie(do)rzeczy. Przeł. Marcin J. Leszczyński. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2023.
DOI: https://doi.org/10.18778/8331-262-0
Google Scholar
Hobijn, Eric, Broeckmann, Andreas. Techno-Parasites: Bringing the Machinic Unconscious to Life. https://v2.nl/articles/techno-parasites.
Google Scholar
Hofstadter, Douglas R. Gödel, Escher, Bach: an Eternal Golden Braid. New York: Basic Books, 1979.
Google Scholar
Hofstadter, Douglas R. Le Ton beau de Marot: In Praise of the Music of Language. New York: Basic Books, 1997.
Google Scholar
Hofstadter, Douglas. „The Shallowness of Google Translate.” The Atlantic, January 30, 2018. https://www.theatlantic.com/technology/archive/2018/01/the-shallowness-of-google-translate/551570/.
Google Scholar
Garbowski, Maciej. „A Critical Analysis of the Asilomar AI Principles”. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria Organizacja i Zarządzanie, 115 (2018): 45–55.
Google Scholar
Harari, Yuval Noah. Homo deus. Krótka historia jutra. Przeł. Michał Romanek. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2018.
Google Scholar
Johnson, George. „Undiscovered Bach? No, a Computer Wrote It.” The New York Times, November 11, 1997. https://www.nytimes.com/1997/11/11/science/undiscovered-bach-no-a-computer-wrote-it.html.
Google Scholar
Kleinberg, Jon, Mullainathan, Sendhil. „Konstruujemy je, ale ich nie rozumiemy”. Przeł. Kurhaus Publishing, GETIT, Katarzyna Kubala. W: A ty, co sądzisz o myślących maszynach? Wizje przyszłości wybitnych umysłów ery sztucznej inteligencji, red. John Brockman, 79–82. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2020.
Google Scholar
Manovich, Lev. Cultural Analitycs. Cambridge MA–London: The MIT Press, 2020.
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/11214.001.0001
Google Scholar
McCormack, Jon, Gambardella, Camilo Cruz, Rajcic, Nina, Krol, Stephen James, Llano, Maria Teresa, Yang, Meng. „Is Writing Prompts Really Making Art?”. W: Artificial Intelligence in Music, Sound, Art and Design. 12th International Conference, EvoMUSART 2023 Held as Part of EvoStar 2023 Brno, Czech Republic, April 12–14, 2023 Proceedings, red. Colin Johnson, Nereida Rodríguez-Fernández, Sérgio M. Rebelo, 196–211. Cham: Springer, 2023.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-29956-8_13
Google Scholar
O’Hara, Anthony. „Art and Technology: An Old Tension.” Royal Institute of Philosophy Supplement 38 (1995): 143–158.
DOI: https://doi.org/10.1017/S1358246100007335
Google Scholar
Parrika, Jussi. A Geology of Media. Minneapolis–London: University of Minnesota Press, 2015.
Google Scholar
Pascual, Manuel G. „Laureat Nagrody Turinga: AI to nasza przyszłość. O ile ją poskromimy.” Przeł. Łukasz Grzymisławski. Gazeta Wyborcza”, 12 maj 2024. https://wyborcza.pl/7,179012,29745711,laureat-nagrody-turinga-ai-to-nasza-przyszlosc-o-ile-ja-poskromimy.html.
Google Scholar
Rothman, Joshua. „Dlaczego ojciec chrzestny AI obawia się własnego dziecka.” Przeł. Katarzyna Mojkowska. Pismo. Magazyn opinii 5 (2024): 54–68.
Google Scholar
Serres, Michel. The Parasite. Baltimore–London: The John Hopkins University Press, 1982.
Google Scholar
Suleyman, Mustafa, Bhaskar, Michael. Nadchodząca fala. Sztuczna inteligencja, władza i najważniejszy dylemat ludzkości w XXI wieku. Przeł. Justyna Hunia. Kraków: Szczeliny, 2024.
Google Scholar
Tegmark, Max. Życie 3.0. Człowiek w erze sztucznej inteligencji. Przeł. Tomasz Krzysztoń. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2019.
Google Scholar
Zawojski, Piotr. „Rewolucja algorytmiczna. We władzy cyfr i liczb.” Opcje, nr 4 (2018): 14–21.
Google Scholar
Zawojski, Piotr. Technokultura i jej manifestacje artystyczne. Medialny świat hybryd i hybrydyzacji. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
Google Scholar
Autorzy
Piotr Zawojskipiotr.zawojski@us.edu.pl
Uniwersytet Śląski Polska
https://orcid.org/0000-0003-2291-0446
Piotr Zawojski – prof. dr hab. w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego. Wykłada na ASP w Krakowie (Wydział Intermediów). Zajmuje się problematyką fotografii, filmu i kina, sztuki nowych mediów oraz cyberkultury i technokultury. Autor książek: Elektroniczne obrazoświaty. Między sztuką a technologią (2000), Wielkie filmy przełomu wieków. Subiektywny przewodnik (2007), Cyberkultura. Syntopia sztuki, nauki i technologii (2010, 2018), Sztuka obrazu i obrazowania w epoce nowych mediów (2012), Technokultura i jej manifestacje artystyczne. Medialny świat hybryd i hybrydyzacji (2016), Ruchome obrazy zatrzymane w pamięci. Reminiscencje teoretyczne i krytyczne (2017). Redaktor naukowy Ku filozofii fotografii Viléma Flussera (2004, 2015). Redaktor tomów zbiorowych Digitalne dotknięcia. Teoria w praktyce / Praktyka w teorii (2010), Bio-techno-logiczny świat. Bio art oraz sztuka technonaukowa w czasach posthumanizmu i transhumanizmu (2015), Klasyczne dzieła sztuki nowych mediów (2015); twórca antologii Teoria i estetyka fotografii cyfrowej (2017). Członek Komitetu Nauk o Kulturze PAN.
Statystyki
Abstract views: 14PDF downloads: 12
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Piotr Zawojski

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.