Kolonialny kompleks muzeum
Wyzwania dekolonizacji w Europie Środkowo-Wschodniej na przykładzie Muzeum Etnograficznego w Warszawie
Magdalena Wróblewska
konteksty@ispan.plWydział Artes Liberales UW, Państwowe Muzeum Etnograficzne (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-2778-906X
Abstrakt
Artykuł dotyczy początków historii Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, które zinterpretowane zostały w perspektywie dekolonialnych badań nad muzeami i kolekcjami. Używając pojęć takich, jak „polski kompleks kolonialny” i „wewnętrzna kolonizacja europejska”, autorka wskazuje na uwikłanie Muzeum i etnografii w sieć globalnego kolonializmu, a zarazem opisuje odmienność sytuacji w kraju Europy Środkowo-Wschodniej, który nie miał pozycji imperium i nie posiadał zamorskich kolonii. W ostatniej części artykułu pojawiają się postulaty dotyczące działań dekolonialnych w muzeach tego regionu, gdzie kolonialna przeszłość i uwikłanie nie jest tak jednoznaczne, jak w przypadku imperiów kolonialnych Zachodu.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
muzeum etnograficzne, kolonializm, dekolonialność, wewnętrzna kolonizacja europejskaBibliografia
Vikram Singh Amarawat, "Cultural Imperialism and Travel Writing: Glimpses of Richard Burton’s Travelogue", [w:] "Proceedings of the Indian History Congress", 2016, nr 77, s. 644–650
Google Scholar
Henryk Bagiński, "The Sixtieth Anniversary of Rogozinski's Expedition to the Cameroons", „The Royal Geographical Society” 1944, Vol. 103, nr 1/2, s. 72-75
Google Scholar
Bogusław Bakuła, "Polska i kolonialna przeszłość dzisiaj", „Nowa Krytyka” 2011, nr. 26-27, s. 145-180
Google Scholar
Grażyna Borkowska, "Polskie doświadczenie kolonialne", „Teksty Drugie” 2007, nr 4, s. 15-24
Google Scholar
Jill Fitzell, Cultural Colonialism and Ethnography: European Travellers in Nineteenth Century Ecuador. University of British Colombia (praca doktorska) 1994, https://open.library.ubc.ca/soa/cIRcle/collections/ubctheses/831/items/1.0088252, dostęp 10.10.2024
Google Scholar
Małgorzata Głowacka-Grajper, „Internal Colonisation", https://keywordsechoes.com/internal-colonisation, dostęp 14.10.2024
Google Scholar
Liesebeth van de Grift, „Theories and Practices of Internal Colonization. The Cultivation of Lands and People in the Age of Modern Territoriality”, w: L. van de Grift, & A. Ribi Forclaz (red.), „Governing the Rural in Interwar Europe. Routledge Studies in Modern European History”; Vol. 48, Routledge, s. 68-92
Google Scholar
A.Hammond, Imagined Colonialism: Victorian Travellers in South‐East Europe”, „Nineteenth-Century Contexts” 2006, nr 28(2), s. 87–104
Google Scholar
Leopold Janikowski, "L'ile De Fernando-Poo, Son Etat Actuel Et Ses Habitants", „Bulletin De La Société De Géographie” 1886, nr 7, s. 563-589
Google Scholar
Leopold Janikowski, "W dżunglach Afryki. Wspomnienia z polskiej wyprawy afrykańskiej w latach 1882-90", Warszawa 1936
Google Scholar
Lidia Małgorzata Kamińska, “Wawelska i warszawska – największe powojenne składnice przemieszczanych dóbr kultury w Polsce”, Muzealnictwo 58, 2017, s. 249-256
Google Scholar
Lidia Małgorzata Kamińska, „Powojenne składnice przemieszczanych dóbr kultury w Polsce. Przyczynek do dalszych badań”, Muzealnictwo 57, 2016, s. 74-80
Google Scholar
Kristin Kopp, „Reinventing Poland as Colonial Territory in the Nineteenth Century: Gustav Freytag’s Soll und Haben as Colonial Novel”, w: Robert L. Nelson (red.), „Germans, Poland and Colonial Expansion to the East, 1850 through the Present”, New York, 2009, s. 11–37
Google Scholar
Kristin Kopp, „Germany’s Wild East: Constructing Poland as Colonial Space”, Ann Arbor, 2012
Google Scholar
Piotr Piotrowski, „Muzeum krytyczne”, Poznań 2011
Google Scholar
Piotr Piotrowski, „Globalne ujęcie sztuki Europy Wschodniej”, Poznań 2018
Google Scholar
"Polska wschodnia i orientalizm", red. Tomasz Zarycki, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2013
Google Scholar
Matthew Rampley, "Decolonizing Central Europe: Czech Art and the Question of ‘Colonial Innocence’", „Visual Resources” 2021, nr 37(1), s. 1–30
Google Scholar
Jan Sowa, "Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą", Universitas, Kraków 2011
Google Scholar
Claudia Snochowska-Gonzalez, "Post-colonial Poland. On an Unavoidable Misuse", „East European Politics & Societies and Cultures” 2012, Vol.26, nr 4, s. 708-723
Google Scholar
Timothy Snyder, "The War in Ukraine is a Colonial War", „New Yorker”, 28.04.2022
Google Scholar
Madina Tlostanova, „Postsocialist ≠ postcolonial? On post-Soviet imaginary and global coloniality”, "Journal of Postcolonial Writing", 48:2 (2012), s. 130-142
Google Scholar
Madina Tlostanova, „Between the Russian/Soviet dependencies, neoliberal delusions, dewesternizing options, and decolonial drives”, "Cultural Dynamics", 27, no. 2 (2015), s. 267–83
Google Scholar
Han F. Vermeulen, Fabiana Dimpflmeier & Maria Beatrice Di Brizio, "Early Ethnographers in the Long Nineteenth Century: Call for References", [w:] "Bérose - Encyclopédie internationale des histoires de l’anthropologie", Paryż 2024
Google Scholar
Magdalena Wróblewska, Monika Stobiecka, "Interweaving colonialities in CEE universal survey museum: the case of the Ancient and Medieval Galleries in the National Museum in Warsaw", tekst złożony do tomu: red. Erica Lehrer, Joanna Wawrzyniak, Łukasz Bukowiecki, "Decolonial Museology Re-centered: Thinking Theory and Practice through East-Central Europe", De Gruyter [seria „Museum and Narrative”]
Google Scholar
Tomasz Zarycki, "Poland and the East" [w:] red. M. Moskalewicz, W. Przybylski, "Understanding Central Europe", London, Routledge 2018, s. 81-85
Google Scholar
Jürgen Zimmerer, „Holocaust und Kolonialismus. Beitrag zu einer Archäologie des genozidalen Gedankens”, „Zeitschrift für Geschichtswissenschaft”, 51:12 (2003), s. 1098–1119
Google Scholar
Autorzy
Magdalena Wróblewskakonteksty@ispan.pl
Wydział Artes Liberales UW, Państwowe Muzeum Etnograficzne Polska
https://orcid.org/0000-0002-2778-906X
Magdalena Wróblewska – historyczka sztuki i muzeolożka zainteresowana problematyką dekolonialności. Adiunktka na Wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego, dyrektorka Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Stypendium typu post-doc odbyła w Kunsthistorisches Institut in Florenz – Max-Planck-Institut i Staatliche Museen zu Berlin (2012–2014). W latach 2015–2021 kierowała badaniami w Muzeum Warszawy, a także kilkoma zespołami: w Dziale Badań nad Warszawą, Dziale Archeologicznym, Centrum Interpretacji Zabytku i Korczakianum. Była współkuratorką wystawy głównej Rzeczy warszawskie, odpowiadała za Gabinet Portretów. Prowadzony przez nią projekt Skąd się biorą warszawiacy? Migracje do Warszawy w XIV–XXI wieku w 2016 roku został nagrodzony Sybillą przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. W ramach projektu City Museums and Multiple Colonial Pasts w programie ECHOES (2020) opublikowała wraz z C. Ariese książkę Practicing Decoloniality in Museums: A Guide with Global Examples (2021). Autorka książek i artykułów na temat fotografii, między innymi: Fotografie ruin, ruiny fotografii. 1944–2014 (2014, nagrodzona przez NIMOZ w konkursie „Muzeum widzialne”); Obrazy pamięci i wiedzy. Fotograficzne reprodukcje dzieł w archiwach i narracjach historii sztuki (2022, Nagroda Rektora UW). W 2023 roku odbyła staż badawczy w Department for Anthropology, Museum of Natural History, Smithsonian Institution w Waszyngtonie.
Statystyki
Abstract views: 64PDF downloads: 40
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Magdalena Wróblewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.