Przekład dramatu w polskiej literaturze przekładowej: Wstępne rozpoznania
Barbara Bibik
bb@umk.plUniwersytet Mikołaja Kopernika (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6120-1792
Abstrakt
Artykuł o charakterze przeglądowym prezentuje problemy i tematy poruszane w polskiej myśli przekładoznawczej w zakresie tłumaczenia dramatów i tekstów scenicznych. Przypomniane zostały zarówno prace naukowe, jak i odautorskie wypowiedzi warsztatowe tłumaczy. Chociaż zainteresowanie przekładem dramatu ustępuje temu, którym cieszy się przekład prozy i poezji, jednak w polskiej literaturze przedmiotu nie jest to terra incognita. Istnieją publikacje na ten temat, ale pozostają rozproszone. Autorka koncentruje się na zagadnieniach, które w teorii i praktyce przekładu zdecydowanie wysuwają się na pierwszy plan: na dialogu oraz kategorii sceniczności, sygnalizując również inne problemy i zagadnienia związane z przekładem dramatów.
Słowa kluczowe:
dramat , przekład, dialog, sceniczność, tłumaczenie dramatów, historia przekładu w PolsceBibliografia
Baczyńska, Beata. „Książę Niezłomny”: Hiszpański pierwowzór i polski przekład. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2002.
Google Scholar
Bajer, Michał. Klasycyzm, przekład, prestiż: Oświeceniowe spolszczenia tragedii Corneille’a i Racine’a (1740–1830) w perspektywie historycznoliterackiej. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2020.
Google Scholar
Bal, Ewa. „«Jak działać przekładami?»: O tłumaczeniu tekstów dla teatru w kontek- ście performatywnego zwrotu w humanistyce”. Przekładaniec 31 (2015): 31–54.
Google Scholar
Balcerzan, Edward, red. Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440–1974: Antologia. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1977.
Google Scholar
Barańczak, Stanisław. Ocalone w tłumaczeniu: Szkice o warsztacie tłumacza poezji z dołączeniem antologii przekładów. Poznań: Wydawnictwo a5, 1992.
Google Scholar
Bibik, Barbara. „(Nie)typowa rola tłumacza tekstów dramatycznych”. Między Oryginałem a Przekładem 24, nr 1 (2018): 89–102.
DOI: https://doi.org/10.12797/MOaP.24.2018.39.06
Google Scholar
Bibik, Barbara. „Zapomniani tłumacze starożytnych greckich tragedii na język polski”. Porównania, nr 26 (2020): 123–138.
DOI: https://doi.org/10.14746/por.2020.1.7
Google Scholar
Bibik, Barbara. „Zygmunt Węclewski under the influence of the XIXth century’s theatre and literature”. Eos 104, z. 2 (2016): 363–376.
Google Scholar
Bukowski de Bończa, Piotr, i Magda Heydel, red. Polska myśl przekładoznawcza: Antologia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013.
Google Scholar
Bukowski de Bończa, Piotr, i Paweł Zarychta. Między literaturami: Rozmowy z tłumaczami o pisarzach języka niemieckiego. Kraków: Universitas, 2021.
Google Scholar
Cetera, Anna. Enter Lear: The Translator’s Part in Performance. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323529224
Google Scholar
Cetera, Anna. „«Geniusz daje temę, poeta ją wariuje», czyli o frapującej (nie) możności redagowania Szekspira w oryginale”. Przekładaniec 26 (2018): 82–97.
DOI: https://doi.org/10.4467/16891864PC.18.005.9547
Google Scholar
Cetera, Anna. „Lear w «reżyserii» Stanisława Barańczaka”. Poznańskie Studia Polonistyczne 26 (1999): 115–128.
Google Scholar
Cetera, Anna. Smak morwy: U źródeł recepcji przekładów Szekspira w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.
Google Scholar
Cetera-Włodarczyk, Anna, i Alicja Kosim. Polskie przekłady Shakespeare’a w XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2019.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323538981
Google Scholar
Cetera-Włodarczyk, Anna, Mateusz Godlewski, i Przemysława Pożar. Polskie przekłady Shakespeare’a w XX i XXI wieku: Zasoby, strategie, recepcja. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2024.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323565871
Google Scholar
Hańska, Katarzyna. „Tłumacze wobec dylematu Hamleta”. W: Przekład artystyczny. Tom 5, Strategie translatorskie, redakcja Piotr Fast. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1993.
Google Scholar
Kamińska, Aleksandra. „Tłumacz kontra płeć, czyli sceniczność w przekładzie”. Przekładaniec 31 (2015): 169–181.
Google Scholar
Krysztofiak, Maria. Przekład literacki a translatologia. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1999.
Google Scholar
Kwaśniewska-Urban, Paulina. Służąc dwóm panom: Carlo Goldoni w polskim przekładzie. Kraków: Pasaże, 2020.
Google Scholar
Łanowski, Jerzy. „Przekłady dramatu antycznego: Z doświadczeń tłumacza”. W: Siew Dionizosa: Inspiracje Grecji antycznej w teatrze i dramacie XX wieku w Europie Środkowej i Wschodniej, redakcja Jerzy Axer i Zbigniew Osiński. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1997.
Google Scholar
Łukaszewicz, Justyna. Dramaty Franciszka Zabłockiego jako przekłady i adaptacje. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006.
Google Scholar
Łukaszewicz, Justyna. „Franciszek Kowalski, épigone de la polonisation à la mode dix-huitiéme”. Romanica Wratislaviensia 55 (2008): 57–68.
Google Scholar
Miszalska, Jadwiga. „Tragicznych igrzysk pieśń uczy nas cnoty”: Przekłady z języka włoskiego jako źródło polskiej dramaturgii poważnej do końca XVIII wieku.
Google Scholar
Kraków: Collegium Columbinum, 2013.
Google Scholar
Parchem, Wojciech. „Kwestia sceniczności tłumaczeń utworów dramatycznych w wybranych badaniach nad przekładem”. Acta Philologica 45 (2014): 71–77.
Google Scholar
Ratajczakowa, Dobrochna. W krysztale i w płomieniu: Studia i szkice o dramacie i teatrze. Tom 1. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006.
Google Scholar
Romanowska, Agnieszka. „Hamlet” po polsku: Teatralność szekspirowskiego tekstu dramatycznego jako zagadnienie przekładoznawcze. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2005.
Google Scholar
Romanowska, Agnieszka. „Teatralność dyskursu dramatycznego jako problem translatologiczny”. W: Interpretacje dramatu: Dyskurs, postać, gender, redakcja Wojciech Baluch et al. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2002.
Google Scholar
Romanowska, Agnieszka. Za głosem tłumacza: Szekspir Iwaszkiewicza, Miłosza i Gałczyńskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.
Google Scholar
Rusinek, Michał, red. O sztuce tłumaczenia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1955.
Google Scholar
Skwara, Ewa. „Aby język giętki powiedział wszystko, co pomyślała głowa autora: Rozterki tłumacza Plauta”. Meander 53, z. 1 (1998): 25–42.
Google Scholar
Skwara, Ewa. „Plaut w polskich przekładach”. Eos 84, z. 2 (1996): 335–343.
Google Scholar
Skwara, Ewa. „Skąd się biorą didaskalia w przekładach dramatów antycznych? Exemplum: Asinaria Plauta w tłumaczeniu Ewy Skwary”. Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae 16 (2004): 67–76.
Google Scholar
Skwara, Ewa. „Spektakl zaklęty w tekście: Wizja antycznego przedstawienia Captivi Plauta”. W: Obrzęd, teatr, ceremoniał w dawnych kulturach, redakcja Justyna Olko. Warszawa: DiG, 2008.
Google Scholar
Skwara, Ewa. „Tłumacz na tropie, czyli o ruchu scenicznym w Phormio (wersy 981–989) Terencjusza”. Przekładaniec 31 (2015): 55–74.
Google Scholar
Skwarczyńska, Stefania. „Swoisty problem przekładu danego tekstu dramatycznego”. W: Pomiędzy historią a teorią literatury. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1975.
Google Scholar
Spyrka, Lucyna. „Teoria i praktyka tłumaczenia tekstu dramatycznego (według słowackiej szkoły przekładu)”. W: Przekład artystyczny a współczesne teorie translatologiczne, redakcja Piotr Fast. Katowice: Śląsk, 1998.
Google Scholar
Autorzy
Barbara Bibikbb@umk.pl
Uniwersytet Mikołaja Kopernika Polska
https://orcid.org/0000-0002-6120-1792
Barbara Bibik - profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, pracuje w Katedrze Filologii Klasycznej; zajmuje się tragedią grecką i jej recepcją oraz problematyką przekładów z języków klasycznych. Jest współredaktorką - razem z Moniką Krajewską - serii (festiwali i publikacji) zatytułowanej Za kulisami: Toruńskie spotkania wokół dramatu. Jest współkierowniczką Zespołu Badawczego - Performatyka i Studia nad Przekładem Dramatu na Wydziale Humanistycznym UMK.
Statystyki
Abstract views: 32PDF downloads: 50
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Barbara Bibik
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.