Czego możemy dowiedzieć się od foliówki? «Plastic Bag» Ramina Bahraniego w świetle metodologii performatycznych

artykuł recenzowany

Sylwia Mieczkowska

sylwia.mieczkowska@doctoral.uj.edu.pl
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-7104-0614

Abstrakt

Artykuł dotyczy performatywnych aspektów narracji ekologicznych, rozpatrywanych na przykładzie kulturowego wizerunku foliówki. Plastikowe torby jednorazowego użytku są we współczesnej kulturze symbolem zbiorowych win związanych z rolą tworzyw sztucznych w katastrofie ekologicznej. Na ich percepcję wpływają rozmaite narracje ekologiczne i kampanie społeczne, w których obraz foliówki ma budzić strach, niechęć, złość czy obrzydzenie i utrwalać opinię o plastiku jako nienaturalnym materiale zanieczyszczającym planetę. Skuteczność tych narracji jest ograniczona, skoro plastikowych toreb w środowisku wciąż przybywa. Autorka zastanawia się, czy można wyobrazić sobie inne, mniej antropocentryczne i potencjalnie bardziej skuteczne sposoby nawiązywania relacji z jednorazowym plastikiem. Wykorzystuje metody performatyczne do analizy krótkometrażowego filmu Plastic Bag (reż. Ramin Bahrani, 2009). Interpretację filmu opiera głównie na witalnym materializmie Jane Bennett oraz ciemnej ekologii Timothy’ego Mortona, by ukazać foliówki jako sprawcze byty związane na wiele sposobów z otaczającym je światem, a także zaproponować odmienne spojrzenie na ich potencjalne role w więcej-niż-ludzkich relacjach.


Słowa kluczowe:

plastikowa torba, sprawczość, ciemna ekologia, witalny materializm

Bakke, Monika. „Pandemiczne wspólnoty przenoszone drogą plastikową”. W: Pandemia: Nauka, sztuka, geopolityka, redakcja Mikołaj Iwański i Jarosław Lubiak, 137–148. Szczecin: Wydawnictwo Artystyczno-Naukowe Wydziału Malarstwa i Nowych Mediów Akademii Sztuki, 2018.
  Google Scholar

Bennett, Jane. Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. Durham, NC: Duke University Press 2010.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv111jh6w   Google Scholar

Dolphijn, Rick, and Iris van der Tuin. Nowy materializm: Wywiady i kartografie. Tłumaczenie Jacqueline Czajka et al. Gdańsk: Fundacja Machina Myśli, 2018.
  Google Scholar

Freinkel, Susan. Plastic: A Toxic Love Story. Boston: Houghton Mifflin Harcourt, 2011.
  Google Scholar

Haram, Linsey E., et al. „A Plasticene Lexicon”. Marine Pollution Bulletin 150 (2020): 1–4. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2019.110714.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2019.110714   Google Scholar

Hawkins, Gay. The Ethics of Waste: How We Relate to Rubbish. Lanham, MD: Rowman & Littlefield, 2006.
  Google Scholar

Khan, Gulshan. „Agency, Nature and Emergent Properties: An Interview with Jane Bennett”. Contemporary Political Theory 8 (2009): 90–105. https://doi.org/10.1057/cpt.2008.43.
DOI: https://doi.org/10.1057/cpt.2008.43   Google Scholar

Latour, Bruno. „Love Your Monsters: Why We Must Care for Our Technologies as We Do Our Children”. In Love Your Monsters: Postenvironmentalism and the Anthropocene, edited by Michael Shellenberger and Ted Nordhaus, 17–25. [United States]: The Breakthrough Institute, 2011.
  Google Scholar

Mackenzie, Pamela. The Fourth Kingdom: Art and Agency in Plastic. MA thesis, Concordia University, Montreal 2016. https://spectrum.library.concordia.ca/id/eprint/980405/1/Mackenzie_MA_f2015.pdf.
  Google Scholar

Marzec, Andrzej. Antropocień: Filozofia i estetyka po końcu świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2021.
  Google Scholar

Morton, Timothy. The Ecological Thought. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2010.
  Google Scholar

Morton, Timothy. Dark Ecology: For a Logic of Future Coexistence. New York: Columbia University Press, 2016.
DOI: https://doi.org/10.7312/mort17752   Google Scholar

Schaag, Katie. „Plastiglomerates, Microplastics, Nanoplastics: Toward a Dark Ecology of Plastic Performativity”. Performance Research 25, no. 2 (2020): 14–21. https://doi.org/10.1080/13528165.2020.1752572.
DOI: https://doi.org/10.1080/13528165.2020.1752572   Google Scholar

Stager, Curt. Deep Future: The Next 100,000 Years of Life on Earth. New York: Thomas Dunne Books, 2011.
  Google Scholar

Wallace, Molly. Risk Criticism: Precautionary Reading in an Age of Environmental Uncertainty. Ann Arbor: University of Michigan Press, 2016. https://doi.org/10.26530/OAPEN_610090.
DOI: https://doi.org/10.3998/mpub.8831301   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2022-12-17

Cited By / Share

Mieczkowska, S. (2022) „Czego możemy dowiedzieć się od foliówki? «Plastic Bag» Ramina Bahraniego w świetle metodologii performatycznych”, Pamiętnik Teatralny, 71(4), s. 69–84. doi: 10.36744/pt.1304.

Autorzy

Sylwia Mieczkowska 
sylwia.mieczkowska@doctoral.uj.edu.pl
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego Polska
https://orcid.org/0000-0001-7104-0614


Statystyki

Abstract views: 281
PDF downloads: 225


Licencja

Prawa autorskie (c) 2022 Sylwia Mieczkowska

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.

Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.