Miejskie performanse Władysława Hasiora
Magdalena Figzał-Janikowska
magdalena.figzal@us.edu.plUniwersytet Śląski w Katowicach (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6913-2648
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest performatywnej twórczości Władysława Hasiora, w szczególności jego działaniom aranżowanym w przestrzeni miejskiej. Potrzeba dialogowania z odbiorcą, początkowo wyrażana przez Hasiora jedynie w eksponatach, począwszy od lat siedemdziesiątych przybiera formę bardzo wyrazistych manifestacji artystycznych zakładających bezpośredni udział widzów w kreowaniu zdarzenia performatywnego, a także znoszenie dystansu między artystą a społeczeństwem. Ze względu na ontologiczny status tych zdarzeń, ich efemeryczny i ulotny charakter, stanowią one jak dotąd najmniej zbadany obszar twórczości artysty. W artykule analizie poddane zostały najważniejsze miejskie i plenerowe performanse Władysława Hasiora, takie jak Pochód sztandarów w Łącku (1973), realizacja Solspann w Södertälje (1973–1976) czy wreszcie uroczysta Przeprowadzka z internatu „Szkoły Kenara” do nowej pracowni w Zakopanem (1984). Działania te autorka rozpatruje w kontekście współczesnych rozważań nad sztuką partycypacyjną, zarówno w świetle antagonistycznej teorii partycypacji Claire Bishop, jak i koncepcji sztuki dialogicznej Granta H. Kestera, zauważając, że Hasior w swoich projektach performatywnych łączył dwie strategie sztuki partycypacyjnej: potrafił współtworzyć efemeryczne dzieła razem z publicznością, a jednocześnie reżyserować działania odbiorców.
Słowa kluczowe:
Władysław Hasior, performans miejski, sztuka partycypacyjna, akcja efemeryczna, sztuka site-specificBibliografia
Bishop, Claire. „Antagonism and Relational Aesthetics”. October, no. 110 (2004): 51–80. https://www.jstor.org/stable/3397557?seq=1#metadata_info_tab_contents.
DOI: https://doi.org/10.1162/0162287042379810
Google Scholar
Bishop, Claire. „Partycypacja i spektakl”. Tłumaczenie Piotr Juskowiak. Kultura Współczesna, nr 2 (2013): 26–36. https://monoskop.org/images/6/6d/Bishop_Claire_2012_2013_Partycypacja_i_spektakl.pdf.
Google Scholar
Bishop, Claire. Sztuczne piekła: Sztuka partycypacyjna i polityka widowni. Tłumaczenie Jacek Staniszewski. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, 2015.
Google Scholar
Dąbrowiecki, Ryszard. Upadły Anioł: Rzecz o Władysławie Hasiorze. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 2004.
Google Scholar
Figzał-Janikowska, Magdalena. „Performanse ekologiczne Władysława Hasiora”. Performer, nr 22 (2021). https://grotowski.net/performer/performer-22/performanse-ekologiczne-wladyslawa-hasiora.
Google Scholar
Figzał-Janikowska, Magdalena. „Teatr żywiołów Władysława Hasiora”. Teatr Lalek, nr 2/3 (2021): 11–15. https://www.teatrlalek-pismo.pl/2021/06/teatr-zywioow-wadysawa-hasiora.html.
Google Scholar
Figzał-Janikowska, Magdalena. „Władysław Hasior: od rzeźby do performansu”. Didaskalia, nr 165 (2021): 53–80. http://dx.doi.org/10.34762/t100-bh02.
Google Scholar
Hasior, Władysław. Myśli o sztuce. Wybór i opracowanie Zdzisława Zegadłówna. Nowy Sącz: Sądecka Oficyna Wydawnicza, 1986.
Google Scholar
Kester, Grant H. Conversation Pieces: Community and Communication in Modern Art. Berkley: University of California Press, 2004.
Google Scholar
Kester, Grant H. „Conversation Pieces: The Role of Dialogue in Socially-Engaged Art”. In Theory in Contemporary Art Since 1985, edited by Zoya Kocur and Simon Leung, 76–100. Malden, MA: Blackwell, 2005.
Google Scholar
Kester, Grant H. The One and the Many: Contemporary Collaborative Art in a Global Context. Durham, NC: Duke University Press, 2012.
DOI: https://doi.org/10.1515/9780822394037
Google Scholar
Kirchner, Hanna. Hasior: Opowieść na dwa głosy. Warszawa: Rosner & Wspólnicy, 2005.
Google Scholar
Kwon, Miwon. One Place after Another: Site-Specific Art and Locational Identity. Cambridge, MA: MIT Press, 2002.
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/5138.001.0001
Google Scholar
Ludwiński, Jerzy. „Sztuka w epoce postartystycznej”. W: Epoka błękitu, wybór i redakcja Jerzy Hanusek, 183–195. Kraków: Stowarzyszenie Artystyczne Otwarta Pracownia, 2009.
Google Scholar
O’Neill, Paul, and Mick Wilson, eds. Curating and the Educational Turn. London: Open Editions, 2010.
Google Scholar
Rancière, Jacques. Dissensus: On Politics and Aesthetics. Translated by Gabriel Rockhill. London: Continuum, 2010.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781472547378.ch-001
Google Scholar
Rancière, Jacques. The Politics of Aesthetics: The Distribution of the Sensible. Translated and edited by Steve Corcoran. London: Continuum, 2004.
Google Scholar
Wincenciak, Katarzyna. „Kino Hasiora a zwrot performatywny”. W: W pracowni – Hasior, Brzozowski, Rząsa: Materiały pokonferencyjne, redakcja Julita Dembowska, 16–31. Zakopane: Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego, 2018.
Google Scholar
Autorzy
Magdalena Figzał-Janikowskamagdalena.figzal@us.edu.pl
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-6913-2648
Magdalena Figzał-Janikowska - teatrolog, kulturoznawca, doktor nauk humanistycznych. Adiunkt w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego. W swoich badaniach koncentruje się na intermedialności współczesnego teatru, performansie artystycznym i muzyce scenicznej. Autorka książki Przestrzenie muzyczne w polskim teatrze współczesnym (Katowice, 2017), współredaktorka tomów Dramat i doświadczenie (Katowice, 2014) oraz Pisanie dla sceny – narracje współczesnego teatru (Katowice, 2019).
Statystyki
Abstract views: 549PDF downloads: 334 PDF downloads: 145
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Magdalena Figzał-Janikowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Magdalena Figzał-Janikowska, Od rytmizacji do oper i baletów. Wokół muzycznych inscenizacji Jana Dormana , Pamiętnik Teatralny: Tom 68 Nr 3/4 (2019): Teatr Jana Dormana
