Egzemplarz teatralny – między repertuarem a archiwum
Diana Poskuta-Włodek
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-4665-0864
Abstrakt
We współczesnej refleksji humanistycznej status źródeł do historii teatru zmienia się, a one same poddawane są próbom redefinicji. Z jednej strony rozwój nowych technologii umożliwia niemal nieograniczony dostęp do dokumentów archiwalnych, z drugiej – pojawiają się wątpliwości co do sensu ich wykorzystywania, skoro i tak nie da się na ich podstawie zrekonstruować czy opisać minionego teatru. A przecież istotą metody historyka teatru jest nieustanne doświadczanie rudymentarności artefaktów i efemeryczności teatru. Dla polskich badaczy młodszego pokolenia studiowanie źródeł nie wyklucza zainteresowania spektaklem. W nowych teoriach i metodach dominuje kwestia pamięci teatralnej i pisania lub przepisywania historii. Pojawiają się kolejne propozycje jej podjęcia, np. wywiedzione z refleksji Diane Taylor teoria archiwum przeciwstawianego repertuarowi czy odwołujaca się do refleksji Rebekki Schneider koncepcja przeciwstawienia ciała jako archiwum ciału jako medium pamięci. Wysuwane przez Stefanię Skwarczyńską teoretyczne propozycje klasyfikacyjne „teatru zapisanego”, wynikające z idei petryfikacji jednych i wytwarzania innych dokumentów w celu idealnej rejestracji, a potem rekonstrukcji przedstawienia, wymagają rewizji, natomiast bliższe performatyce ujęcie problemu dokumentacji proponowane przez Zbigniewa Raszewskiego okazuje się wciąż użyteczne. Potwierdza to rosnąca podaż dokumentacji papierowej i cyfrowej, która zmusza do poszukiwania nowej jej klasyfikacji i uznania, że wszelkiego rodzaju dokumentacja źródłowa do historii teatru, a egzmeplarze teatralne w szczególności, mają walory performatywne. Ich różnorodność i labilny charakter pozwala uznać performatywność źródeł do historii teatru, która może stać się wspólną płaszczyzną dla klasycznej historii i nowych metodologicznych dociekań.
Słowa kluczowe:
produkcja teatralna, archiwum, dokumentacja teatralna, performatywność archiwumBibliografia
Alphen, Ernest van. „Performatywne archiwa: Od efektu instytucji do praktyk myślenia”, rozmawiała Roma Sendyka. Didaskalia, nr 127/128 (2015).
Google Scholar
Halberda, Marek, et al. «Dziady» Adama Mickiewicza w inscenizacji Konrada Swinarskiego: Opis przedstawienia. Kraków: Baran i Suszczyński, 1998.
Google Scholar
Poskuta-Włodek, Diana. „Wróg mężczyzny w Krakowie: Polska dramaturgia kobieca w teatrze krakowskim okresu międzywojennego”. W: Inna scena: Kobiety w historii i współczesności teatru polskiego, redakcja Agata Adamieckiej-Sitek i Dorota Buchwald. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2006.
Google Scholar
Raszewski, Zbigniew. „Dokumentacja przedstawienia teatralnego". W: Dokumentacja w badaniach literackich i teatralnych: Wybrane problemy, redakcja Jadwiga Czachowska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970.
Google Scholar
Ratajczakowa, Dobrochna. „Rozważania o teatrologii: Próba opisu sytuacji”. Pamiętnik Teatralny z. 1/2 (2014).
Google Scholar
Sajewska, Dorota. „Ciało-pamięć, ciało-archiwum". Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 127/128 (2015).
Google Scholar
Sajewska, Dorota. „Mit efemeryczności teatru”. Dialog, nr 1 (2015).
Google Scholar
Skwarczyńska, Stefania. „Sprawa dokumentacji widowiska teatralnego”. W: Wprowadzenie do nauki o teatrze, redakcja Janusz Degler, t. 3. Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, 1976.
Google Scholar
Taylor, Diana. „Archiwum i repertuar: Performanse i performatywność, PerFORwhat studies?”. Tłumaczenie Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 120 (2014).
Google Scholar
Wachowski, Jacek. „Dyscyplina po przejściach: O strategiach badań teatrologicznych”. Pamiętnik Teatralny, z. 1/2 (2014).
Google Scholar
Wachowski, Jacek. „Dzieło teatralne w refleksji historyków teatru: Od badania artefaktów do wyzwań performatycznych”. Pamiętnik Teatralny, z. 2 (2013).
Google Scholar
Autorzy
Diana Poskuta-WłodekUniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Polska
https://orcid.org/0000-0002-4665-0864
dr hab. nauk humanistycznych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Jej zainteresowania badawcze obejmują: teatr i dramat polski XIX–XXI wieku; polskie i europejskie nurty estetyczne i ideowe inscenizacji XX wieku; awangardę teatralna w dwudziestoleciu międzywojennym; teatr kobiecy i feministyczny; strategie adaptacyjne w teatrze; dokumentację przedstawień oraz życia teatralnego; źródłoznawstwo teatralne.
Statystyki
Abstract views: 165PDF downloads: 67
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Diana Poskuta-Włodek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Diana Poskuta-Włodek, Terlecjana londyńskie , Pamiętnik Teatralny: Tom 69 Nr 4 (2020)
- Diana Poskuta-Włodek, Mitologizacje, ceremonie, apoteozy: Piłsudski i Legiony w teatrze krakowskim , Pamiętnik Teatralny: Tom 67 Nr 3 (2018): W stulecie odzyskania niepodległości (1919-2018)
