Czego możemy dowiedzieć się od foliówki? «Plastic Bag» Ramina Bahraniego w świetle metodologii performatycznych
Sylwia Mieczkowska
sylwia.mieczkowska@doctoral.uj.edu.plSzkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-7104-0614
Abstrakt
Artykuł dotyczy performatywnych aspektów narracji ekologicznych, rozpatrywanych na przykładzie kulturowego wizerunku foliówki. Plastikowe torby jednorazowego użytku są we współczesnej kulturze symbolem zbiorowych win związanych z rolą tworzyw sztucznych w katastrofie ekologicznej. Na ich percepcję wpływają rozmaite narracje ekologiczne i kampanie społeczne, w których obraz foliówki ma budzić strach, niechęć, złość czy obrzydzenie i utrwalać opinię o plastiku jako nienaturalnym materiale zanieczyszczającym planetę. Skuteczność tych narracji jest ograniczona, skoro plastikowych toreb w środowisku wciąż przybywa. Autorka zastanawia się, czy można wyobrazić sobie inne, mniej antropocentryczne i potencjalnie bardziej skuteczne sposoby nawiązywania relacji z jednorazowym plastikiem. Wykorzystuje metody performatyczne do analizy krótkometrażowego filmu Plastic Bag (reż. Ramin Bahrani, 2009). Interpretację filmu opiera głównie na witalnym materializmie Jane Bennett oraz ciemnej ekologii Timothy’ego Mortona, by ukazać foliówki jako sprawcze byty związane na wiele sposobów z otaczającym je światem, a także zaproponować odmienne spojrzenie na ich potencjalne role w więcej-niż-ludzkich relacjach.
Słowa kluczowe:
plastikowa torba, sprawczość, ciemna ekologia, witalny materializmBibliografia
Bakke, Monika. „Pandemiczne wspólnoty przenoszone drogą plastikową”. W: Pandemia: Nauka, sztuka, geopolityka, redakcja Mikołaj Iwański i Jarosław Lubiak, 137–148. Szczecin: Wydawnictwo Artystyczno-Naukowe Wydziału Malarstwa i Nowych Mediów Akademii Sztuki, 2018.
Google Scholar
Bennett, Jane. Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. Durham, NC: Duke University Press 2010.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv111jh6w
Google Scholar
Dolphijn, Rick, and Iris van der Tuin. Nowy materializm: Wywiady i kartografie. Tłumaczenie Jacqueline Czajka et al. Gdańsk: Fundacja Machina Myśli, 2018.
Google Scholar
Freinkel, Susan. Plastic: A Toxic Love Story. Boston: Houghton Mifflin Harcourt, 2011.
Google Scholar
Haram, Linsey E., et al. „A Plasticene Lexicon”. Marine Pollution Bulletin 150 (2020): 1–4. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2019.110714.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2019.110714
Google Scholar
Hawkins, Gay. The Ethics of Waste: How We Relate to Rubbish. Lanham, MD: Rowman & Littlefield, 2006.
Google Scholar
Khan, Gulshan. „Agency, Nature and Emergent Properties: An Interview with Jane Bennett”. Contemporary Political Theory 8 (2009): 90–105. https://doi.org/10.1057/cpt.2008.43.
DOI: https://doi.org/10.1057/cpt.2008.43
Google Scholar
Latour, Bruno. „Love Your Monsters: Why We Must Care for Our Technologies as We Do Our Children”. In Love Your Monsters: Postenvironmentalism and the Anthropocene, edited by Michael Shellenberger and Ted Nordhaus, 17–25. [United States]: The Breakthrough Institute, 2011.
Google Scholar
Mackenzie, Pamela. The Fourth Kingdom: Art and Agency in Plastic. MA thesis, Concordia University, Montreal 2016. https://spectrum.library.concordia.ca/id/eprint/980405/1/Mackenzie_MA_f2015.pdf.
Google Scholar
Marzec, Andrzej. Antropocień: Filozofia i estetyka po końcu świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2021.
Google Scholar
Morton, Timothy. The Ecological Thought. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2010.
Google Scholar
Morton, Timothy. Dark Ecology: For a Logic of Future Coexistence. New York: Columbia University Press, 2016.
DOI: https://doi.org/10.7312/mort17752
Google Scholar
Schaag, Katie. „Plastiglomerates, Microplastics, Nanoplastics: Toward a Dark Ecology of Plastic Performativity”. Performance Research 25, no. 2 (2020): 14–21. https://doi.org/10.1080/13528165.2020.1752572.
DOI: https://doi.org/10.1080/13528165.2020.1752572
Google Scholar
Stager, Curt. Deep Future: The Next 100,000 Years of Life on Earth. New York: Thomas Dunne Books, 2011.
Google Scholar
Wallace, Molly. Risk Criticism: Precautionary Reading in an Age of Environmental Uncertainty. Ann Arbor: University of Michigan Press, 2016. https://doi.org/10.26530/OAPEN_610090.
DOI: https://doi.org/10.3998/mpub.8831301
Google Scholar
Autorzy
Sylwia Mieczkowskasylwia.mieczkowska@doctoral.uj.edu.pl
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego Polska
https://orcid.org/0000-0001-7104-0614
Statystyki
Abstract views: 386PDF downloads: 336
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Sylwia Mieczkowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
