Stand-up, czyli dialog osobliwy
Piotr Zdziarstek
piotr.zdziarstek@phdstud.ug.edu.plSzkoła Doktorska Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-8625-8082
Abstrakt
Autor analizuje stand-up jako formę dialogu między komikiem a publicznością, opartą na paradoksalnej relacji – od zdobywania sympatii po prowokowanie i dystansowanie się. Odwołując się do koncepcji Jana Mukařovskiego, Michaiła Bachtina i Eriki Fischer-Lichte, wskazuje na napięcie między spontanicznością a retorycznym przygotowaniem występu. Komik dialoguje nie tylko z publicznością, ale też ze światem i sobą, stając się polifonicznym medium, w którym spotykają się różne głosy, przekonania i konteksty.
Słowa kluczowe:
stand-up, dialogiczność, dialog, monolog, performans, interakcjaBibliografia
Bachtin, Michaił. „Dialog a wypowiedzenie: Stosunki dialogowe”. Tłumaczenie Jerzy Faryno. W: Bachtin: Dialog – Język – Literatura.
Google Scholar
Bachtin, Michaił. „Dialogowa istota polifonii”. Tłumaczenie Jerzy Faryno. W: Bachtin: Dialog – Język – Literatura.
Google Scholar
Brodie, Ian. A Vulgar Art: A New Approach to Stand-Up Comedy. Jackson: University Press of Mississippi, 2014.
Google Scholar
Brodie, Ian. „Stand-Up Comedy as a Genre of Intimacy”. Ethnologies 30, no. 2 (2008): 153–180. https://doi.org/10.7202/019950ar.
Google Scholar
Carter, Judy. The Comedy Bible. New York: Simon & Schuster, 2001.
Google Scholar
Czaplejewicz, Eugeniusz, i Edward Kasperski, red. Bachtin: Dialog – Język – Literatura. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983.
Google Scholar
Double, Oliver. Getting the Joke: The Inner Workings of Stand-Up Comedy. London: Bloomsbury, 2020.
Google Scholar
Filani, Ibukun. „On Joking Contexts: An Example of Stand-Up Comedy”. Humor 30, no. 4 (2017): 439–461. https://doi.org/10.1515/humor-2016-0107.
Google Scholar
Fischer-Lichte, Erika. Estetyka performatywności. Tłumaczenie Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2008.
Google Scholar
Głowiński, Michał. „Narracja jako monolog wypowiedziany”. W: Gry powieściowe: Szkice z teorii i historii forma narracyjnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
Google Scholar
Hudson, Ben. „Dead Funny: Posthumous Liveness in Mediatized Stand-Up Comedy Performance”. Journal of Media Practice 13, no. 3 (2012): 256–267. https://doi.org/10.1386/jmpr.13.3.255_1.
Google Scholar
Kasperski, Edward. „Literatura i nauka o literaturze w polu myśli Bachtina”. W: Bachtin: Dialog – Język – Literatura.
Google Scholar
Mukařovský, Jan. „Dwa studia o dialogu: Dialog a monolog; O dialogu scenicznym”. Tłumaczenie Józef Mayen. W: Wśród znaków i struktur: Wybór szkiców, redakcja Janusz Sławiński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970.
Google Scholar
Radcliffe-Brown, Alfred R. „On Joking Relationship”. Africa. Journal of the International African Institute 13, no. 3 (1940): 195–210.
Google Scholar
Rutter, Jason. Stand-Up as Interaction: Performance and Audience in Comedy Venues. Salford: University of Salford, 1997.
Google Scholar
Wilkoń, Aleksander. „Gatunki mówione”. W: Porozmawiajmy o rozmowie: Lingwistyczne aspekty dialogu, redakcja Małgorzata Kita i Jan Grzenia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003
Google Scholar
Autorzy
Piotr Zdziarstekpiotr.zdziarstek@phdstud.ug.edu.pl
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego Polska
https://orcid.org/0000-0002-8625-8082
Piotr Zdziarstek - doktorant Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego na Wydziale Filologicznym, związany z Instytutem Badań nad Kulturą UG. Jego zainteresowania naukowe obejmują komizm i kulturę popularną, a w szczególności sztukę stand-upu, której poświęca rozprawę doktorską. Poza działalnością akademicką występuje jako stand-uper (pod pseudonimem Piotr Splin), a także pracuje jako scenarzysta i autor tekstów komediowych.
Statystyki
Abstract views: 0PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Piotr Zdziarstek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
