Zaistnieć na scenie przekładu: Jerzy S. Sito jako tłumacz dramaturgów elżbietańskich w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Przemysław Pożar
p.pozar@uw.edu.plUniwersytet Warszawski (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-2437-4480
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza przekładów Williama Shakespeare’a i Christophera Marlowe’a autorstwa Jerzego S. Sity (1934–2011), poety neoklasycznego, tłumacza i dramaturga drugiej połowy XX wieku. Twórczość translatorska Sity rozpatrywana jest w kontekście biograficzno-socjologicznym – uwzględniającym pozycję tłumacza na polu literackim i teatralnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – oraz w kontekście przyjętego przez Sitę modelu przekładu. Obie perspektywy zdają się podporządkowane przełomowej formule krytycznej Jana Kotta, zapoczątkowanej kilka lat wcześniej w Szekspirze współczesnym. Polityczne konflikty lat sześćdziesiątych XX wieku pobrzmiewają zatem wyraźnie w dramatach Marlowe’a i Shakespeare’a w wersji Sity. Strategia translatorska Sity, stawia kluczowe pytania o charakter przekładu scenicznego, a także o głęboki wpływ, jaki na niego wywiera współczesna liryka. W tym kontekście punktem wyjścia są rozważania Stefanii Skwarczyńskiej o znaczeniu dorobku Sity polskiej recepcji Shakespeare’a. Analiza wsparta jest materiałami archiwalnymi z Beinecke Library, Państwowego Instytutu Wydawniczego, a także ze zbiorów rodzinnych.
Słowa kluczowe:
William Shakespeare, Christopher Marlowe, Jerzy S. Sito, przekład, biografia, archiwaBibliografia
Balbus, Stanisław. „Historycznoliteracka aktywność stylizacji”. W: Między stylami. Kraków: Universitas, 1996.
Google Scholar
Barańczak, Stanisław. Ocalone w tłumaczeniu. Kraków: Wydawnictwo a5, 2004.
Google Scholar
Brzostowska-Tereszkiewicz, Tamara. „Reminiscencja stylistyczna w przekładzie”. Między oryginałem a przekładem 21, nr 3 (2015): 35–54. https://doi.org/10.12797/ MOaP.21.2015.29.04.
DOI: https://doi.org/10.12797/MOaP.21.2015.29.04
Google Scholar
Cetera, Anna. Smak morwy: U źródeł recepcji przekładów Szekspira w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.
Google Scholar
Drozdowski, Bohdan. O poezji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Iskry, 1977.
Google Scholar
Filler, Witold. Współczesny teatr polski. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1976.
Google Scholar
Koronkiewicz, Marta. „Od tłumacza do poety i z powrotem: Twórczość przekładowa Adama Ważyka jako część literatury polskiej”. Przekładaniec, nr 41 (2020): 62–79. https://doi.org/10.4467/16891864PC.21.003.13585.
DOI: https://doi.org/10.4467/16891864PC.21.003.13585
Google Scholar
Kott, Jan. Szekspir współczesny. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1990.
Google Scholar
Michalska, Dorota. „Kadysz dla Matki Courage”. Dialog, nr 3 (2017): 68–77. https:// www.dialog-pismo.pl/w-numerach/kadysz-dla-matki-courage.
Google Scholar
Romanowska, Agnieszka. Za głosem tłumacza: Szekspir Iwaszkiewicza, Miłosza i Gałczyńskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.
Google Scholar
Różewicz, Tadeusz. Wybór poezji. Wstęp i opracowanie Andrzej Skrendo. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2016.
Google Scholar
Sito, Jerzy. W pierwszej i trzeciej osobie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967.
Google Scholar
Skop, Michał. „Bertolt Brecht w pracach polskich literaturoznawców i teatrologów: Przyczynek do recepcji po 1945 roku”. W: Wokół Bertolta Brechta: Studia i szkice, redakcja Grażyna Barbara Szewczyk et al. Kraków: Universitas, 2016.
Google Scholar
Skwarczyńska, Stefania. „Przekład i jego miejsce w literaturze i w kulturze narodowej (na przykładzie Hamleta w wersji Józefa Paszkowskiego)”. W: Pomiędzy historią a teorią literatury. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1975.
Google Scholar
Skwarczyńska, Stefania. „Swoisty problem przekładu dawnego tekstu dramatycznego”. W: Pomiędzy historią a teorią literatury.
Google Scholar
Sławiński, Janusz. „Semantyka poetycka Leśmiana”. W: Studia o Leśmianie, redakcja Michał Głowiński i Janusz Sławiński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971.
Google Scholar
Tarnowska, Barbara. Wokół „Kontynentów”: Szkice i rozmowy z poetami. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2011.
Google Scholar
Tyszkiewicz, Barbara. „PRL jako alternatywa: Wokół emigracyjnych dylematów Jerzego Stanisława Sity”. W: Kariera pisarzy w PRL–u, redakcja Magdalena Budnik et al. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2014.
Google Scholar
Żurowski, Andrzej. Myślenie Szekspirem. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1983.
Google Scholar
Autorzy
Przemysław Pożarp.pozar@uw.edu.pl
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0003-2437-4480
Przemysław Pożar – doktorant Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego, pisze rozprawę o tłumaczach dramatów Williama Shakespeare’a w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Uczestnik projektu badawczego Magdaleny Heydel Stulecie przekładu: Tłumacze i ich twórczość w literaturze polskiej po 1918 roku. Współautor monografii Polskie przekłady Shakespeare’a w XX i XXI wieku: Zasoby, strategie, recepcja. Zajmuje się historią przekładu. Tłumaczy literaturę szwedzką.
Statystyki
Abstract views: 19PDF downloads: 14
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Przemysław Pożar
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
