When Retranslation Is a Norm: Polish Shakespeare Translations in the 20th and 21st Century
Anna Cetera-Włodarczyk
a.cetera@uw.edu.plUniversity of Warsaw (Poland)
https://orcid.org/0000-0001-5711-4867
Abstract
This article deals with retranslation practice on the example of Polish Shakespeare translations in the 20th and 21st century. The aim of the article is (1) to define retranslation in the context of centuries-long, intense critical and theatrical reception of European canonical drama, (2) to discuss the profile of Polish Shakespeare translations in the 20th and 21st century, particularly with regards to (re) translation strategies and modes of promotion/dissemination of translations in the target culture, (3) to account for the co-existence of numerous retranslations given the strong diversification of patronage and the growing importance of digital resources. Special attention is given to the specificity of retranslation practice when Shakespeare’s plays are fully assimilated into Polish literary and theatrical culture, the retranslation dynamics depends on theatrical and ideological factors, and translators combine retranslation with their own literary agendas. The article concludes with a discussion of the impact of digital resources on translation canonicity and possible decline of logocentric drama translation theories.
Supporting Agencies
Keywords:
William Shakespeare, retranslation, drama translationReferences
Barańczak, Stanisław. Ocalone w tłumaczeniu. Kraków: Wydawnictwo a5, 1992.
Google Scholar
Berman, Antoine. „La retraduction comme espace de la traduction”. Palimpsestes 4 (1990): 1–7. https://doi.org/10.4000/palimpsestes.596.
DOI: https://doi.org/10.4000/palimpsestes.596
Google Scholar
Borowy, Wacław. „Przekłady Shakespeare’a i teatr (I)”. Teatr, nr 12 (1947): 18–25.
Google Scholar
Borowy Wacław. „Przekłady Shakespeare’a (II)”. Teatr, nr 1/2 (1948): 19–25.
Google Scholar
Cetera, Anna. Smak morwy: U źródeł przekładów Szekspira w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.
Google Scholar
Cetera-Włodarczyk, Anna, i Alicja Kosim. Polskie przekłady Shakespeare’a w XIX wieku: Zasoby, strategie i recepcja. Tomy 1–2. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2019.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323538660
Google Scholar
Cetera-Włodarczyk, Anna, Mateusz Godlewski, i Przemysław Pożar. Polskie przekłady Shakespeare’a w XX i XXI wieku: Zasoby, strategii i recepcja. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2024.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323565871
Google Scholar
Delabastita, Dirk, and Lieven D’hulst, eds. European Shakespeare: Translating Shakespeare in the Romantic Age. Amsterdam: John Benjamins, 1993.
DOI: https://doi.org/10.1075/z.66
Google Scholar
Gibińska, Marta. Polish Poets Read Shakespeare: Refashioning of the Tradition. Kraków: Towarzystwo Naukowe „Societas Vistulana”, 1999.
Google Scholar
Helsztyński, Stanisław. „Przekłady Szekspirowskie w Polsce wczoraj i dziś”. W: Moje Szekspiriana. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1964.
Google Scholar
Heylen, Romy. Translation, Poetics, and the Stage: Six French Hamlets. London: Routledge, 1993.
Google Scholar
Komorowski, Jarosław. „Do kraju poety: W stronę Shakespeare’a podróżowanie polskie”. W: Nie tylko Shakespeare: Studia z dziejów teatru i dramatu XVI–XX wieku. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2011.
Google Scholar
Koskinen, Kaisa, and Outi Paloposki. „Retranslation”. In Handbook of Translation Studies, edited by Yves Gambier and Luc van Doorslaer. Volume 1. Amsterdam: John Benjamins, 2010.
DOI: https://doi.org/10.1075/hts.1.ret1
Google Scholar
Limon, Jerzy. Gdański teatr „elżbietański”. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989.
Google Scholar
Mathijssen, Jan Willem. The Breach and the Observance: Theatre Retranslation as a Strategy of Artistic Differentiation, with Special Reference to Retranslations of Shakespeare’s „Hamlet” (1777–2001). Utrecht: J.W. Mathijssen, 2007. http://www.dehamlet.nl/BreachandObservance.pdf.
Google Scholar
Pujante, Angel-Luis, and Ton Hoenselaars, eds. Four Hundred Years of Shakespeare in Europe. Newark: University of Delaware Press, 2003.
Google Scholar
Pym, Anthony. Method in Translation History. Manchester: St. Jerome Publishing, 1998.
Google Scholar
Romanowska, Agnieszka. Za głosem tłumacza: Szekspir Iwaszkiewicza, Miłosza i Gałczyńskiego. Kraków: Universitas, 2017.
Google Scholar
Sinko, Grzegorz. „Dramat angielski i niemiecki w wydawnictwach PIW”. Pamiętnik Teatralny 4, z. 1 (1955): 206–216.
Google Scholar
Skwarczyńska, Stefania. „Przekład i jego miejsce w literaturze i w kulturze narodowej (na przykładzie Hamleta w wersji Józefa Paszkowskiego)”. W: Pomiędzy historią a teorią literatury. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1975.
Google Scholar
Skwarczyńska, Stefania. „Swoisty problem przekładu dawnego tekstu dramatycznego”. W: Pomiędzy historią a teorią literatury.
Google Scholar
Staniewska, Anna. „Maciej Słomczyński vs. William Shakespeare”. Puls, nr 24 (1984/85): 126–140.
Google Scholar
Venuti, Lawrence. „Retranslation: The Creation of Value”. Bucknell Review 47, no. 1 (2004): 25–38.
DOI: https://doi.org/10.1080/08956308.2004.11671660
Google Scholar
Walaszek, Joanna. „Hamlet IV Wajdy i Budzisz-Krzyżanowskiej”. Dialog, nr 6 (1990): 113–123.
Google Scholar
Zawieyski, Jerzy. „O przekładach dramatu”. W: O sztuce tłumaczenia, red. Michał Rusinek. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1955.
Google Scholar
Zbierski, Henryk. „Wczoraj, dziś i jutro «polskiego Shakespeare’a»”. Nowe Książki 1, nr 10 (1986): 49–54.
Google Scholar
Żurowski, Andrzej. Prahistoria polskiego Szekspira. Gdańsk: Literatura.net.pl, 2007.
Google Scholar
Żurowski, Andrzej. Szekspiriady polskie. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1976.
Google Scholar
Authors
Anna Cetera-Włodarczyka.cetera@uw.edu.pl
University of Warsaw Poland
https://orcid.org/0000-0001-5711-4867
Anna Cetera-Włodarczyk - Ph.D., Professor at the Institute of English Studies, University of Warsaw, Shakespeare scholar. She is the editor of the critical edition of new translations of Shakespeare by Piotr Kaminski (six volumes have been published since 2009). Between 2016 and 2024, she directed two NCN projects: Polish Shakespeare translations in the nineteenth century: resources, strategies, reception and Polish Shakespeare translations in the twentieth and twenty-first centuries: resources, strategies, reception, which resulted in the creation of the digital repository Polish Shakespeare UW (https://polskiszekspir.uw.edu.pl), providing access to translations and discussions of translators' profiles, translation strategies and reception. Member of the European Shakespeare Research Association (ESRA) and the International Shakespeare Association (ISA).
Statistics
Abstract views: 39PDF downloads: 21
License
Copyright (c) 2024 Anna Cetera-Włodarczyk
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The author grants a royalty-free nonexclusive license (CC BY 4.0) to use the article in Pamiętnik Teatralny, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Pamiętnik Teatralny should it be published or used again (download licence agreement). By submitting an article the author agrees to make it available under CC BY 4.0 license.
From issue 1/2018 to 3/2022 all articles were published under a Creative Commons license CC BY-NC-ND 4.0. During this period the authors granted a royalty-free nonexclusive license (CC BY-ND 4.0) to use their article in Pamiętnik Teatralny, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
