Warszawski «Hamlet» 1871: dylematy historiograficzne
Halina Waszkiel
Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-0302-6620
Abstrakt
Artykuł dotyczy premiery Hamleta zrealizowanej w Teatrze Wielkim w Warszawie 24 marca 1871 na benefis Heleny Modrzejewskiej, przedstawienia uważanego za ważny rozdział historii teatru warszawskiego w drugiej połowie XIX wieku. Podjęto próbę oddzielenia dokumentów z epoki od późniejszych interpretacji, by skomplikować i sproblematyzować obraz tej legendarnej inscenizacji nakreślony przez Józefa Szczublewskiego w latach sześćdziesiątych XX wieku. Praca nad materiałami otworzyła możliwość dyskusji o migotliwości faktów, mechanizmie powstawania legend teatralnych oraz dylematach związanych z opisem i oceną historycznych zjawisk teatralnych. Istotnym wątkiem podjętej w artykule analizy historiograficznej jest również próba problematyzacji napięcia między literaturocentrycznym i teatrocentrycznym nastawieniem do badań teatralnych.
Słowa kluczowe:
Shakespeare, Hamlet, Teatr Wielki w Warszawie, Helena Modrzejewska, Jan Chęciński, Jan Królikowski, Alojzy Gonzaga Żółkowski, Krystyn Ostrowski, historiografia teatru, inscenizacja dziewiętnastowiecznaBibliografia
Bogusławski, W. (1961). Siły i środki naszej sceny. Warszawa: WAiF.
Google Scholar
Borkowska-Rychlewska, A. (2006). Poema muzykalne: Studia o operze w Polsce w okresie romantyzmu. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Filler, W. (1959), Jan Królikowski. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Got, J., Szczublewski, J. (red.) (1965). Korespondencja Heleny Modrzejewskiej i Karola Chłapowskiego. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Jarząbek-Wasyl, D. (2016). Za kulisami: Narodziny przedstawienia w teatrze polskim XIX wieku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Jasińska, Z. (2010). Na scenie teatru i życia: Saga rodu Leszczyńskich-Rapackich. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ERRATA, Instytut Sztuki PAN.
Google Scholar
Komorowski, J. (1993). Polska Ofelia. W: J. Ciechowicz, Z. Majchrowski (red.), Od Shakespeare’a do Szekspira. Gdańsk: Centrum Edukacji Teatralnej.
Google Scholar
Kosiński, D. (2005). Dramaturgia praktyczna: Polska sztuka aktorska XIX wieku w piśmiennictwie teatralnym swej epoki. Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana".
Google Scholar
Kosiński, D. (2003). Sztuka aktorska w polskim piśmiennictwie teatralnym XIX wieku: Główne problemy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Kotarbiński, J. (1925). Aktorzy i aktorki. Warszawa: Nakładem Mazowieckiej Spółki Wydawniczej.
Google Scholar
Krogulski, W. (2015). Notatki starego aktora: Przewodnik po teatrze warszawskim XIX wieku. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Kuraś, M. (2011). Jan Chęciński. Pamiętnik Teatralny, 1-2.
Google Scholar
Modrzejewska, H. (1957). Wspomnienia i wrażenia. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Partyga, E. (2016). Wiek XIX: Przedstawienia. Warszawa: PIW, Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego, Instytut Sztuki PAN.
Google Scholar
Rapacki, W. (1925). Sto lat sceny polskiej w Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”.
Google Scholar
Secomska, H. (1971). Repertuar teatrów warszawskich 1863-1890. Warszawa: IS PAN.
Google Scholar
Sivert, T. (1982). Teatry warszawskie w latach 1865-1890. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Szczublewski, J. (1955). Nieznany rękopis Heleny Modrzejewskiej. Pamiętnik Teatralny, 1.
Google Scholar
Szczublewski, J. (1993). Teatr Wielki w Warszawie 1833-1993. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Szczublewski, J. (1962). Warszawski scenariusz „Hamleta” z 1871 roku. Pamiętnik Teatralny, 1.
Google Scholar
Szczublewski J. (2009). Modrzejewska: Życie w odsłonach. Warszawa: W.A.B.
Google Scholar
Szczublewski, J. (2015). Wielki i smutny teatr warszawski 1868-1880. Warszawa: Teatr Narodowy.
Google Scholar
Świątkowska, W. (2009). Książę Hamlet Juliusza Osterwy. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar
Terlecki, T. (1962). Pani Helena: Opowieść biograficzna o Modrzejewskiej. Londyn: Nakładem Katolickiego Ośrodka Wydawniczego „Veritas”.
Google Scholar
Wanicka, A. (2011). Dramat i komedia Teatrów Warszawskich 1868-1880. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Waszkiel, H. (2015). Trudne lata: Teatr warszawski 1815–1868. Warszawa: Teatr Narodowy.
Google Scholar
Żurowski, A. (2010). MODrzeJEwSKA ShakespeareStar. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Żurowski, A. (2001). Szekspir w cieniu gwiazd. Gdańsk: Tower Press.
Google Scholar
Autorzy
Halina WaszkielAkademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza Polska
https://orcid.org/0000-0003-0302-6620
Halina Waszkiel – dr hab., profesor Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Na Wydziale Sztuki Lalkarskiej w Białymstoku (Filia AT) wykłada dramaturgię teatru lalek, zaś na Wydziale Wiedzy o Teatrze warszawskiej AT – historię teatru XIX wieku. Interesuje się teatralnością dramatu i dramatycznością teatru, wzajemnym oddziaływaniem literatury i sztuki scenicznej, dramatologią lalkarstwa, dziejami dramatu badanego w powiązaniu z historią teatru. Jest autorką monografii Stanisław Bogusławski (2010), Dramaturgia polskiego teatru lalek (2013) oraz Trudne lata. Teatr warszawski 1815-1868 (2015), a także esejów i recenzji.
Statystyki
Abstract views: 478PDF downloads: 316
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Halina Waszkiel
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Halina Waszkiel, Katarzyna z Fröhlichów Bogusławska , Pamiętnik Teatralny: Tom 52 Nr 3/4 (2003)
