Odkluczanie i Kobietostan – kolektywny charakter pracy teatralnej osób pozbawionych wolności

Agnieszka Bresler

Abstrakt

Agnieszka Besler, realizująca projekty terapeutyczne w zakładach karnych: „Odkluczanie” i „Kobietostan”, prezentuje metodę stosowaną w pracy teatralnej w polskich więzieniach, zarówno męskich (Wrocław), jak i kobiecych (Krzywaniec). Polega ona na połączeniu i niezbędnym dopełnianiu się oddziaływań indywidualnych i grupowych. Opisując etapy pracy proponowanej teatralnym zespołom w więzieniach, Bresler wskazuje na te momenty w procesie twórczym, które wiązały się z sytuacjami kryzysowymi i wymagały kolektywnego znalezienia rozwiązań. W wielu sytuacjach ostatecznie okazywało się, że trudne momenty, niesprzyjające okoliczności i pewne (ale nie całkowicie ograniczające pracę!) trudności cementowały zespoły i pomagały im w osiągnięciu innego poziomu w pracy artystycznej. Paradoksalnie, czynniki ograniczające działały stymulująco nie tylko na indywidualnych twórców, ale także na relacje między nimi. Według autorki teatr tworzony w więzieniu pełni rolę pomostu, dzięki któremu możliwe staje się inne postrzeganie osoby odbywającej karę pozbawienia wolności oraz jej rzeczywisty powrót do społeczeństwa po wyjściu z więzienia. Teatr w opisywanej tutaj praktyce jest przede wszystkim aktywnym narzędziem indywidualnej przemiany. Umożliwia też odbudowę pozytywnych relacji międzyludzkich. Teatr potrafi wpłynąć na zmianę postawy społeczeństwa wobec osób osadzonych i opuszczających zakłady karne. Autorka podkreśla ogromne, pozytywne znaczenie prezentacji przedstawień tworzonych w więzieniach poza nimi na wolności oraz poza kontekstem sztuki więziennej.