Bocian Nachmana: O dramatopisarstwie Hanocha Lewina
Abstrakt
W artykule zestawiono twórczość izraelskiego dramatopisarza Hanocha Levina z myślą żydowskiego teologa Joshuy Abrahama Heschela, wyrażoną w dwóch jego książkach: Człowiek szukający Boga i Bóg szukający człowieka, które wyznaczają bieguny egzystencjalnych zmagań Levina. Bohaterowie sztuk analizowanych w tym eseju, Kruma (1975), Męki Hioba (1981) i Śniącego chłopca (1993), dryfują w metafizycznej próżni. Próbują znaleźć jakiś punkt podparcia, ale ponieważ znajdują się w próżni, ich próby są absurdalne. Nie jest to jednak absurd, o jaki chodziło Albertowi Camusowi. Nie daje on bohaterom Levina żadnej godności, nie wyzwala ich, a wręcz przeciwnie – upokarza i sprawia, że czują się niezręcznie. Odniesienie do pism Heschela nie jest tu przypadkowe. Ojciec Levina pochodził z chasydzkiej rodziny i wychowywał syna zgodnie z ortodoksyjnymi żydowskimi wierzeniami. Levin dobrze zatem znal obraz żydowskiej religijności odzwierciedlony w filozofii Heschela i musiał się do niego ustosunkować. Fakt, że Levin odrzucił religijność, nie umniejsza znaczenia wiary, Boga i Jego przymierza z człowiekiem dla jego dramatycznej twórczości. Wręcz przeciwnie, czyni Boga jednym z najważniejszych problemów, z którymi Levin i bohaterowie jego sztuk muszą się zmierzyć. Dla Estragona i Vladimira z arcydzieła Samuela Becketta przedłużające się oczekiwanie na nieobecnego Godota również nie było błahostką. Hanoch Levin jest często postrzegany jako kontynuator teatru absurdu. Autor artykułu dowodzi, że niemożliwe byłoby pełne zrozumienie znaczenia tej kontynuacji bez odniesienia się do jej religijnego kontekstu.
Słowa kluczowe:
Hanoch Levin, Joshua Abraham Heschel, metateatr, teatr absurdu, dramat izraelskiBibliografia
Biernat, Justyna. „Laboratorium doświadczeń: Dramaturgia Hanocha Levina”. W: Hanoch Levin, Udręka życia i inne dramaty rodzinne. Warszawa: Agencja Dramatu i Teatru, 2015.
Google Scholar
Esslin, Martin. The Theater of the Absurd. London: Bloomsbury, 2014.
Google Scholar
Handelzalc, Michael. „Syndrom Levina-Sobola: Dwa oblicza współczesnego dramatu izraelskiego”. Tłumaczenie Anna Błasiak. Dialog, nr 1/2 (2002): 121–126.
Google Scholar
Heschel, Abraham Joshua. Bóg szukający człowieka: Podstawy filozofii judaizmu. Tłumaczenie Albert Gorzkowski. Kraków: Wydawnictwo Esprit, 2007.
Google Scholar
Heschel, Abraham Joshua. Człowiek szukający Boga: Szkice o modlitwie i symbolach. Tłumaczenie Violetta Reder. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2008.
Google Scholar
Kaspi, Zahawa. Siedzący w ciemności: Świat dramatu Chanocha Lewina – podmiot, autor, widzowie. Tłumaczenie Leszek Kwiatkowski. Warszawa: Wydawnictwa UW, 2010.
Google Scholar
Krajewska, Anna. „Teatr absurdu w kontekście estetyki performatywnej”. W: Teatr absurdu: Nowy czy stary teatr, redakcja Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2008.
Google Scholar
Kuligowska-Korzeniewska, Anna. „Hanoch Levin: Anarchia z melancholią”. Dialog, nr 5 (2010).
Google Scholar
Olek, Agnieszka. „Pamięć Levina”. Tygiel Kultury, nr 7/9 (2009).
Google Scholar
Olek, Agnieszka. „Śmieszna baśń przez łzy – o spotkaniu z teatrem i dramatem Hanocha Levina”. W: Hanoch Levin, Ja i ty i następna wojna: Teatr życia i śmierci. Warszawa: Agencja Dramatu i Teatru, 2011.
Google Scholar
Partyga, Ewa. „Melodramatyczne farsy absurdystów”. W: Teatr absurdu: Nowy czy stary teatr, redakcja Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2008.
Google Scholar
Rokem, Freddie. „Hiob z okrutnego cyrku”. Tłumaczenie Iwona Kurz, Dialog, nr 1/2 (2002).
Google Scholar
Schechner, Richard. Performatyka: Wstęp. Tłumaczenie Tomasz Kubikowski. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, 2006.
Google Scholar
Schechner, Richard. Przyszłość rytuału. Tłumaczenie Tomasz Kubikowski. Warszawa: Volumen, 2000.
Google Scholar
Sugiera, Małgorzata. „Metateatralność absurdystów (między antyteatralnymi projektami modernistów a teatrem multimedialnym)”. W: Teatr absurdu: Nowy czy stary teatr, redakcja Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2008.
Google Scholar
Winch, Antoni. Dramat ciemnych gier: Teatr absurdu pre-postczłowieka. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2015.
Google Scholar
Yaari, Nurit. „Life is a Lost Battle: The Theater of Hanoch Levin”. In Theatre in Israel, edited by Linda Ben-Zvi, 151–171. Ann Arbor: University of Michigan Press, 1996.
Google Scholar
Autorzy
Antoni WinchInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0003-0366-1069
Antoni Winch - adiunkt w Zakładzie Historii i Teorii Teatru Instytutu Sztuki PAN.
Statystyki
Abstract views: 36PDF downloads: 17
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Antoni Winch, Samosąd mdłej demokracji na jestestwie: Filozofia i dramatopisarstwo Stanisława Ignacego Witkiewicza a idee Martina Heideggera , Pamiętnik Teatralny: Tom 65 Nr 4 (2016)
